Култуура бэтэрээнэ алаадьы ууран, саҥа кулуубу алҕаата

Бүлүү улууһугар командировкаҕа сылдьан, култуура эйгэтигэр олус улахан болҕомто уурулларын бэлиэтии көрдүм.

 Ону Хампа нэһилиэгэ бу күннэргэ аһыллыбыт “Эрэл” норуот айымньытын киинэ да туоһулуур. Хампалар 1921 сыллаахха аһыллыбыт Ааҕар балаҕантан саҕалаан, «бу 5-с кулууппут аһылынна» диэн бэлиэтииллэр.

1932 сылтан Орто Бүлүүтээҕи холкуос кулууба тоҕус нэһилиэги хабан үлэлээбит. 1948 сыллаахха Өргүөт Сэбиэтин кулуубун туппуттар.

1970 сыллаахха нэһилиэккэ икки мэндиэмэннээх саҥа кулууп тутуллубут. Бу бэйэтин кэмигэр уоттаах-төлөөннөх үлэ барбыт кулууба эргэрэн, дьиэни көтүрэргэ күһэллибиттэр.

Уонча сыл буолан баран, эргэ кулууп турбут сиригэр 21 үйэҕэ үөрүүлээх бырааһынньыгы түстээбит «Эрэл» Норуот айымньытын киинэ аһылынна.

Норуот айымньытын дьиэтин көрө-истэ сылдьан, кулуупка өр сылларга үлэлээбит култуура эйгэтин бэтэрээнэ Нина Егорованы  көрсө түстүм. Кинини олохтоохтор олус убаастаан “Түмэпиэйэбинэ” диэн таптаан ыҥыраллар. Түмэпиэйэбинэ 1970 сыллаахха икки мэндиэмэннээх кулууп тутуллубутун кэнниттэн икки сыл буолан баран, дириэктэринэн үлэлии киирбит. Онтон тохтуу сылдьан баран, 1992 сыллаахха олохтоохтор көрдөһүүлэрин ылынан, хаттаан дириэктэрдээбит. Бу туһунан култуура бэтэрээнэ маннык кэпсиир:

Нина Егорова оройуоҥҥа биир бастакынан “Эрэл” тус сыаллах бырагырааманы олоххо киллэрэн, үлэтэ өрөспүүбүлүкэҕэ холобур быһыытынан бэлиэтэммит.

“Мин саҕана элбэх түмсүү тэриллибитэ. Ол түмсүүлэр күн бүгүҥҥэ диэри ыһыллыбакка үлэлии туралларыттан олус үөрэбин. Ыччаттар бэйэлэрэ түмсүү тэринэн эбиллэллэрэ – дууһабын угуттуур. Сахалыы тыыннаах саҥа култуура дыбарыаһа тутуллубуттан олус үөрдүм. Хампа кулуубун аатын өссө дорҕоонноохтук ааттатыахтара диэн  кыргыттарбар икки бүк эрэнэбин” диэн туран санаатын маннык үллэһиннэ:

Түмэпиэйэбинэ сарсыардаттан бэйэтэ астаан аҕалбыт алаадьытынынан дириэктэр хоһун алҕаан баран, муннуктарыгар уурталаата. Бу олус долгутуулаах түгэн этэ…