Куомуннаһыы туохха тиэрдэр

Украина иирсээнин күөртүү олорор арҕаа дойдулар онно сөп буолбакка, аны «киирсиинэн» ыаһахтанан эрэллэр. Кэлии-барыы, суксуруһуу, харса суох сөбүлэһиилэри түһэрсии – хаарыаны эйэлээх олоҕу түстүүргэ баччалааҕы хамсамматтар диэххэ айылаах. 

Кыыллара тура сылдьар

Франция бэрэсидьиэнэ Макрон бу күннэргэ Украинаҕа 2000 кэриҥэ саллааты быраҕарга бэлэмин туһунан Арассыыйа Тас эрэспиэскэтин сулууспатын пресс-бюрота иһитиннэрдэ.

Бу французскай легион штурмовиктара сүрүннээн Латинскай Эмиэрикэттэн сылдьаллар, Польша Украинаны кытта быысаһар сиригэр бааллар. Кинилэр бойобуой тиэхиньикэлээхтэр, сэптээхтэр-сэбиргэллээхтэр. Сотору кэминэн Украина киин уобаластарыгар киирэллэрэ былааннанар. Күн бүгүн Францияҕа бэрт суһаллык сүүһүнэн куойка-миэстэлэри госпиталларга оҥоро сылдьаллар, быраастар мэдиссиинискэй көмөнү оҥорорго бэлэмнэнэллэр.

Бу иннинэ Великобритания оборуонатын миниистирэ Джон Хили, Украина иирсээнигэр эйэлээх сөбүлэһии түһэрсиллэр түгэнигэр Лондон бэйэтин байыаннайдарын ыытарга, мөлүйүөн фунт стерлинги суһаллык биэрэргэ бэлэмин иһитиннэрбитэ. Будапештааҕы көрсүһүүлэр көһөрүллүбүттэринэн уоскуйа быһыытыйыа эбиттэр даҕаны, алтынньы 27 күнүгэр Великобритания премьер-миниистирэ Кир Стармер Турция бэрэсидьиэнинээн Реджеп Эрдоганныын көрүстэ.

«Биһиги премьер-миниистири кытта Украинаҕа буола турар кэлиҥҥи сабыытыйалары дьүүллэстибит уонна бу түөрт сыллаах сэриини эйэлэһии нөҥүө түргэнник быһаарарга уопсай позициябытын бигэргэттибит. Биллэн турар, ис уонна тас өттүттэн ситуацияны ыһа сатааччылары эрдэттэн тохтотуохха наада», — диэн Эрдоган Анкараҕа Стармеры кытта кэпсэтии кэнниттэн эттэ.

Тулатыгар бу үлүгэр сахсаҥнаһыы буола турдаҕына, Арассыыйа да хайдах олорон биэриэҕэй. Алтынньы 26 күнүгэр Владимир Путин “Буревестник” кынаттаах аракыатаны боруобалааһын түмүктэммитин туһунан эттэ.

Онон британецтар Эрдоганы уһун кутуруктарыгар сөрүүрдүү оҥостон кэлбиттэр. Салгыы trtrussian.comю портал суруйарынан “стратегическай сыһыаннаһыылар саҥа бэлиэлэрэ” диэн ааттаан туран, 10,7 млрд. дуолларга Eurofigһter Typһoon истребителлэри оҥорууга бииргэ үлэлэһэр туһунан икки өрүттээх сөбүлэһиигэ илии баттаабыттар. Эрдоган Турция уонна Великобритания икки ардыларыгар эргиэни 40 млрд. дуолларга диэри улаатыннарарга тылын биэрбит. Оттон Стармер НАТО куттала суох буолуута бөҕөргөөтө диэн үөрбүтүн кистээбэтэх, эбиитин Турция оборуонатын миниистирэ иһитиннэрбитинэн Турция Катартан уонна Омантан 12 Eurofigһter Typһoon сөмөлүөтү атыылаһар былааннаах. Дьэ итинник миллиардынан сыаналаах сөбүлэһиилэринэн сэрии сэбэ оҥоһуллубутун курдук оҥоһулла турар.

De Morgen хаһыакка Бельгия оборуонатын миниистирэ Тео Франкен “Москваны аан дойду каартатыттан сотуохха наада” диэн интервью биэрдэ. Интервью тахсаатын кытта миниистир “миигин сыыһа өйдөөбүттэр” диэн социальнай ситимнэргэ ааһынар аатыгар түстэ. Уопсайынан, Франкен бэйэтэ да иннэ-кэннэ биллибэт позициялаах киһи, биир сырыыга Арассыыйаҕа сыһыаннаан Евросойуус бэлиитикэтэ быстар мөлтөх диир, ол кэнниттэн өр буолбакка Европа сэриитин сэбин элбэтиэҕиҥ диир.

“Буревестник”, “Орешник” уонна “Посейдон”

Тулатыгар бу үлүгэр сахсаҥнаһыы буола турдаҕына, Арассыыйа да хайдах олорон биэриэҕэй. Алтынньы 26 күнүгэр Владимир Путин “Буревестник” кынаттаах аракыатаны боруобалааһын түмүктэммитин туһунан эттэ. Ол курдук “Буревестник” туох баар маневры барытын оҥорон, 14 тыһ. км ырааҕы 15 чаас кэриҥэ көппүт. Бу сэрии сэбэ хайа баҕарар ыраах сиргэ баар бөҕөргөтүүлээх эбийиэги чопчу тоҕо түһэр кыахтаах. Алтынньы 28 күнүгэр ядернай сэрээттээх уу аннынан устар “Посейдон” аппарааты бэрэбиэркэлээтилэр, кыаҕынан “Сарматтааҕар” таһыччы диэн буолла.

“Буревестнигы” боруобалааһын кэнниттэн арҕаа диэки чуумпура быһыытыйдылар. Ол эрээри Дональд Трамп мээнэ хаалыа дуо, “аан дойдуга саамай сүдү” атомнай уу аннынан устар аал биһиэхэ баар дии охсубут. Оттон Великобритания, туох биричиинэлээҕэ буолла, чуо Лондоҥҥа “ыарахан сэрэтии” оҥоһулунна диэбит.

Алтынньы 28 күнүгэр Минскэйгэ Норуоттар икки ардыларынааҕы евразийскай куттал суох буолуутун кэмпэриэнсийэтигэр Сергей Лавров, Европаҕа арҕаа дойдулар саҥа улахан сэриигэ бэлэмнэнэллэрин кистээбэт буоллулар, диэн эппитин ТАСС суруйар. Лавров этэринэн, “от ыйыгар Франция уонна Англия ядернай күүстэрин холбоон, Антантаҕа майгылыыры оҥосторго куомуннаспыттар”. “Берлин Лондоны кытта байыаннай эйгэҕэ бииргэ үлэлииргэ сөбүлэһии түһэрсибиттэр, эбиитин бу күннэргэ Лондонтан ити сөбүлэһиигэ ядернай кэмнээһини эмиэ киллэрэр туһунан этии киирбит”.

Беларусь бэрэсидьиэнэ Александр Лукашенко, өскөтө Арҕаа дойдулар сэриинэн ыаһахтаналларын тохтоттохторуна Беларусь сиригэр-уотугар “Орешник” аракыатаны туруорууну Минскэй тохтотуон сөп диэтэ. Ол курдук “Орешник” аракыата быйыл ахсынньыга Беларуська туруохтаах, бойобуой дьуһуурустуба олохтонуохтаах эбит. “Ол эрээри кинилэр ону баҕарбаттар”, — диэбит Лукашенко.

Азиятааҕы “күүлэй” тугу көрдөрөр

Бу күннэргэ Дональд Трамп Азия дойдуларын устун “күүлэйдии” сылдьар. АХШ бэрэсидьиэнэ алтынньы 30 күнүгэр Соҕуруу Корея Пусан куоратыгар Кытай бэрэсидьиэнэ Си Цзиньпины кытта көрсөн, “улахан дьыаланы” түһэрсиэхтээх. Политолог Денис Саймон Responsible Statecraft таһаарыыга эппитинэн, боппуруоһу барытын быһаара сатааһын төттөрүтүн “провалга” тиэрдиэн сөп.

Эспиэр этэринэн, Трамп уонна Си Цзиньпин “эргиэнтэн сылтаан үөскээбит тыҥааһыны кыччата сатыахтара, “улахан дьыаланы” оҥорсууну көрүөхтэрин да сөп. Дьэ ол табыллар дуу, табыллыбат дуу — икки өрүт бэйэлэрэ билэллэр.

Дьэ итинтэн сылтаан сүрүн боппуруос үөскээн тахсар: Арҕааҥҥы уонна Соҕурууҥҥу дойдулар лиидэрдэрэ «улахан сөбүлэһиини» түһэрсиэхтэрэ дуо, уонна маннык түбэлтэҕэ Арассыыйа оруола хайдах буолар. Арҕаа дойдулар, төһө кыалларынан, Арассыыйаттан “ньиэптээх” куоһурун мүччү туттара сатыыллар. Трамп кэлиҥҥи хааччахтара итиннэ туһуланна, өссө да киллэриэм диэн саанар. Маннык балаһыанньаҕа Кытай Эмиэрикэни кытта күөнтэһиитин дириҥэтиэн баҕарыа дуо?

Индия туһунан этэр буоллахха, “бэстилиэтинэн тирээн туран” биһигиттэн сөбүлэһиини эрэйбэтиннэр диир. Ол гынан баран, Кытай аһара күүһүрэриттэн дьаахханар.

Арассыыйа тахсар түгэнигэр кириисис буолуон сөп

АХШ Арассыыйа энэргэтиичэскэй хампаанньаларыгар хааччахтары олохтоон, устунан ырыынактан туората сатыыр. Ол оннугар араас дойдулары, ол иһигэр Индияны, Эмиэрикэттэн баһаам кээмэйдээх ньиэби уонна гааһы атыылаһалларыгар күһэйэр. Маннык быһыы кэлин тиһэҕэр аан дойду энэргэтиичэскэй ырыынагын кириисискэ киллэриэн сөп, диэн суруйар “Российскай газета”.

АХШ ньиэбин-гааһын экспорка таһаарарынааҕар тастан ылара элбэх. Онон аан дойду энергоырыынактарыгар сыана түстэҕинэ, сүрүннээн сланцевай ньиэбинэн эргинэр Эмиэрикэ хампаанньалара атыылаһааччыларын иннигэр эбэһээтэлистибэлэрин толорор кыахтара суох буолуон сөп.

Маннык балаһыанньа үөскүөн сөбүн АХШ ыгыытын анныгар сылдьар кэккэ дойдулар, ол иһигэр Индия бырабыыталыстыбата, төбөлөрүгэр хатыы сылдьыахтарын наада, диэн этэр Индия глобальнай эргиэнин чинчийэр киинин салайааччыта Аджай Сривастава.

РФ ОБОРУОНА МИНИСТИЭРИСТИБЭТИН ХААРТЫСКАЛАРА