Кузьма Острелин бааһынатыттан өлгөм үүнүүнү ылар

Хаҥалас улууһун Нөмүгү нэһилиэгин олохтооҕо Кузьма Острелин тустаах  үлэтин таһынан дууһатынан ылынар биир олус сөбүлүүр үлэлээх.

Ол – хор­туоппуй олордуута. Бу хоббита диэххэ дуу, кинини аһатарын ааһан, оҕолорун үлэҕэ сыһыарыы биир сүрүн ньымата.

Нэһилиэк аҕаларын сүбэтин салайааччыта, түөрт уол оҕо амарах аҕата оҕону үлэнэн иитиигэ улахан болҕомтотун уурар.

Бу туһунан элбэх оҕолоох ыал аҕата Кузьма Острелин маннык кэпсиир:

– Уолаттарбын өрүү бэйэбин кытта үлэҕэ илдьэ сылдьан улаатыннардым.

Улахан уолум 27 саастаах, бэйэтэ ыал аҕата. Иккис уол 21 саастаах. Күһүн аармыйаттан кэлбитэ. Икки кырам – 9 уонна 11 саастаахтар.

Сайын аайы 1,5 га хортуоппуй үүнэр сирин ­ыраастаан, тээпкэлээн, үлэҕэ эриллэн улааппыт дьон.

Түөрт оттуур ходуһалаахпын. Бириэмэ суоҕуттан ынахпытын эспиппит. Ол эрээри сайын аайы син биир оттуубут. Оппутун эккэ атастаһабыт. Үлэбит барыта – илии үлэтэ. Төрөөбүт дойдуларыгар үлэлиир оҕолорум “бу биһиги сирбит, бааһынабыт” диэн санаа­лаах улааталлар.

Кузьма Кузьмич хортуоппуй үүннэриитигэр өссө ЯНИИСХ-га оҕуруот аһын салаатыгар лабараанныы сылдьан “ылларбыт”. “Моркуобу, сүбүөкүлэни өлгөмнүк үүннэриигэ уопуттары оҥорор этибит. Мин бэйэм тириэ­ньэр үөрэхтээх киһи, 13 сыл бу үлэҕэ уһуйуллан, оҕуруотчут бэрдэ буолан тахсыбытым. Бу иннинэ “оҕуруот” диэн өйдөбүлү истэн эрэ кэбиһэр киһи этим буоллаҕа. Билигин хортуоппуй үүннэриитинэн дьарыктаммытым 15 сыл буолла. Сирбин өссө кэҥэтиэхпин баҕарабын”, – диэн кэпсиир.

Салгыы Кузьма Острелин оҕуруот аһын өлгөм үүнүүтэ сири оҥорууну кытта ыкса сибээс­тээҕин туһунан кэпсээтэ:

– Туустаах сири суох оҥорорго учуонай Николай Павловтан үөрэммитим. Биир сыл хаппыыста үүннэрэр сирбит туустанан хаалан, олох туох да үүммэтэҕэ. Ол сиргэ люцерна уонна донник ыспыппыт. Эспэримиэн быһыытынан ол сирбитин икки сыл туһамматахпыт. Ол кэнниттэн хаппыыс­табытын олордубуппут. Киһи сөҕөр өлгөм үүнүүнү ылбыппыт. Сирбин билигин эмиэ көрө-истэ сылдьабын. 1,5 га сирбиттэн 20-чэ туонна бастыҥ суортаах хортуоппуйу ылабын.

40 туонна хортуоппуйу харайар дьиэни туттубутум. Кирпииччэ оһоҕунан оттуллар. Аҥаар өттүн бэйэм туһанабын, аҥаарын дьоҥҥо арыандалыыбын.

10-20-чэ куулу билэр дьонум уурдараллар. Хортуоппуйбун маҕаһыыннарга туттарабын. Булуҥ улууһун урбаанньыттара кэлэн атыылаһаллар. Күһүн уу суолунан ыыталлар, кыһын массыынанан тиэйэн ылаллар. Быйыл Мохсоҕоллооххо үчүгэйдик батардым.

Түгэнинэн туһанан, үлэбэр өрүү өйөбүл буолар, көмөлөһөр доҕотторбор Надежда уонна Игнатий Константиновтарга, Николай Павловка барҕа махталбын тиэрдэбин.