«Кыайыы уонна эйэ»: Афанасий Мунхалов үлэлэрин быыстапката аһылынна

Бүгүн Национальнай художественнай түмэлгэ  аан дойду таһымнаах нэһилиэстибэни хаалларбыт РСФСР норуодунай худуоһунньуга Афанасий Мунхалов айар үлэтигэр анаммыт «Кыайыы уонна эйэ» быыстапка аһылынна.

Суолталаах тэрээһин  норуодунай худуоһунньук үбүлүөйдээх 90 сылын чэрчитинэн Улуу Кыайыы 80 сылыгар ананар. Ону тэрээһин аата да кэрэһэлиир.

— Афанасий Мунхалов төрөөбүт дойдутугар Чурапчыга “Мунхаловскай ааҕыылары”  тэрийбиппит. Тэрээһиммитигэр Красноярскайтан уонна Владивостоктан кэлэн  эрэгийиэннэр икки ардыларынааҕы таһымнаммыта. Онно оскуола оҕолоро да, устудьуоннар да кыттан, олус талааннаах ыччаттардаах эбиппит диэн киэн туттуу санаата саҕыллыбыта.  Биир дойдулаахтарбыт көхтөөхтүк кыттан, тэрээһиммит үрдүк таһымнаахтык ыытыллан, дьон-сэргэ бэркэ кэрэхсээбитэ.  

Аны олус суолтаалаах быыстапка Саха сирин биир улахан түмэлигэр — Национальнай художественнай түмэлгэ турда.

Афанасий Мунхалов  курдук киэн туттар биир дойдулаахпыт, саха уус-уран ускуустубатын сайдыытыгар сүҥкэн кылааты киллэрбит маастар үлэтин үйэтиппиттэригэр бу быыстапка тэрийээччилэригэр барҕа махталбытын тиэрдэбит.

“Кыайыы уонна эйэ” быыстапка өрөспүүбүлүкэ култуурунай, духуобунай  олоҕор улахан суолталаах бэлиэ тэрээһининэн буолла, — диэн бэлиэтээтэ Чурапчы улууһун култуураҕа управлениетын салайааччыта Петр Гуляев.

Быыстапканы бэркэ интэриэһиргээн көрө сылдьар үс дьүөгэлиилэри көрсөн кэпсэттим. Нам улууһуттан сылдьар Дария Романова, Амма олохтооҕо Раиса Васильева уонна Сунтаар Элгээйититтэн кэлбит Людмила Романова норуодунай худуоһунньук Афанасий Мунхалов үлэлэрин быыстапката буоларын социальнай ситимнэртэн истэн кэлбиттэр.

— Нам педагогическай училищетын 1983 сыллаахха бүтэрбиппит. Худуоһунньук Афанасий Мунхалов графическай үлэлэригэр уһуйуллан идэтийбит дьоммут. Сахалартан кини курдук саамай аатырбыт линогравюраҕа, литографияҕа үлэлээбит график-худуоһунньук ахсааннаах. Билигин бэйэбит кини айымньыларынан үөрэнэччилэрбитин үөрэтэ сылдьабыт. Намнааҕы педкэллиэскэ устудьуоннарбыт дипломнай үлэлэрин анаан графикаҕа көмүскүүллэр. Бу маннык худуоһунньуктар быыстапкаларыгар оҕолорбутун анаан сырыттыннарар соруктаахпыт, — диэн санаатын үллэһиннэ Дария Романова.

— Чурапчыга Афанасий Мунхалов үбүлүөйдээх “Мунхаловскай ааҕыыларыгар” дакылаатынан кыттыбытым уонна кини үлэлэрин ырыппытым. Чурапчы Чакырыгар  үлэлии тиийэн баран, култуура үлэһитэ буолан, сахалыы тыыннаах дьонноох сири бэйэм дойдум курдук чугастык ылыммытым, өйүм-санаам аһыллыбыта. Афанасий Мунхалов үлэлэрэ миэхэ олус чугастар. Холобура, бу “Дьол” диэн хартыына хайдахтаах курдук дириҥ ис хоһооннооҕуй! Саханы кытта ыкса сибээстээх  ынах, сылгы аттыгар Ийэ ытык Аал Луук Мас таһыгар олорон оҕотун бүөбэйдиир, кини дьылҕатын түстүүр. Олус чаҕылхай философскай айымньы. Кини үлэлэрэ олоҥхону кытта ыкса сибээстээхтэр. Ол иһин да буолуо, саха киһитин дууһатын кылын таарыйар, — диэн Чурапчы улууһун Чакыр нэһилиэгин Норуот айымньытын киинин дириэктэрэ Анна Холмогорова бэрт иһирэхтик санаатын үллэһиннэ.

Дьэ, ити курдук, бэрт кэрэхсэбиллээх “Кыайыы уонна эйэ” диэн РСФСР норуодунай худуоһунньуга Афанасий Мунхалов үбүлүөйдээх 90 сылыгар ананар дириҥ ис хоһоонноох быыстапканы Национальнай художественнай түмэлгэ олунньу 15 күнүттэн кулун тутар  23 күнүгэр диэри кэлэн көрүҥ, билсиҥ, кэрэхсээҥ.