Кыбартыыра былаанын көҥүл уларытыахха сөп дуо?

Элбэх кыбартыыралаах саҥа дьиэлэргэ өрөмүөн күөстүү оргуйар. Сорохтор номнуо өрөмүөннэнэн бүтэн киирэ охсубуттар. Саҥа дьиэҕэ быйыл ипотеканан кыбартыыра атыыласпыт Мария Петровна хаһыаппыт эрэдээксийэтигэр маннык ис хоһоонноох сурук ыыппыт.

«Быйыл уон биэс этээс­тээх саҥа дьиэҕэ кыбартыыра атыылаһан өрөмүөннэтэн киирбитим. Үөһээ этээс­кэ ханнык эрэ кыбартыыра киэһэ хойукка диэри тохтоло суох тугу эрэ эрбиир, үүттүүр, көтүрэр. Мин саныахпар, араа­һа, көтүрүллүө суох­таах тутаах истиэнэни көтүрэн кыбартыыра былаанын уларытан эрэллэр», – диэн суруйбут.  Чахчы, билигин үгүс дьон дьиэтин былаанын дизайнер өҥөтүн туһанан оҥорторор, истиэнэни быһан-­отон өрөмүөннэнэр буолбут. Ол эрээри маннык оҥостуу со­­куонунан көҥүллэнэр дуо?

Өрөмүөн хайдах буолуохтааҕый?

Кыбартыыра борос­туой өрөмүөнэ диэн кыраас­ка уонна обуойу сыһыарыы. Маннык өрөмүөнү дьиэлээх хаһаайын ким да сөбүлэҥэ суох оҥостор бырааптаах. Өскөтүн, дьиэ ис бараанын былаана уларыйар буоллаҕына, дьиэ пааспарыгар уларытыылар киириэхтээхтэр. Арассыыйа Федерациятын Дьиэ-уот сыһыаннаһыытын кодексатын 25-с уонна 26-с ыстатыйатынан, дьиэ быра­йыага уларыйарын туһунан бырайыактыыр тэрилтэни уонна олохтоох бэйэни сала­йыныы тэриллиилэрин кытта сөбүлэҥ түһэрсиллиэхтээх. Ол курдук,  истиэнэни сыҕарытыы, киирии саҥа ааны оҥоруу о.д.а. манна киирэллэр. Дьиэ былаанын тустаах үөрэхтээх дьон бырайыактыыллар. Оттон гаас турбатын, унитаһы, суунар сири сыҕарытыы санитарнай-тиэхи­ньиичэскэй, инженернэй бырайыакка киирсэр. Дьиэ тутаах истиэ­нэлэрин көтүрүү дьиэни бүтүннүү хамсатыан сөп. Онон маннык уларытыылар бобуулаахтар. Өскөтүн, хаһаа­йын кимтэн даҕаны ыйыппакка, дьиэ ис былаанын талбытынан уларытар буоллаҕына, ыстарааптаныан сөп. Ааспыт сыл түмүгүнэн, маннык ыстараап суумата  физическэй сирэйгэ 2000-2500 солк., дуоһунастаах сирэйгэ 4000-5000 солк., оттон юридическай сирэйгэ 40000-50000 солк. тэҥнэһэр этэ.

Дьиэ сууллуон сөп

Дьиэ тутаах истиэнэтин, вентиляция хоруопкатын көтүрүү, түннүк, аан оҥоруу хайа да балаһыанньаҕа көҥүллэммэт. Вентиляция хоруоп­ката төһө даҕаны кыбартыыра ахсын баарын иһин, хаһаа­йын ханнык да түгэҥҥэ көтүрэрэ табыллыбат. Дьиэ тутаах истиэнэтин көтүрдэххэ, саамай кырата истиэнэ хайдар, дьиэ сууллуон да сөп. Административнай эппиэтинэскэ тардыллыы таһынан, көтүрүллүбүтү барытын саҥаттан оҥорорго модьу­йаллар. Аккаастанар түгэҥҥэ, сокуону кэһии дэнэр. Дьыала  суукка да тиийиэн сөп.

Уорбалыы санаатаххына…

Панель дьиэлэргэ онноо­ҕор хостор икки ардылары­нааҕы истиэнэлэр ту­­таах буолаллар. Оттон монолитнай эбэтэр монолитнай-кирпииччэ дьиэлэр каркаастара аҕыйах холуоннаттан уонна истиэнэттэн тутуллан турар. Дьон маны ситэ өйдөөбөккө,  көтүрэр, талбытынан быһан-отон оҥорор. Ол кэннэ истиэнэ хайыннаҕына, дьиэ хамсаатаҕына, тутааччы буруйдаах аатырар. Былаана уларытыллыбыт кыбартыыра атыыга барара уустугурар. Хонтуруолтан, бэрэбиэркэттэн эрэ тутуллан буолбакка, киһи олорор дьиэтэ бөҕө-таҕа туруктаах буоларыгар бэйэтэ кыһаныахтаах. Ыаллыы олорор кыбартыыралары уорбалыы санаатаҕына, бэрэбиэркэ ыытар, үҥсэр быраап­таах. Истиэнэни талбыт көтүрүү иэдээҥҥэ тиэрдиэн сөп.

Болкуону туһаныахха сөп дуо?

Болкуон уонна лоджия кыбартыыра ис барааныгар киирсибэт. Урут болкуону хаттыгастаан дьиэни кэҥэтии эмиэ баара. Ол эрээри, ырытан көрдөххө, бол­­куон уонна лоджия тус-туспалар. Болкуон – дьиэ фасадыттан быган тахсар былаһаакканан биллэр. Оттон лоджия – үс өттүттэн күрүөлэммит, дьиэ иһиттэн тахсар была­һаакка. Болкуон лоджияттан уратыта – тирэҕэ суох, онон уйуга мөлтөх буолар. Хос быһыытынан туһанар туһуттан ардыгар түннүктээх истиэнэни көтү­рэллэр. Оннооҕор ититии ситимин болкуоҥҥа тардаллар. Истиэнэни көтүрэр түгэҥҥэ, болкуон тирэҕэ уйбакка, сууллуон сөп.

Павел Аргунов, СӨ тутууга надзорун управлениетын сала­йааччы:

– Билигин маннык кыһалҕа үөскээтэҕинэ, олохтоохтор Дьокуускай  куорат дьаһалтатын иһинэн Дьиэ-уот сыһыаннаһыытын департаменыгар, ону сэргэ салайар хампаан­ньаҕа үҥсүү түһэриэхтэрин сөп. Дьиэни тутар сүрүн истиэ­нэлэри, вентиляция хоруопкатын көтүрэр көҥүллэммэт. Ыаллыы олорор кыбартыыраттан сылтаан атын дьон эмсэҕэлиэ ­суохтаах.

Дьиэ-уот сыһыаннаһыытын департаменыттан маннык эппиэти туттубут:

– РФ дьиэ-уот сыһыаннаһыытын кодексатын 36 ыст. 1 ч. элбэх кыбартыыра­лаах дьиэ сүрүн тутаах истиэ­нэлэрэ, вентиляция хоруопката уопсай дьиэ олохтоохторун бас билиилэригэр киирэр. РФ Гражданскай кодексатын 290 ыст. 2 ч., кыбартыыра хаһаа­йына уопсай бас билии­гэ быраа­ба суох. Ону сэргэ, РФ Дьиэ-уот сыһыаннаһыытын кодексатын 36 ыст. 1 ч. уопсай бас билиини (көрүдүөр, ­по­­дъезд) иһин бэйэтин туһатыгар кыччатыы дьиэ олохтоохторун сөбүлэҥэ суох оҥоһуллуо суохтаах. РФ Дьиэ-уот сыһыаннаһыытын кодексатын 26 ыст. 1 ч., кыбартыыра ис бараанын былаанын уларытыы бары ирдэбили тутуһан оҥоһуллуохтаах. Ол эбэтэр, олохтоох сала­йар уоргантан көҥүл ылыллыахтаах. Көҥүлэ суох дьиэ истиэнэтин көтүрэн уларытыы иһин бэрэбиэркэ түмүгүнэн аак толоруллар. Уларытыллыбыт былааны төттөрү оҥорорго ирдэбил оҥоһуллар. Өскөтүн, ирдэбил болдьоммут кэмигэр толоруллубатаҕына, РФ Дьиэ-уот сыһыаннаһыытын кодексатын 29 ыст. 5 ч. 1 п. олох­тоох салайыныы  суукка түһэрбит ирдэбилинэн суут дьиэни хаһаа­йыныттан был­дьаан атыыга таһаарыы туһунан быһаарыы ылыныан сөп. Саҥа хаһаайын атыыласпыт дьиэтин урукку былаанынан сөргүтэн оҥоруохта

Ханнык миэрэни ылыахха сөбүй?

Биһиги бу боппуруоһу быһаарар туһуттан салайар хампаанньаҕа эрийэн сурастыбыт. Онуоха маннык кыһалҕаламмыт киһи дьиэтин сыһыарыылаах салайар хампаанньатын юридическай салаатыгар сайаапка түһэрэр, ону сэргэ дьиэни туппут тэрилтэҕэ суругунан үҥсүү түһэриэн сөп диэтилэр.

Элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр бастакы этээстэригэр маҕаһыын, тэрилтэ аһан үлэлэтэллэр. Бэлиэтээн суруйдахха, ааспыт сыл сайыныгар Автодорожнай уулусса дьиэтигэр ситэ көтүрүллүбэтэх кирилиэс бетонугар баттатан оҕо суорума суолламмыта, хас да оҕо улахан эчэйиини ылбыта. Хомойуох иһин, билигин саҥа тутуллан киирбит дьиэлэргэ истиэнэ хайдыыта, дьиэ хамсааһына үгүстүк көстөр. Бу барыта бэйэмсэх уонна со­­куону билбэт буолууттан тахсар. Атын дьон суотугар кыбартыыраны кэҥэтэн истиэнэни көтүрүү сокуонунан көҥүллэммэт. Өскөтүн, саҥа атыыласпыт кыбартыыраҕар маннык балаһыанньа үөскээтэҕинэ, бэйэҥ быраапкын көмүскүүр кыахтааххын.