Кыһыл Кырдал дьоллоох туонатыгар

Суотту нэһилиэгэр ураты күн буолан ааста.

Улуу Кыайыы 80 сылынан, Уус Алдан улууһун Бочуоттаах олохтооҕо, ССРС потребкооперация туйгуна, тыыл, үлэ бэтэрээнэ, Суотту детдомугар иитиллибит, иитээччинэн үлэлээбит Петр Егорович Заровняев төрөөбүтэ 90 сылыгар, Суотту детдомугар иитиллибит сэрии кэмин оҕолоругар анаммыт «Суотту төрүт түөлбэбит, оҕо сааспыт биһигэ» диэн тэрээһин ыытылынна.

Бэлиэ күнҥэ үтүө-мааны ыалдьыттар, Суотту детдомугар иитиллибит аҕам саастаах ытык дьон, үлэ бэтэрээннэрэ Долгунов Геннадий Алексеевич, Сивцева Юлия Титовна, Данилова Татьяна Исаковна, Ли-Хан-Ди Надежда Васильевна, Старостин Матвей Николаевич, Старостин Яков Миронович, Кривошапкина Мария Николаевна, кинилэр оҕолоро, сиэннэрэ, бииргэ үөрэммит доҕотторо, дьүөгэлэрэ, Ем. Ярославскай аатынан саха түмэлин үлэһиттэрэ, «Соттинский детский дом. 1943-1960 гг.» кинигэ ааптара, детдом иитиллээччитин Татьяна Исаковна Данилова кыыһа Ю.В. Илларионова, Суотту детдомун бастакы дириэктэрэ Н.П. Бурцев уола РФ үрдүкү проф. үөрэхтээһинин бочуоттаах үлэһитэ уонна бэтэрээнэ Николай Николаевич Бурцев, «Сэрии кэмин оҕолоро» өрөспүүбүлүкэтээҕи уопсастыбаннай тэрилтэ бэрэссэдээтэлэ Зинаида Дмитриевна Винокурова уо.д.а. Дьокуускай куораттан, Үөһээ Бүлүүттэн, Бүлүүттэн, Амматтан тиийэ кэлэн кыттыыны ыллылар. Бу күн Суотту сиригэр, Кыһыл Кырдал дьоллоох туонатыгар истиҥ көрсүһүүгэ, ахтыы киэһэтигэр муһуннулар.

Ыалдьыттар Суотту детдомун оҕолоругар анаммыт, 2019 с. үйэлээх өйдөбүнньүк быһыытынан туруоруллубут мэҥэ тааска сырыттылар, сибэкки дьөрбөтүн уурдулар. Онтон күндүтүк саныыр үөрэммит кыһаларыгар — С.С. Васильев аатынан Хоноҕор сүрүн оскуолатыгар тиийэн, «Суотту — оҕо сааспыт биһигэ» үөрүүлээх тэрээһиҥҥэ кытыннылар, кэнчээри ыччаты кытта көрүстүлэр. Баҕа санааларын, истиҥ тылларын кинилэргэ анаатылар. Бу күн Хоноҕор оскуолатыгар өрөспүүбүлүкэтээҕи лиссиэй-интэринээт үөрэнээччилэрэ (сал: СӨ үтүөлээх учуутала А.Е. Местникова, Ү.Д. Николаева, К.Д. Санников) кэлэн ыалдьыттаатылар, тэрээһиҥҥэ кытыннылар. Салгыы Уус Алданнааҕы техникум остолобуойугар минньигэс астаах остуол тула олорон ирэ-хоро кэпсэттилэр.

«Түһүлгэ» СК тэрээһин үөрүүлээх чааһа буолла. Толору астаах сандалы тула олорон ахтыы киэһэтэ ыытылынна. Кэлбит ыалдьыттары сынньалаҥ киинин уус-уран салайааччыта В.С. Бубякина, сэбиэдиссэй Е.Н. Гоголева сахалыы сиэринэн буруо таһааран, арыылаах алаадьынан күндүлээн көрүстүлэр. Тэрийээччилэргэ, ытык кырдьаҕастарга, ыалдьыттарга дохсун ытыс тыаһыгар доҕуһуоллатан махтал суруктар, бэлэхтэр туттарылыннылар.

Ахтыы киэһэтин саҕаланыытыгар детдомҥа өр сылларга завхоһунан үтүө суобастаахтык үлэлээбит, 94 ытык сааһыгар олохтон туораабыт үтүө киһи Екатерина Семеновна Готовцева 2023 с. аудиозапиһынан ыыппыт ахтыытын, эҕэрдэ ырыатын истэн олус долгутуулаах, уйадыйыылаах түгэн буолла. Суотту нэһилиэгин бэтэрээннэрин сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Е.И. Свинобоева Суотту орто оскуолатын 3 кыл. үөрэнээччилэрин кытта (сал. А. Прудецкая)  пионердардар хаамыыларын көрдөрүүлэрэ, Хоноҕор сүрүн оскуолатын үөрэнээччилэрин (сал. М.В. Бурцева) П.Е. Заровняев сэрии кэминээҕи оҕо сааһын көрдөрөр, кини суруктарынан туруоруллубут театрализованнай дьүһүйүүлэрэ, лиссиэй-интэринээт үөрэнээччилэрин толорууларыгар С.С. Васильев-Борогонскай айымньыларынан литературнай монтаж, Мария Бережнева кэрэ үҥкүүлэрэ уо.д.а. эҕэрдэ нүөмэрдэр дьоро киэһэни киэргэттилэр.

Биэчэр силигин ситэрэн Ем. Ярославскай аатынан түмэл тэрийбит «Спасённое детство» диэн Саха сирин детдомнарын, ол иһигэр Суотту детдомун историятын арыйар, П.Е. Заровняев олоҕун хаартыскаларынан, докумуоннарынан сырдатар киэҥ быыстапка улахан сэҥээриини ылла. Быыстапка ааптара — түмэл пуондатын идэлээх үлэһитэ Ю.В. Илларионова, бэлэмнээтэ — быыстапкалыыр салаа исписэлииһэ М.С.Винокурова, быыстапка үлэтигэр көмөлөстө түмэл филиалын – Ем. Ярославскай музей дьиэтин салайааччы-методиһа Д.С. Осипова. Ахтыы киэһэни иилээн-саҕалаан ыытта П.Е. Заровняев кыыһа, кэрэ куоластаах ырыаһыт, «Доҕордоһуу» түмэлин үлэһитэ Л.П. Заровняева. Бу истиҥ көрсүһүүнү сүүрэн-көтөн, күүс-көмө буолан тэрийбит, тэрийсибит бар дьоҥҥо, күндү ыалдьыттарбытыгар барҕа махтал буолуохтун. Инникитин даҕаны ыччаты патриотическай тыыҥҥа иитэр, көлүөнэлэри ситимниир маннык дириҥ ис хоһоонноох истиҥ тэрээһиннэр ыытылла туруохтара.

Ирина Осипова,

Суотту

Хаартыскалар: И.Осипова тиксэриилэрэ