Кыһыҥҥы билгэ

Кыһыҥҥы күн-дьыл билгэтин төһө билэҕитий? Ый туруору буоллаҕына, хайдах күн-дьыл үүнэр дииллэрий?

• Саҥа үүнэр ый туруору таҕыстаҕына — хаара суох, тымныы ый үүммүтүн бэлиэтэ.
• Саҥа ый иттэннэри эбэтэр сытыары буоллаҕына — былыттаах, хаардаах ичигэс ый үүнэрин билгэтэ.
• Халлааҥҥа сулустар бачыгырыы хойуутук чаҕылыҥнастахтарына — халлаан тымныйар.
• Кыһынын салгын соҕурууттан, арҕааттан ыллаҕына — тымныйар. Хотуттан, илинтэн салгыннаннаҕына — тыал, хаар түһэр.
• Хаар көмүрүөтэ элбэх буоллаҕына, уулаах, ардахтаах сайыны кэтэһэҕин.
• Ахсынньы — остуоруйа ыйа. Саамай тымныы ый.
• 9 — эһэ (кырдьаҕас) кытаанахтык утуйар, бөрө торҕоннуур.
• 12 — буурҕа түстэҕинэ, ахсынньы 19-гар диэри сэттэ хонуктаах силлиэ түһэр. Халлаан кыыстаҕына, тыал түһэр. Бары-барыта чуҥкуйар.
• 19 — күн кылгыырын уһуга.
• 21 — ый туолуута.
• 19-25 — кыһыҥҥы күн муҥутаан кылгыыр. Эргэ дьыл оройо.
• 26 — күн кутуйах хаамыытынан уһуур.
• 29 — кыраһа түстэҕинэ, ичигэс, тымныы күүһүрдэҕинэ — тохсунньу 19-гар диэри халлаан тымныйар.
• 31 — утуйбут түүн. Саҥа дьылы көрсүү. Амырыыннаах аам-даам тымныылаах ахсынньы ый ааһар.

А.А.Яковлев «Баай Барыылаах Байанайдан!» (2014 с.)  кинигэтиттэн, «Саха ыалын халандаарыттан» («Бичик», 2015 с.).