Кыһыҥҥы билгэлэр

Сэтинньигэ номнуо үктэннибит. Тоһуттар тымныыбыт иһэрин кыралаан биллэрэн эрэр. Кыһыҥҥы кэм барыта 146 хонуктаах диэн ааҕаллар уонна үс кэрдиискэ араараллар. Ханныктарый?

Кыһыҥҥы кэм үс кэрдииһэ:

1. Кыһын саҕаланыыта. Алтынньы 22 күнүттэн ахсынньы 19 күнүгэр диэри (56 күн). Күөл туруоҕуттан күн кылгыыра тохтуор диэри.
2. Кыһын оройо. Ахсынньы 19 күнүттэн олунньу 1 күнүгэр диэри, кыстык кэм аҥаара (43 күн).
3. Тымныы муоһун тостуута. Олунньу 1 күнүттэн кулун тутар 17 күнүгэр диэри (46 күн). Күнүс дьиэ сарайыттан муус чопчу үөскүөр диэри кэм.

Аны кыһыҥҥы билгэлэри көрүөххэ.

• — Кыһын хайдаҕый да, сайына оннук.
• — Хаар халыҥнык түстэҕинэ ичигэс дьыл буолар.
• — Хаардаах дьыл дьүкээбил уота аҕыйахтык оонньуур. Чараас хаардаах дьыл кыһына тымныы.
• — Кыһына сылаас буоллаҕына, кураан сайын кэлэр.
• — Былыт кыыстаҕына тыал, буурҕа түһэр. Халлаан былытыраары гыннаҕына, илинтэн тыалырар.
• — Буурҕалаах кыһын сайынын күн-дьыл уларыйымтыа буолар. Хаардаах кыһын сайына ардахтаах, сааһа хойутуур.
• — Кыһын ойбон үлүннэҕинэ, сайын угут буолар.
• — Кыһын саҥа ый сытыары таҕыстаҕына, ичигэс сымнаҕас ый буолар. Туруору таҕыстаҕына, тыаллаах, тымныы буолар.

(“Саха төрүт култуурата” кинигэттэн).