Күн сиригэр кырачаан киһи кэллэ-ээ…

Кырачаан оҕо күн сирин көрүүтэ — хас биирдии дьиэ кэргэҥҥэ үөрүүлээх, дьикти кэрэ түгэн. Кини бу сир үрдүгэр саамай дьоллоох төрөппүттэригэр эмиэ саҥа олоҕу аҕалар.

Орто дойдуга кэлбит оҕо уонна ийэ чэгиэн туруктаах буолан, үөрүүлэрэ үксүү турарыгар үрүҥ халааттаах аанньалларбыт улахан көмөлөөхтөр.

М. Николаев аатынан Мэдиссиинэ национальнай киинигэр Саргылаана Данилова дириэктэрдээх Перинатальнай киин үлэтин сүрүн соругунан оҕо күүтэр дьахталларга, саҥа төрөөбүт кырачааннарга уонна кинилэр ийэлэригэр былааннаммыт, хаачыстыбалаах көмөнү (ол иһигэр, үрдүк технологиялаах көмөнү) оҥоруу буолар. Көмө акушерство, гинекология, неанотология, анестезиология-реанимация уонна генетика салааларыгар оҥоһуллар.

Перинатальнай киин дириэктэрин неонатологическай көмөҕө солбуйааччы Саргылаана Алексеева кэпсээбитинэн, 1999 сыллаахха тэриллибит Перинатальнай кииҥҥэ, мэдиссиинэ тылынан эттэххэ, «улахан кутталлаах бөлөххө» (“группа высокого риска”) киирсэр дьахталлар өрөспүүбүлүкэ бары улуустарыттан кэлэллэр. Ол иһигэр, кырачааннар туох эрэ ыарыылаах, доруобуйалара мөлтөх эбэтэр кэмин иннинэ (недоношеннай) төрөөбүт буолуохтарын сөп.

Кэмин иннинэ төрүүр оҕолор сыл аайы баар буолаллар, уопсай ахсаантан 6,9 бырыһыаны ылаллар. 1 000 кыраамҥа диэри ыйааһыннаах сүүрбэччэ оҕо төрүүр

Урут манна биир сылга төрүүр оҕо ахсаана тыһыынчаттан эрэ тахсар буоллаҕына, билигин сылга 2800–3000 оҕо күн сирин көрөр. Оттон 2018 сыллаахха Стадухин аатынан уулуссаҕа арыллыбыт Перинатальнай кииҥҥэ 6 тыһыынчаттан тахса оҕо күн сирин көрөр. Акушерскай, гинекологическай, неонатологическай көмө үс таһымҥа арахсан үлэлиир: бастакы таһымҥа улуустар балыыһалара, иккис таһымҥа Мииринэй, Алдан, Нерюнгри, Хаҥалас, Ленскэй уонна үһүс таһымҥа икки Перинатальнай киин киирсэллэр.

Мэдиссиинэ национальнай киинин Перинатальнай киинэ элбэх хайысхалаах буолан, сүрэхтэригэр бобуллуулаах (пороктаах), бүөр үлэтигэр кэһиллиилээх, инсуллаабыт уо. д. а. ыарахан ыарыылаах, эпэрээссийэлэниэхтээх дьахталлар манна төрүү кэлэллэр.

Оҕо күүтэр дьахталларга былааннаммыт көмө оҥоһуллар, ол эбэтэр «улахан кутталлаах бөлөххө» киирбиттэр иккис Перинатальнай кииҥҥэ (Стадухин уул.) дьахтар консультациятыгар бараллар.

Саҥа төрөөбүт кырачааннар отделениеларыттан оҕоломмут дьахтары салгыы кырачаанын кытары акушерскай-физиологическай отделениеҕа көһөрөллөр. Барыта этэҥҥэ буоллаҕына, ийэ оҕотунуун биир балаатаҕа сытан тахсаллар. Кырачаан киһи тута 36 ыарыыга скрининг ааһар, сүрэх бобуллуутун (порогун) быһаарар, истэрин бэрэбиэркэлиир скрининг ааһар, В гепатиты, сэллиги утары быһыыны ылар.

Саҥа төрөөбүт оҕо акушерскай-физиологическай отделениеттан — саҥа төрөөбүт уонна кэмин иннинэ төрөөбүттэр патологияларын отделениеларыгар аҕалыллар. Аата да этэрин курдук, манна патологиялаах кырачааннар сыталлар. Оҕо ыарыытын чопчулаары быраастар дириҥ лабораторнай, инструментальнай чинчийиини оҥороллор уонна сэдэх исписэлиистэргэ көрдөрөллөр, теле-мэдиссиинэ (ТМК) өҥөтүн туһаналлар. Итэҕэс ыйааһыннаах кырачааннарга үрдүк таһымнаах исписэлиистэртэн сөптөөх хайысханы ылаары эмиэ ТМК туһаналлар. Манна даҕатан эттэххэ, 1000 кыраамҥа тиийэ ыйааһыннаах кырачааннар да 2–3 саастарын иннинэ бэйэлэрин тэҥнээхтэрин ситэллэр уонна кимнээҕэр чобуо, дьоҕурдаах буолуохтарын сөп, ону төрөппүттэр бэлиэтии көрөн сайыннарыахтарын эрэ наада.

Бу барыта төрөппүтү кытары быһаччы сөбүлэһэн эрэ баран оҥоһуллар. Төрөппүт бырааска кэллэҕинэ, оҕото хайдах туруктааҕын быраас сиһилии кэпсиир, төрөппүттэр эмтэнии хаамыытын барытын билэ сылдьаллар. Быраастар этэллэринэн, оҕо мөлтөх доруобуйалаах төрүүрүн сорох төрүөтүнэн ийэ доруобуйата, экология, аһылык, генетика, гормоннар дьайыылара уо. д. а. буолар.

Игирэлэр — икки бүк үөрүү

Игирэлэри төрөтүөхтээх ийэни хара бастакыттан Перинатальнай кииҥҥэ ыыталлар. Өрөспүүбүлүкэҕэ сылга 80‑ча игирэ күн сирин көрөр.

Саргылаана Николаевна игирэлэри айылҕа биэрэр дьикти көстүүтүнэн ааттыыр. Игирэлэр ЭКО кэнниттэн эбэтэр айылҕа бэйэтэ биэрбитинэн үөскүүллэр. ЭКО кэнниттэн кэлбит игирэлэр ахсааннара аҕыйаан, айылҕа анаабытынан кэлбит игирэлэр элбэхтэр.

Оҕо бэбээрэр саҥатын аҕа тутатына истэр

Перинатальнай киин биир киэн туттуутунан “Право на чудо” диэн аһымал пуонда Арассыыйа таһымнаах ыыппыт “Семейно-ориентированные практики” куонкуруһугар “Лучшая семейная ориентированная клиника” диэн анал ааты ылбыта буолар.

Ол эбэтэр, Перинатальнай кииҥҥэ ийэ буолуохтаах дьахтар баҕарар буоллаҕына, төрүүр кэмигэр кэргэнин, эбэтэр ийэтин, эбэтэр дьүөгэтин илдьэ киириэн сөп (партнерские роды). Бу көрүҥ төрөөһүн уопсай ахсааныттан 30–40 бырыһыаны ылар.

Саргылаана Николаевна:

—“Семейно-ориентированная клиника” диэн, биһиги кэргэнниилэр дьиэлэригэр-уоттарыгар сылдьалларын курдук усулуобуйаны оҥоро сатыыбыт. Ийэ оҕолонор үөрүүтүн чугас дьоно аттыгар сылдьан тэҥҥэ үллэстэллэр. Холобур, аҕа буолуохтаах киһи оҕоҕо күн сирин бэлэхтээһин үөрүү уонна дьол буоларын ис кутунан, этинэн-хаанынан билиэхтээх. Аҕалар үөрүүлэриттэн уонна долгуйууларыттан ытыыллар, наһаа чараас, уйан буолаллар. Кэргэттэрин сыллаан-уураан, уоскутан, махтал тылларын этэллэрин көрөр олус долгутуулаах, ону көрөн биһиги эмиэ харахпыт уута тахсар. Аҕалар дьиэ кэргэттэрин сырдыкка ыҥырар-угуйар дьонунан буолалларыгар бигэтик эрэнэҕин. Төрөөһүн — айбыт Айыы таҥара баарын биллэрэр түгэн», — диэн өрө көтөҕүллэн, үөрэ-көтө кэпсиир.

Хаартыскалар: Мэдиссиинэ киинэ