Күн уотуттан хайдах көмүскэниэххэ

Доруобуйа туһунан билим быһаччы этэр — күн уотугар хараарыы доруобуйаҕа охсуулаах.

Киһи тириитэ күнтэн хараарыыта — эт-сиин көмүскэнэр көрүҥэ. Күн көстөр уонна ититэр сардаҥаларыттан ураты ультрафиолетовай (УФ) сардаҥалардаах. Күүстээх күн уотугар баар УФ-сардаҥалар тыынар тыыннаахха урусхаллаах дьайыылаахтар, килиэккэҕэ ДНК сибээстэрин быһаллар, онтон сылтаан организмҥа сөбө суох килиэккэлэр элбииллэр.

Куйааска сырдык таҥаһы кэтиҥ. Чинчийээччилэр этэллэринэн, ордук кыһыл, сиэрэй уонна араҕас өҥнөр итиини тулуйарга ордуктар. Дьилэй (плотный) таҥаһы таҥна сатааҥ диэн сүбэлииллэр, чараас «үрүмэ»  курдук таҥас сөрүүн буолан баран, күн уота киһи тириитигэр киирэр буолан, маннык таҥаһы кэтиэх иннинэ маҥнай ультрафиолет утары кириэми соттор наада.

Учуонайдар дакаастаабыттарынан, синтетика таҥас ультрафиолеты тириигэ киллэрбэт эбит.

Саха ыалын халандаарыттан, 2025 с.

Манна эбии бу матырыйааллары ааҕыахха сөп: http://Күн уота туһалаах дуу, кутталлаах дуу? © sakha-sire.ru сайтан: https://sakha-sire.ru/kynuota-tuhalaah-duu-kuttallaah-duu/,

http://Куорат курас салгыныгар, кыбартыыра иһигэр сайын күнтэн хайдах көмүскэнэбит? © sakha-sire.ru сайтан: https://sakha-sire.ru/kuorat-kuras-salgynygar-kybartyyra-ihiger-sajyn-kynten-hajdah-kemyskenebit/