ЯСИА хаартыската
Доруобуйа туһунан билим быһаччы этэр — күн уотугар хараарыы доруобуйаҕа охсуулаах.
Киһи тириитэ күнтэн хараарыыта — эт-сиин көмүскэнэр көрүҥэ. Күн көстөр уонна ититэр сардаҥаларыттан ураты ультрафиолетовай (УФ) сардаҥалардаах. Күүстээх күн уотугар баар УФ-сардаҥалар тыынар тыыннаахха урусхаллаах дьайыылаахтар, килиэккэҕэ ДНК сибээстэрин быһаллар, онтон сылтаан организмҥа сөбө суох килиэккэлэр элбииллэр.
Куйааска сырдык таҥаһы кэтиҥ. Чинчийээччилэр этэллэринэн, ордук кыһыл, сиэрэй уонна араҕас өҥнөр итиини тулуйарга ордуктар. Дьилэй (плотный) таҥаһы таҥна сатааҥ диэн сүбэлииллэр, чараас «үрүмэ» курдук таҥас сөрүүн буолан баран, күн уота киһи тириитигэр киирэр буолан, маннык таҥаһы кэтиэх иннинэ маҥнай ультрафиолет утары кириэми соттор наада.
Учуонайдар дакаастаабыттарынан, синтетика таҥас ультрафиолеты тириигэ киллэрбэт эбит.
Саха ыалын халандаарыттан, 2025 с.
Манна эбии бу матырыйааллары ааҕыахха сөп: http://Күн уота туһалаах дуу, кутталлаах дуу? © sakha-sire.ru сайтан: https://sakha-sire.ru/kynuota-tuhalaah-duu-kuttallaah-duu/,
Өлөөн оройуонугар куоластааһын түмүктэнэр кэмигэр быыбардааччылар испииһэктэригэр киирбит дьон 65,25 бырыһыанын ылла. Быыбардыыр бүлүтүөҥҥэ түөрт…
Өймөкөөн улууһун Үчүгэй национальнай нэһилиэгин баһылыгар «Биир ньыгыл Арассыыйа» баартыйаттан турбут, анал байыаннай дьайыы кыттыылааҕа…
Мэҥэ Хаҥалас улууһугар биэс нэһилиэк олоҕор улахан суолталаах түгэн – нэһилиэк баһылыктарын быыбара – түмүктэннэ.…
Дьокуускай куорат мэрэ Евгений Григорьевы кытта суруналыыстар көрсүһүүлэригэр Эпос уонна искусство Арктикатааҕы киинин тутуллуута ити…
Өймөкөөн, Үчүгэй, Төрүт уонна Аартык бөһүөлэгэр баһылыктары быыбардаатылар. Ону тэҥэ Биир кэлим куоластааһын күнүгэр нэһилиэк…
Олохтоох бириэмэнэн оруобуна 20:00 ч. өрөспүүбүлүкэ бары 293 быыбардыыр учаастага сабылынна диэн СӨ Киин быыбардыыр…