Күннээх бэйиэт түһүлгэтэ киинэҕэ киириэҕэ

Бэс ыйын 6 күнүгэр дойду үрдүнэн улуу Пушкин төрөөбүтүн бэлиэтиир уратылаах күҥҥэ Пушкин улахан сүгүрүйээччитэ, бэйиэт уонна суруналыыс Ньукулай Харитонов-Чуор  төрөөбүтэ 90 сылын бэлиэтээтибит. Кини икки дойдулаах: төрөөбүт Ньурбата уонна күтүөт буолан дьолун уотун оттубут, үлэлээбит Сунтаарын улууһа.

Бу күнү икки улуус быыһыгар турар Сиэйэҕэ, бэйиэт дьылҕатын бэлэҕэ, сүрэҕин чопчута уонна кэхтибэт Музата буолбут Зоя Потапова төрөөбүт сиригэр тэрийбиттэрэ тоҕоостоох буолла.
Икки улуус дьаһалталарыттан эҕэрдэлээх үлэһиттэр, култуура дьоно, литературнай түмсүүлэр кыттыылаахтара тоҕуоруһан кэлэн бастаан бэйиэт бэйэтэ туттубут дьиэтин тиэргэнигэр, биэс сыллааҕыта айар дьоҥҥо диэн ананан тутуллубут балаҕаҥҥа түһүлгэлээтилэр, дьиэ эркинигэр мемориальнай сурук арыллыытын кэрэһэлээтилэр. Култуура дьиэтигэр ырыа-тойук дьиэрэйдэ, ахтар-саныыр истиҥ эйгэ тэрилиннэ. Күрэс дьиэтигэр биһирэм сандалыта дэлэччи тардылынна.

Николай Иванович үөрүнньэҥ бэйэтин, үтүөкэн майгытын дьүөрэлии күлүмнэс күн үөһэттэн мичийдэ. Күн маннык тупсан турбутун бары сырдыктык саныыр киһибит бу түмсүүнү эҕэрдэлии, кэтэспитэ туолбутуттан күлэн-үөрэн кэлбитинии ылынныбыт. Тэрээһини сүрүннээн Чуор уола Дьулустаан Харитонов уонна кыыһа Күннэйэ Харитонова  ыпсаран, үбүлээн, сүүрэн-көтөн ыыттылар. Оҕолор төрөппүттэрин аатын харыстыы, үйэтитэ сылдьаллара көрүөххэ астык.

Мин айар бөлөҕүм сыл бүтүөр диэри документальнай киинэ оҥорон таһаарыахтаах, ол быһыытынан күннээх бэйиэккэ сыһыаннаах бары түгэннэри устабыт. Ньурбаҕа кини оҕо сааһа ааспыт оҕо дьиэтин сирэ, төрөөбүт Куочайа уһулунна. Манна Ньурба норуодунай тыйаатырын артыыстара, оскуола оҕолоро тардылыннылар.

Зоя Ильинична кэпсээниттэн Николай Иванович быстыан аҕай иннинэ кыыһыгар этэн, Пушкин “Я помню чудное мгновение…” диэн хоһоонун аахтаран истибитин уонна бүтэһик тыллара “Чэ, үчүгэй” диэбитин истэммин уйадыйдым…

КЭЭМЭЙДЭНЭР КЭРДИИС КЭМИМ…

«Кээмэйдэнэр кэрдиис кэмим
Кимэн кэлэн истэҕэ,
Хаһан эрэ мин кимим
Биллэр күнэ кэлиэҕэ…
Сүрэх, дууһа аймалҕана
Мин олохпор мэлдьи баара,
Ахсым санаам ытылҕана
Былытыран тыалырара.
Бааллар этэ олохпор
Ырыалардаах ымыылар,
Алгыс курдук алаһабар
Алаадьылаах киэһэлэр.
Туйаарымам далбарын,
Тырым уоттаах тапталын
Мин даҕаны билбитим,
Минньигэстик иэйбитим.
Кэскил түстүүр аналбын
Киһи дэтэн, толордум,
Арай ыраах ырабын
Сиппэккэбин хомойдум.
Эһигинниин бииргэ
Олоробун бу сиргэ
Бүппэт түбүк дьалхааныгар,
Буолар-буолбат айдааныгар…
Кээмэйдэнэр кэрдиис кэмим
Кимэн кэлэн истэҕэ,
Хаһан эрэ мин кимим
Биллэр күнэ кэлиэҕэ».
(Ньукулай ЧУОР)

Наталья МИХАЛЕВА-САЙА