Кырдьаҕаһы, астынарын курдук  көр-иһит 

Самаан сайын саҕаланан уонна  уоппускаҕа барар кэмнэр кэлэннэр, сорох дьон кырдьаҕастарын быстах кэмҥэ көрөр атын киһиэхэ наадыйаллар. Эбэтэр кинилэри  даачаларыгар таһаараллар.  Онуоха барытыгар урукку усулуобуйалара, ирдэбиллэрэ уларыйар.

Кырдьаҕас киһини дьиэҕэ-уокка көрөргө, бастатан туран, тугу билиллиэхтээҕий?

— Кырдьаҕас киһи доруобуйатын уопсай туругун кэтэниллэр;

— Соҕотоҕун хааларыгар куттала суох, табыгастаах усулуобуйаны тэрийиллэр;

— Настарыанньата түспэтин курдук, тугу баҕарарын толорорго кыһаныллар.

Кини өйдүүрүн курдук кэпсэтиллэр

— Оҕолоро да, чугас да дьоно кинини аатынан уонна аҕатын аатынан ыҥырдахтарына, кини үөрэр;

— Сотору туох процедуралары оҥоруохтааххын, ол төһө өр буоларын быһаарыллар. Тоҕо диэтэххэ, кинини туох күүтэрин билиэхтээх;

— Бэйэтин хайдах сананарын уонна туох наадатын ыйытыллар;

— Кинилиин чугастык кэпсэтэргэ бириэмэтэ анаа: сөбүлүүр киинэлэрин көрүҥ, таайбараҥнары таайыҥ, остуол оонньууларынан дьарыктаныҥ уо. д.а.

Куттала суох эйгэни оҥоруҥ

— Кырдьаҕас киһи олорор хоһугар миэбэлэ муннуга суох буолуохтаах;

— Кини хоһо туалеттан уонна суунар хостон чугас соҕус, тыастаах-уустаах хостортон ыраах буолуохтаах;

— Оронун сытан эрэ хоско киирэр дьону көрө түһэрин курдук миэстэҕэ уур;

— Оронун таһыгар тумбочката уур, манна наадалаах тэриллэрин сааһылаан тэлгэт;

— Суунар хос уонна туалет муостатыгар эрэһиинэ көбүөрдэ бырах, бааннай, душ уонна унитаз тутуһардаах буолара ордук.

— Хоһугар нус бараан уонна тупсаҕай эйгэни оҥор: эркиҥҥэ аймахтаргыт хаартыскаларын, хартыыната ыйаа, тэлэбиисэри көрөргө табыгастаах буоларын курдук уур.

Аһатыы

Кини тугу сөбүлүүрүн астаа уонна тэриэлкэҕэ кырасыабайдык киэргэтэн уур;

— Аһыан иннинэ илиитин сууй уонна остуолга олорт, кыаллыбат буоллаҕына оронугар да олордон аһат.

— Төбөтүн кэннин диэки бырахпакка, олорон эрэ аһыахтаах.

Көмөлөһөр сириэстибэлэри туттуҥ: тумустаах поильник, остолобуой анал прибордара, түөһүгэр уурунар таҥас баар буолалларын хааччый.

— Бэйэтэ сатаан аһыыр кыаҕа суох буоллаҕына, ыксаама, айаҕар укпуккун аа-дьуо ыстаан ыйыстарын курдук аһат;

— Бэйэтэ сатаан аһыыр да буоллаҕына, аттыгар баар буол — баҕар, көмөҥ наада буолан хаалыан сөп;

— Аһаан бүттэҕинэ, өссө тугу сиэн баҕарарын туоһулас;

— Илиитин уонна сирэйин сот, айаҕын сайҕаа;

— Аһаан бүппүтүн кэннэ сытыаран кэбиспэккэ, кыратык олордо түс.

Баттаҕын сууйарга арыый табыгастаах ньыманы тал (сайҕанары ирдээбэт кураанах шампуны, сууйар сириэстибэлэри, баттаҕы уута суох сууйарга шампуннаах бэргэһэни).

— Кырдьаҕас киһи “наадата” кэлбитин билэр эрээри, туалекка бэйэтэ барар кыаҕа суох буоллаҕына, мэдиссиинэ анал тэриллэрин (холобур, мочеприемнигы) туһаныҥ;

— Өскөтүн хойуутун уонна убаҕаһын кыайан туппат буоллаҕына, улахан дьоҥҥо аналлаах биирдэ эрэ туттуллар подгузниктары туттуҥ. Подгузнигы күҥҥэ 4–6 уларыт. Уларытан баран, хайаан да сууй-сот, ол кэнниттэн тириитин кичэллээхтик куурт (салгын вааннатын оҥор), тирии мыччыстаҕастарын эмиэ умнума.

— Күн аайы сарсыарда уонна киэһэ атахтарын сууйаргын уонна тыҥырахтарын кырыйаргын, эр киһини бытыгын хоруйаргын умнума.

Сытартан бааһырыы

— Сытартан бааһырыыны (пролежень) сэрэтэр матарааһы туһан (ыйааһыныттан көрөн эрэһиимин талардааҕы);

— удьуҥах, хоҥхочох уҥуоҕун, тиҥилэх, сарын хаптаҕайын, кэтэх тириитин көрөн, икки чаас буола-буола эргитэ тут;

— Ыраастаныы уонна суунуу кэнниттэн тириигэ аналлаах анал сириэстибэлэри туһан;

— Утуйар таҥаһа ыраас, онтон бырастыыната куруук чиккэччи тардыллыбыт буолуохтаах;

— Туох эмэ бээтинэ, кытарыы, дьуккуруйуу баарын биллэххинэ, тута мэдиссиинэ исписэлииһин ыҥыр.

Дьиэҕэ социальнай хааччыйыы (социальнай үлэһит)

Дьиэҕэ-уокка социальнай хааччыйыы өҥөлөрө дьахталларга 55-тэн үөһээ саастаахтарга, эр дьоҥҥо 60-тан үөһээ саастаахтарга, 18-тан үөһээ саастаах бэйэлэрин көрүнэр кыаҕа суох (бэйэлэрэ кыайан хаампат, эчэйбит уо. д.а.) 1 уонна 2 группалаах инбэлииттэргэ оҥоһуллар.

Дьокуускай куоракка социальнай үлэһиккэ наадыйыы туһунан сайабылыанньаны Дьокуускай куорат нэһилиэнньэ социальнай көмүскэлин управлениетын эрэгийиэннээҕи сүрүннүүр киинигэр бэриллэр.

Кырдьаҕаһы ким көрүөн сөбүй?

Кырдьаҕаһы көрүү иһин төлөбүрү 14-тэн үөһээ саастаах дьарыга суох (үлэлиир кыахтаах) киһи ылыан сөп.

Биэнсийэлээх киһини эбэтэр инбэлиити көрөр киһи төлөбүрү (пособиены) таһынан, ыстааһы уонна биэнсийэ баалын “өлөрөр”. Ол эбэтэр социальнай пуонда кырдьаҕаһы көрөр киһиэхэ сыл аайы ыстаас 12 ыйын уонна 1,8 баалы ааҕар.

Саҥа социальнай статуска хайдах үөрэниэххэ?

Кырдьаҕас аймаххын көрөргөр бэйэҥ туруккун эмиэ умнума, сынньанан ыл:

— Кырдьаҕаһы көрө үөрэммит киһи (сиделка) көмөтүн көрдөс;

— Аймахтары көрөргө-истэргэ дьиэ кэргэн атын чилиэннэрин көмөлөһүннэр;

— Биир санаалаахтаргын уонна бэйэ-бэйэҕэ көмөлөсүһэр бөлөхтөрү кытары билис;

— Тугу сөбүлээбэккин кистээбэккэ аһаҕастык кэпсээ, сүбэтэ-амата ыл.