Кыстыкка киирии түбүктэрэ

Саха сирин улуустарын тыатын хаһаайыстыбатын салаатын үлэһиттэрэ кыстыкка киириигэ эрдэттэн бэлэмнэнэн, кыстыыр отторун хааччынан, хотоннорун өрөмүөннээн, далларын-хааччахтарын оҥостон, сүөһүлэрин хотоҥҥо киллэрбиттэрэ.

Ол да буоллар, бу олох хойукка диэри сүөһүлэрин сүтэрэн, көрдүүр дьон элбэх этэ. “Маннык бэлиэлээх, нүөмэрдээх тыһаҕаспытын көрдүүбүт”, — эҥин диэн биллэриилэр билигин да тахсаллар.

Аны туран сылгы үөрэ эҥин дьон сайыны быһа чөкөппүт отун, күрүөлэрин алдьатан, күрүөһүлээн киирбитэ туспа моһуок. Ол да буоллар, сүрүннээн, кыстыкка киирдилэр, бэлэм буолбуттар. Ону оттооһун былаанын маннык улуустар толорбуттара кэрэһилиир: Амма (111%), Үөһээ Бүлүү (100%), Мэҥэ Хаҥалас (102%), Нам (101%), Ньурба (100%), Өлүөхүмэ (114%), Уус Алдан (101%) уонна “Жатай куораттааҕы уокурук (129%). Ону тэҥэ тыа хаһаайыстыбатын үлэһиттэрэ 28664 туонна сиилэһи (119%) уонна 14293 туонна сенаһы (106%) бэлэмнээтилэр.

Хотон туттуутугар — субсидия

— Кыстыкпыт быйыл арыычча эрдэлээтэ. Балаҕан ыйын 20 күнүгэр киһи тобугун саҕа хаар түһэн, сүөһү барыта эрдэ кэлэн, устунан кыстыкка киирдибит, — диир нэһилиэк тыа хаһаайыстыбатын исписэлиһэ Станислав Андреев.

Дьэ, ону хотон сыбааччылары көрдөххүнэ итэҕэйэҕин. Аныгы кэм буолан, дьон үксэ сыбаммат хотонноох, полистирол, профлист матырыйаалынан оҥостоллор. Сылааһы сүрдээҕин тутар үһү.

Аҕыйах сүөһүлээхтэр — кэтэхтэр эрэ уруккулуу сыбанар хотонноохтор. Хаартыскаҕа хотон сыбааһынын көрүөххэ сөп. Сопхуос саҕаттан сүөһү иитиититтэн илиитин араарбатах туруу үлэһит Светлана Иннокентьевна Леонтьева көрөр-истэр сүөһүлэрэ этэҥҥэ кыстыырын туһугар уопуттаах өрөмүөнньүттэр курдук бэрт баҕайытык сыбыыр. Светлана Иннокентьевнаҕа мас күрдьэҕэ даҕаны маастарыстыбатын үрдэтэр быһыылаах.

— Улууспутугар биэс ыанар ынахтан элбэх сүөһүлээххэ хотон туттуутугар субсидия көрүллэр. Кыстыыр сүөһү төбөтүгэр — 15000 солкуобайы. Кэтэх буоллун, ип да буоллун. Онон баҕалаах дьон кыайа хото туттар, — диир Станислав Яковлевич.

Бу Горнай улууһугар маннык дьаһаммыттара олус да көмөлөөх буолууһу. Ол аата дьон сүөһүтүн эспэккэ иитэригэр усулуобуйа тэрийэр эбиттэр. Атын да улуустарга бу ньыма баара буолуо диэн эрэнэҕин.

От атыылаһыахтара

Горнай улууһун Кировскай нэһилиэгэр быйыл, дьиҥэ, син угут этэ. Ол эрээри, сайын бэс ыйын 30 күнүгэр күүскэ тоҥорон, от төбөтө, хортуоппуй үлүйэн, от уонна оҕуруот үүнүүтэ олус мөлтөх этэ диэн олохтоохтор этэллэр. Онон 1772 туонна оту соҕотуопкалыыр былааннаахтарын 1387 т бэлэмнээбиттэрэ. Онон билигин атын улуустартан от атыылаһаары, көрдөнөллөр. Билиҥҥитэ от була иликтэр, чугастыы улуустартан көрдүүллэр. Үп-харчы кырыымчык буолан, быйыл от тиэйиитигэр субсидия суох дииллэр. Былырыын эмиэ маннык кыһалҕалаахтык кыстаан туораабыттара. Хата, сайын зеленка ыспыттар эбит.

Үүт былаанын куоһардылар

— Хата, быйыл хаһааҥҥытааҕар да элбэх үүтү ыатыбыт. Ол курдук, 404 т былааннаахпытын балаҕан ыйын түмүгүнэн былааны куоһаран, 452 туоннаны ыан олоробут. Өссө да ыахпыт турдаҕа (3‑с хаартыска). Ол эрээри үүппүт харчыта быйыл бириэмэтигэр кэлбэккэ, күчүмэҕэйдэри үөскэтэр. Бүгүҥҥү күннээҕи туругунан, үс ыйбытын ылбакка олоробут, — диир исписэлиис хайдах баарынан.

Түгэнинэн туһанан, үүтү тутууга бу нэһилиэккэ Галина Капитонова үтүө суобастаахтык үлэлиирин бэлиэтиибит. Идэһэ өттүгэр тохтоотоххо, нэһилиэккэ быйыл халлаан аны кэнники сылыйан, идэһэ олох дьаһаллыбакка турар. Онон чуолкайдык кыстыкка төһө киирэллэрин этэргэ эрдэ курдук. Ханна да буоларын курдук, аҕам саастаах дьон сүөһү иитэрин ыарырҕатар, кыайбат буолан, бу да нэһилиэккэ аччыыр туруктаах курдук.

Кировскайга сүөһүлэр билиҥҥитэ кыра элгээннэргэ, уу олорор сирдэригэр уулуу сылдьаллар. Ойбоҥҥо муус ситэ тоҥо илик буолан, киирэ иликтэр эбит.

Онон 600‑тэн тахса киһи олорор Кировскай нэһилиэгэр 28 ИП, 44 кэтэх хаһаайыстыба кыстыкка киирбит.