Майя Данилова: Саха сирин 2026 сыллааҕы судаарыстыбаннай бүддьүөтүн барыла балансаламмытынан киирдэ

СӨ Ил Дарханын сүбэһитэ Майя Данилова бэлиэтээбитинэн, Ил Түмэҥҥэ өрөспүүбүлүкэ 2026 сыллааҕы судаарыстыбаннай бүддьүөтүн аан дойду ырыынактарыгар табыгаһа суох балаһыанньаны уонна бүддьүөт ороскуотун тутар бэлиитикэни учуоттуур балансаламмыт барыла киллэрилиннэ:

– Өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүн 40%-на туһалаах хостонор баай экспорыттан тутулуктаах дохуоттаах чааһа, тас экэниэмикэ кутталларын сөптөөхтүк көрдөрөр. Аан дойду алмааһын-бирилийээнин ырыынагар сыана уларыйыытын эргиирдэрэ, Азия-Чуумпу акыйаан эрэгийиэнигэр оттук-энергетическэй ресурсалар ырыынактарыгар үүнэн иһэр күрэстэһии, күндү металларга үрдүк ирдэбил учуоттаннылар. Өрөспүүбүлүкэҕэ экэниэмикэ уонна социальнай эйгэ бигэ туруга хааларыгар сабаҕаланар. Көмүс уонна энергетическэй ресурсалары хостооһун динамиката күндү таастар сектордарыгар бигэ туругу толуйар. Үрдүк тэтимнэр – сылга ортотунан 7%-тан үөһэ бырамыысыланнас таҥастыыр салааларыгар күүтүллэллэр. Сабаҕалааһын олохтоох оҥорон таһаарыыны көҕүлүүр бэлиитикэни учуоттуур. Ис ырыынак ирдэбилэ ас-үөл бородууксуйатын, аһы-үөлү таһынан табаардары уонна туһанааччы өҥөтүн бэйэ оҥорон таһаарыытынан бөҕөргөтүллүөхтээх.

Социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыы сабаҕалааһынын араас көрүҥнэрэ оҥоһуллаллар. Бүддьүөт нолуок киириитин ааҕыыга ордук чугас баазовай көрүҥүнэн ылылынна. 2026 сылга нолуок киириитэ 2025 сыллааҕы былаантан 5%-нан үрдээн, 212,8 млрд солкуобайга тиийиэҕэ диэн сабаҕаланар. 2024 сыллааҕы чахчыны кытта тэҥнээн көрдөххө, үүнүү 15,5%-ы ылыаҕа. Ону кытта тэҥҥэ, ороскуоттар ордук түргэн тэтиминэн улааталлар, ол үксүгэр бүддьүөт эйгэтин үлэһиттэрин хамнастарын индексациялааһынынан уонна хомунаалынай комплексы өйүүргэ ирдэбил үүнүүтүнэн сибээстээх. Бу – бүддьүөт барылыгар учуоттаммыт бастакы уочараттаах баазовай ороскуоттар. Итинтэн итэҕэһэ суох суолталаах атын эбээһинэстэри үбүлээһиҥҥэ наадыйыы баар. Бүддьүөт бырасыаһа, элбэх сыллаах уопут көрдөрөрүнэн, сокуон барылын көрүү кэмигэр эбии дохуоттары үллэрэргэ кыах биэрэр. Сүрүн боппуруос ороскуоттар быһаарыыны кытта сибээстээх. Ол иһин бүгүн бүддьүөт ороскуотун көдьүүһүн үрдэтии соруга бастакы миэстэҕэ тахсар. Быһаарыныылар кырдьыктаах уонна ырытыллыбыт буолуохтаахтар.