Манна күн аайы саҥа туруоруу

Мэҥэ Хаҥалас улууһун Майа сэлиэнньэтигэр тутуллубут Култуура киинигэр мэлдьи олус элбэх көрөөччү мустар.

Күн сардаҥата Майа сэлиэнньэтин уулуссаларыгар саҥа тыган эрдэҕинэ, Екатерина Ефремова хайыы үйэ үлэтигэр тиэтэйэр. Кини суумкатыгар тыйаатыр саҥа бэстибээлин тэрийиигэ санааларын суруйбут блокнота хайаан да баар, онтон төлөпүөнүгэр айар кэлэктииптэртэн уонча иһитиннэрии киирбит буолар.

ССРС норуодунай артыыһа Дмитрий Ходулов аатынан норуот айымньытын дьиэтин аныгы өстүөкүлэ көстүүтэ мастан оҥоһуллубут үгэс буолбут оһуордардыын дьүөрэлэһэр.

Кэрдиис кэмнэри ситимниир далаһа

Бу дьиэ ааспыт уонна аныгы кэм култууратын үгэстэрин ситимниир ураты далаһанан буолар. Биэс сыллааҕыта АЛРОСА үбүнэн тутуллубут Култуура киинэ норуот кэлэктииптэригэр истиҥ эйгэлээх дьиэнэн уонна өрөспүүбүлүкэ бүттүүнүн киэн туттуутунан билинилиннэ.

Манна сарсыардалара дьиэни-уоту кэрийэн көрүүттэн саҕаланар: көрөөччүлэр саалаларыгар сыананы таҥаллар, тыаһы-ууһу уонна уоту-күөһү биэрэр тэриллэри бэрэбиэркэлииллэр, бүгүн буолуохтаах тэрээһиҥҥэ барытын бэлэмнииллэр.

— Эһиги бу холга киирдэххитинэ, тута айар-тутар эйгэҕэ баар буолбуккутун билэҕит. Киэҥ-куоҥ түннүктэр күн сардаҥатын киллэрэллэр. Тэрээһиннэр хаартыскалара уонна грамоталар саҥа ситиһиилэргэ көҕүлүүллэр. Майа суола барыта Д.Ходулов аатынан Норуот айымньытын дьиэтигэр тириэрдэр – манна олохтоохтор эрэ буолбакка, Илин эҥэр дьоно эмиэ мустар, — диэн Норуот айымньытын дьиэтин дириэктэрэ Екатерина Ефремова кэпсиир.

Екатерина Петровна кыра эрдэҕиттэн култуураҕа тардыһыылаах этэ. Оҕо сааһа Павловскайга ааспыта. Кини 1982 сыллаахха кулууп таас дьиэтэ аһыллыбытын туһунан: «Ити оройуоҥҥа соҕотох таас кулууп уонна биһиэхэ, оҕолорго, чахчы туох эрэ алыптаах, киһи тардыһар киинэ этэ”, — диэн ахтан-санаан ылла.
Кини аан бастаан математика факультетыгар киирэр былааннааҕын да иһин, ускуустубаҕа аартыгын арыйан, эстрада артыыһын уонна тыйаатыр маассабай туруорууларын режиссерун идэтин ылбыта. Онтон култуура уонна ускуустуба Москватааҕы судаарыстыбаннай университетын кыһыл дипломунан бүтэрбитэ.

Екатерина 2002 сыллаахха төрөөбүт дойдутугар эргиллэн кэлэн баран, култуура управлениетыгар үлэтин саҕалаабыта. Онтон Д.Ф.Ходулов аатынан Норуот тыйаатырыгар, “Кыталык” оҕо-ыччат эстетическэй киинигэр көспүтэ. “Саха” НКиХ үлэлээн баран, 2017 сыллаахха бэйэтэ сөбүлүүр эйгэтигэр төннөн, 2022 сылтан Култуура дыбарыаһын дириэктэринэн үлэлиир.

Үүнүү-сайдыы киининэн буолла

Д.Ф.Ходулов аатынан Норуот айымньытын дьиэтэ Үүнэр көлүөнэ пондатын бырагырааматынан АЛРОСА үбүн суотугар тутуллубута уонна 2020 сыл ахсынньытыгар үлэҕэ киллэриллибитэ. Алмаастаах хампаанньа 320 мөлүйүөн кээмэйдээх үбэ Мэҥэ Хаҥалас улууһун сайдыытыгар дьиҥнээх инвестициянан буолбута. Олохтоохтор саҥа киини ааспыт үйэттэн күүппүттэрэ, саҥа дьиэ үлэҕэ киириэҕиттэн улууска култуура олоҕо оргуйан олорор.

“Мин Норуот айымньытын дьиэтин дириэктэрэ буолуом диэн хаһан да санаабатаҕым, бу – улахан эппиэтинэс. “Айыына” ансаамбылга ыллыыбын, тэрээһиннэри ыытабын уонна видеоны таҥыынан дьарыктанабын. Мин үлэм-хамнаһым  санаабын көтөҕөр уонна дьаныар, идэҕэ таптал улахан ситиһиилэргэ аҕалыан сөбүн көрдөрөр.

Биһиги саҥа улахан дьиэлэммиппититтэн үөрүүбүт муҥура суох уонна АЛРОСА-ҕа улаханнык махтанабыт. Хампаанньа үбүнэн көмөтүнэн биһиги сэлиэнньэбитигэр олус өр күүппүт, сырдык-ыраас, аныгы дьиэлэннибит. Саҥа дьиэ Норуот айымньытын дьиэтигэр эрэ буолбакка, дыбарыас дьиэҕэ олохсуйбут “Кыталык” оҕо-ыччат эстетическэй киинигэр үүнүү-сайдыы туочукатынан буолла”, — — диэн Екатерина Ефремова кэпсиир.

Дьылҕа бэлэҕэ

Линда Захарова үс сыллааҕыта Д.Ходулов аатынан Норуот айымньытын дьиэтин аанын арыйан киирбитэ. Кини билигин уус-уран салайааччынан үлэлиир.

— Мин үһүс сылбын үлэлиибин, манна үлэлиирим миэхэ улахан чиэс-бочуот. Бу иннинэ Томпо улууһун Мэҥэ Алдан сэлиэнньэтигэр култуура эйгэтигэр үлэлээбитим. Хас да сыллааҕыта төрөөбүт дойдубар бакаансыйа баарын истэн, эргиллэн кэлбитим. Үөрүөм иһин, миигин тута ылбыттара. Бастаан ыарахан соҕус этэ. Өскөтүн урукку үлэбэр нэдиэлэҕэ икки тэрээһини ыытар буоллахпытына, манна күн аайы кэриэтэ. Ол гынан баран, мин сотору үлэ тэтимигэр киирбитим. Билигин сололоох күннэннэхпинэ даҕаны, ону син биир үлэбитигэр атаарабыт, өй-мэйии үлэтин ыытабыт, эрэпэтииссийэлэнэбит, тугу эрэ дьүүллэһэбит, туох эмэ саҥаны толкуйдуубут.

Манна бастакы үлэм күнүн өйдүүбүн – олус долгуйбутум. Билигин биһиги айар үлэ оргуйар үөһүгэр олоробут: бүгүн — улуустааҕы тэрээһин, сарсын – өрөспүүбүлүкэтээҕи бэстибээл, айар биэчэрдэр, отчуоттуур кэнсиэртэр, ый 31 күнүн тухары ити курдук буолар. Киһи айыан-тутуон эрэ баҕарар.

Бу дьиэ – сомоҕолоһуу уонна култуураҕа дьулуһуу бэлиэтэ. Д.Ходулов аатынан киин хамаандата эрэгийиэн култуураҕа олоҕун салгыы сайыннарар, элбэх киһини сэлиэнньэ олоҕор кытыннарар, — диэн Линда Степановна биллэр-көстөр кэлэктииби кытары үлэлиир улахан чиэс-бочуот буоларын билинэр.

Күн аайы тобус-толору көрөөччү мустар

Кырдьык, манна хас биирдии хайысха – тыйаатыртан хореографияҕа тиийэ сайдар.

— Сыл аайы тыйаатыр сезонун арыйабыт уонна сабабыт, ол мэлдьи чаҕылхай түгэннэринэн уонна саҥа испэктээктэринэн бэлиэтэнэр. Тэрилтэ ситиһиилэригэр өрөспүүбүлүкэтээҕи куонкурустар киирэллэр, манна айар кэлэктииптэр үтүө түмүктэрин көрдөрөллөр. Быйыл норуот тыйаатыра 62-с сезонун үлэлиир, норуот хора 47 сылын бэлиэтиир.

Дыбарыас 2020 сыл ахсынньы 25 күнүттэн аһыллыаҕыттан ыла 297 миэстэлээх саалабыт сэлиэнньэ олохтоохторун ыҥырар-угуйар дьиҥнээх киининэн буолла. Биһиги бастакы сылбытыгар 5 тыһыынчаттан тахса киһи сылдьыбыта. Бу киһини сөхтөрөр көрдөрүү! Биһиги кэтээн көрөрбүтүнэн, тэрээһиннэрбитин сэргииллэрэ, кэрэхсииллэрэ элбээн иһэр. Хас биирдии кэнсиэркэ эбэтэр тыйаатыр туруоруутугар саала иһэ тобу-толору дьон мустар. Биһиэхэ бары кэриэтэ артыыстар биирдиилээн кэнсиэртэринэн уонна Дьокуускай куорат тыйаатырдара гостуруоллуу кэлэллэр.

50 миэстэлээх киинэ саалабытыгар киинэлэри тиһигин быспакка көрдөрөбүт, көрөөччүлэр саҥа киинэлэри олус күүтэллэр. Онон дьиэ кэргэнинэн сынньанарга улахан кыах бэриллэр. Биһиги ону сэргэ “Пушкин каартата” бырагыраамаҕа көхтөөхтүк кыттабыт. Күн бүгүн Д.Ходулов аатынан Норуот айымньытын дьиэтэ эрэгийиэн култууратын тэрилтэлэрин ортолоругар дьон сылдьыытын ахсаанынан инники иһэр, — диэн дириэктэр кэпсиир.

х х х

Д.Ходулов аатынан Норуот айымньытын дьиэтигэр норуот биэс кэлэктиибэ: Д.Ф.Ходулов аатынан норуот тыйаатыра, Н.Н.Васильева аатынан норуот хора, Үүнэр көлүөнэ норуодунай тыйаатыра, “Көөчөөн көрө” дьоҕус-тыйаатыр бааллар.

ххх

АЛРОСА Үүнэр көлүөнэ пуондатыгар сыл аайы өрөспүүбүлүкэ сайдыытыгар 1 миллиард кэриҥэ үбү ыытар. АЛРОСА үбүн суотугар социальнай эбийиэктэр тутуллаллар уонна өрөмүөннэнэллэр, киһи хапытаалын сайыннарыы бырайыактара үбүлэнэллэр. Пуонданы кытары бииргэ үлэлээһин АЛРОСА аһымал санааланыыга үлэтин биир саамай киэҥ хабааннаах хайысхатынан буолар. Кэнники сылларга култуура, үөрэх, билим, доруобуйа харыстабылын сайдыыларыгар, дьиэ кэргэни, успуорт уонна физкультура хамсааһынын өйөөһүҥҥэ уонна экологияны харыстааһыҥҥа сүүһүнэн бырайыак үлэҕэ киллэрилиннэ. Өрөспүүлүкэ олохтоохторугар үөрүүнү уонна туһаны аҕалар 30-тан тахса уһуйаан, балыыһа уонна доруобуйаны чөлүгэр түһэрэр киин, успуорт уонна култуура дыбарыаһа тутулунна уонна өрөмүөннэннэ.

Настя МОСКВИТИНА суруйуутуттан тылбаас