Михаил Николаев доруобуйа харыстабылыгар үлэтэ-хамнаһа биир кинигэҕэ түмүлүннэ

Бу күннэргэ Саха Өрөспүүбүлүкэтин Национальнай бибилэтиэкэтин бэчээттиир киинигэр «Исходя из значимости сферы здравоохранения … постановляю: …»: Указы и распоряжения первого Президента Республики Саха (Якутия) Михаила Ефимовича Николаева по охране здоровья населения Якутии» диэн электроннай кинигэ күн сирин көрдө.

Кинигэни Арассыыйа Суруналыыстарын, СӨ Суруйааччыларын сойуустарын чилиэнэ, мэдиссиинэ наукатын доктора  Валериан Парфеньевич Николаев хомуйан оҥорбут.

Кинигэҕэ, аата да этэрин курдук,  СӨ бастакы бэрэсидьиэнэ М.Е. Николаев уонна кини хамаандата СӨ нэһилиэнньэтин доруобуйатын харыстабылын эйгэтигэр ыыппыт улахан үлэтэ-хамнаһа докумуоннарга олоҕуран сырдатыллар.

1992 с. тохсунньу 13 күнүгэр СӨ бастакы бэрэсидьиэнэ М.Е. Николаев «СӨ доруобуйа харыстабылын эйгэтин тупсарыыга уталытыллыбат дьаһаллар» диэн бастакы ыйааҕа тахсыбыта уонна ону толорууга улахан, кэлимсэ үлэ ыытыллыбыта. Салгыы бу үлэни кэҥэтэр, дириҥэтэр бэрэсидьиэн ыйаахтара, уураахтара тахсыталаан, олоххо киирэн барбыттара.
Нэһилиэнньэ доруобуйатын харааннааһын киэҥ эйгэтигэр үгүс өрүттээх үлэ чэрчитинэн доруобуйа харыстабылын матырыйаалынай-тиэхиньиичэскэй базатын бөҕөргөтүү биир сүрүн хайысханан буолбута. Ол курдук, 1992 с. Дьокуускай куорат аныгы сайдыылаах технологиянан сэбилэммит, XX үйэҕэ XXI үйэ килииникэтинэн ааттаммыт Эмтиир-диагностикалыыр киин тутуллан киириэҕиттэн Саха сиригэр доруобуйа харыстабылын үгүс эбийиэктэрэ тутуллубуттара. Онтон 2023 с. «Мэдиссиинэ бриллианынан» билиниллибит үрдүк технологиялаах Сүрэх-тымыр киинэ Дьокуускайга аһыллыбыта.

СӨ бастакы бэрэсидьиэнэ Михаил Николаев үөрэххэ, наукаҕа улахан болҕомтотун уурбута. «Бүлүү энцефаломиелита» НПК, Доруобуйа института – научнай тэрилтэлэр аһыллыбыттара, СГУ мэдиссиинэҕэ факультета — мэдиссиинэ институтугар, медицинскэй училище — мэдиссиинэ кэллиэһигэр уларытыллан тэриллибиттэрэ. Мэдиссиинэҕэ үөрэхтээһин, мэдиссиинэ наукатын саҥа саҕахтара арыллыбыттара.

М.Е. Николаев нэһилиэнньэ доруобуйатын харааннааһын эйгэтин киэҥник көрөн, араас өрүттээх үлэни көҕүлээбитэ, үгүс саҥа саҕалааһыны олоххо киллэрбитэ. Ол курдук, кини чөл олох доктрината, ийэҕэ сүгүрүйүү, үлэни өрө тутуу, тулалыыр айылҕаны харыстааһын, үөрэҕи-билиини баһылааһын, о.д.а. хайысхалары, соруктары туруоран, дьон, норуот өйүгэр-санаатыгар улахан хамсааһыны таһаарбыта.

Норуот доруобуйатын харыстабылын Михаил Николаев инники күөҥҥэ туппута. Ол иһин,  кини бастакы Ыйааҕын доруобуйа бөҕөргүүрүгэр анаабыта. Норуот доруобуйатын харааннааһыҥҥа бастакы бэрэсидьиэн үгүс саҕалааһыннара бастакы этилэр,  киэҥ, нэлэмэн Арассыыйаҕа Саха сирэ биир хардыы инники иһэрэ.

Оҕоҕо, ыччакка болҕомто туһаайыллыбыта.  Бастакы бэрэсидьиэн көҕүлээһининэн,  1996 с. Дьокуускай куоракка «Азия оҕолоро» успуорка дойдулар икки ардыларынааҕы бастакы оонньуулар үрдүк таһымнаахтык ыытыллыбыттара. Быйыл сайын «Азия оҕолоро» ахсыс оонньуу  дойдутугар эргиллэн, Дьокуускай к. ыытыллыаҕа.
Кинигэ ис хоһоонун бигэргэтэр, толорон биэрэр хаартыскалардаах. Кинигэ ааҕааччы киэҥ араҥатыгар ананар.