«Мин сахабын, сахалыы саҥарабын…»

Быйыл Арассыыйаҕа «Дьиэ кэргэн», Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр «Оҕо саас сыла» биллэриллибитинэн араас тэрээһиннэр тиһигин быспакка ыытыллаллар. Хас биирдии тэрилтэ, биирдиилээн даҕаны дьон, туох эрэ кэрэхсэбиллээҕи айбыт-туппут киһи диэн үлэлиирэ киһини үөрдэр.

Тохсунньу 15 күнүттэн олунньу 13 күнүгэр диэри уһуйаан саастаахтарга уонна кыра кылаастарга анаан куйаар ситимин нөҥүө, Инна Николаевна Николаева — Угинка хоһооннорун дорҕоонноохтук ааҕыыга уонна уруһуйга «Мин сахабын, сахалыы саҥарабын»  өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэҕи «Иэйии» өрөспүүбүлүкэтээҕи айар түмсүү тэрийэн ыытта.

Күрэҕи ыытыы сыала-соруга: оҕо төрөөбүт тылынан кинигэни ааҕарыгар интэриэһи тардыы;  төрөөбүт тыл суолтатын оҕоҕо иҥэрии; оҕо истибитин, аахпытын уруһуйунан дьүһүйэрин ситиһии; ааҕар оҕону өйөөһүн, оҕоҕо дэгиттэр сайдыылаах, дьоҕурдаах буолуутугар кинигэ бастыҥ көмөлөhөөччү буоларын өйдөтүү.

Күрэххэ, уопсайа, 982 оҕо кытынна: хоһоон ааҕыытыгар видеонан 3-4 саастаахтарга 294 оҕо, 5-6 саастаахтарга 410 оҕо, 7-10 саастаахтарга 32 оҕо, 2 саастаахтарга 4 оҕо. Бөлөҕүнэн ааҕыы 5-6 саастаахтарга — 9 бөлөх (86 оҕо), 7-10 саастаахтарга — 5 бөлөх (36 оҕо), уруһуйга -120 оҕо кытынна.

Киэҥ нэлэмэн Сахабыт сирин Мэҥэ Хаҥалас, Амма, Үөһэ Бүлүү, Бүлүү, Сунтаар, Горнай, Ньурба, Хаҥалас, Өлүөхүмэ, Уус Алдан, Чурапчы,  Таатта, Абый, Кэбээйи, Томпо, Өлөөн, Үөһэ Дьааҥы улуустарын, Дьокуускай куорат уһуйааннарыттан, оскуолаларыттан элбэх оҕо кыттан, киэҥ далааһыннаах күрэх буолан ааспытыттан бары да үөрэн олоробут. Уһуйаан иитээччилэрэ, алын кылаас учууталлара, куруһуок салайааччылара оҕолору күүскэ сахалыы саҥардан үөрэтэ олороллоро үөрдэр, төрөөбүт тылбыт симэлийбэккэ сайда турарыгар эрэли үөскэтэр. Видеоҕа устуулар муусука доҕуһуоллаах уонна фоннаах буолан истэргэ, сыаналыырга астык.

Маннык күрэхтэр күн бүгүн тыл боппуруоһа сытыырхайан турар кэмигэр, өрөспүүбүлүкэ таһымыгар үгүстүк ыытыллаллара ирдэнэрин көрдөрдө. Инна Николаева — Угинка айар үлэтэ оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах уонна алын кылаас оҕолоругар ананарын быһыытынан, кини суруйар тэттик хоһоонноро оҕо тылынан, оҕоҕо өйдөнүмтүө, тиийимтиэ гына айыллан тахсалларынан уратылаахтар, оҕолуу сырдык тыыннаахтар.

Хоһоон балаһыанньатыгар оҕолору саастарынан түөрт түһүмэххэ арааран кытыннардыбыт, биирдиилээн уонна бөлөҕүнэн ааҕыыга, ону тэҥэ, этиллибитин курдук, оҕолор аахпыт хоһооннорунан уруһуйдаан эмиэ кытыннылар. Күрэххэ хоһоон айааччы Угинка хоһооннорун куйаар ситиминэн, сигэ көмөтүнэн көрөн үөрэттилэр. Манна патриотическай тыыннаах төрөөбүт дойду кэрэтин, Саха сирин, дьиэ кэргэн, ийэ, аҕа сылаас, истиҥ сыһыаннарын, айылҕа араас кэрэ көстүүлэрин оҕолор сахалыы көстүүм кэтэн, туттан-хаптан, араастаан хамсанан хоһооннору толору арыйдылар, арылхайдык тириэртилэр.

Дьүүллүүр сүбэ хас эмэ күнү быһа, аныгы үйэ сибээһигэр холбонон олорон күүстээхтик, таһаарыылаахтык үлэлээтэ. Дьүүллүүр сүбэҕэ Илья Ильич Афанасьев — Алмаас, Саха сирин суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Галина Семеновна Иванова — Айтыына Уран, Покровскай куорат оҕо уһуйаанын театральнай устуудьуйатын салайааччыта, хоһоонньут биир бэчээттэммит кинигэлээх Ющенко Анастасия Федотовна – Алгыстаана, хоһоонньут Мария Еремеевна Поскачина хоһоонньут, РФ худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ, Саха өрөспүүбүлүкэтин искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ Александра Иннокентьевна Бочкарёва — Сууралдьыма Куо, СӨ суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ Инна Николаева Николаевна – Угинка үлэлээтилэр. Күрэххэ дьүүллүүр сүбэ чаҕылхай ааҕыылары араас улуустартан көрөн талан сыаналаата уонна аат иҥэрдэ. Уһуйаан саастаах оҕолор ахсааннара баһыйар.

Дьэ, аны хоһооннору ылан көрүөҕүҥ, хайдах курдук киэҥ ис хоһоонноох, улахан киһи эрэ буолбакка, бэл кырачаан оҕо ылынан дьоһуннаахтык туттан ааҕар хоһооннорой:

Сахалыы саҥарыаҕыҥ

Төлкө төрдө саха тыла

Сайда турдун үйэлэргэ,

Харыстыаҕыҥ тылбытын,

Саҥарыаҕыҥ сахалыы…

Сахам сирэ

Айылҕабыт кэрэтэ,

Күөрэгэйбит ырыата

Хатыҥ чараҥ суугуна

Дойдубутун киэргэттэ.

Сахам  сирэ барахсан

Олус миэхэ чугаскын,

Сахам  сирэ барахсан

Олус миэхэ күндүгүн…

Сэрии аны буолбатын

Бэтэрээни чиэстиибит,

Махтал тылы аныыбыт.

Сэрии аны буолбатын,

Харах уутун тохпотун…

Оҕолор барахсаттар хоһоону уу сахалыы, ис куттарынан ылынан чобуотук ааҕаннар үөртүлэр, долгуттулар. Хоһоон ааҕар оҕолору истэн баран, “Маладьыас” диэн саҥа аллайбыккын билбэккэ хаалаҕын ээ.

Бу маннык көхтөөх, киэҥ далааһыннаах тэрээһин түмүгүнэн ылан көрдөххө, Сахабыт сирин араас улуустарыгар кэнчээри ыччаппытын, кэлэр кэскилбитин сахабыт тылынан ситимнээхтик саҥарарга үөрэтии, уһуйуу үлэтэ ыытылла турара сүргэбитин көтөхтө, санаабытын күүһүртэ.

Иитээччилэр, учууталлар оҕолору олус көхтөөхтүк кытыннарбыттарыгар улахан махталбытын тиэрдэбит, үлэҕитигэр үрдүк ситиһиилэри баҕарабыт.

Мария Поскачина.