Мурманскайга VI Арктическай пуорум ыытыллыаҕа

Москваҕа кулун тутар 26-27 күннэригэр Мурманскайга ыытыллыахтаах «Арктика: Территория диалога» (МАФ) норуоттар икки ардыларынааҕы VI Арктическай форуму бэлэмниир уонна ыытар тэрээһин кэмитиэт бастакы мунньаҕа буолла.

Мунньаҕы РФ бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы – РФ Бэрэсидьиэнин Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурукка боломуочуйалаах бэрэстэбиитэлэ, МАФ тэрийэр кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Юрий Трутнев салайан ыытта. Бу туһунан Ил Дархан уонна бырабыыталыстыба пресс-сулууспат иһитиннэрэр.

“Бүгүн эрэгийиэн туруктаах сайдыытыгар бииргэ үлэлииргэ норуоттар икки ардыларынааҕы сүрүн платформа – Арктическай Сэбиэт – үлэтин тохтоппутун кэриэтэ. Ол аата биһиги бииргэ үлэлээһин  саҥа көрүҥнэрин булуохтаахпыт. «Арктика: территория диалога»  пуорум оннук былаһааккалартан биирдэстэрэ буолуон сөп. Мурманскай уобалас губернатора Чибис Андрей Владимирович пуорум девиһинэн “Хоту сиргэ олоруохха!” диэн этиини киллэрдэ. Мин бу этиини өйүүбүн. РФ бырабыыталыстыбата Арктика социальнай-экэнэмиичэскэй сайдыытыгар дьоһуннаах үлэни ыытар, киһи чахчы олоруон, сайдыан баҕарар усулуобуйатын тэрийэр. Биһиги саамай улахан урутаан сайдар арктическай сири оҥордубут. Арктикаҕа саамай улахан инвестиционнай бырайыактар ​​олоххо киирэллэр, Хотугу муора суолун сайыннарыыга үлэ барар. Арассыыйа бэрэсидьиэнин быһаарыытынан Арктикаҕа тирэх пууннары саҥардар маастар-былааннар  оҥоһуллаллар. Бу үлэ өрүү болҕомтону уонна өйөбүлү эрэйэр, ону биһиги бииргэ толорор эбээһинэстээхпит”, — диэн Юрий Трутнев мунньаҕы арыйда.

РФ Бэрэсидьиэнин сүбэһитэ, МАФ тэрийэр кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы – эппиэттээх сэкирэтээрэ Антон Кобяков быйылгы Пуорумҥа эрэгийиэн туруктаах сайдыытын боппуруостарыгар киэҥ далааһыннаах кэпсэтиилэр буолуохтара диэн эттэ.

Мурманскай уобалас мээнэҕэ талыллыбатах – Арассыыйа уонна аан дойду биир кэлим түһээн уонна административнай чэпчэтиилэрдээх бөдөҥ экэнэмиичэскэй зонатыгар турар, манна саамай улахан Арассыыйа Хотугу флотун баазата уонна аан дойдуга соҕотох атомнай ледокол флота баар. Онон кыттыылаахтар этэллэринэн, Пуоруму ыытыы бүтүн макрорегион сайдыытыгар эбии көҕүлээһининэн буолуоҕа.

РФ Уһук Илини уонна Арктиканы сайыннарыыга миниистирэ Алексей Чекунков МАФ дьыалабыай бырагырааматын бэлэмнээһин туһунан иһитиннэрдэ: “Дьыалабыай бырагыраама бырайыага бэлэмнэннэ, онно хас да сүрүн тиэмэ киирдэ: Хотугу муора суолун сайыннарыы, инвестициялары тардыы уонна ресурснай баазаны сайыннарыы, дьон олоҕун-дьаһаҕын хаачыстыбатын тупсарыы, инфраструктура уонна технологиялар, каадырдар уонна үөрэхтээһин, атын дойдулары кытта бииргэ үлэлээһин, хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар. Этиилэр өссө да киирэ тураллар».

“Мурманскай уобаласка маннык улахан суолталаах уонна киэҥ далааһыннаах тэрээһини ыытыы улахан чиэс. Эрэгийэн МАФ кыттыылаахтарын уонна ыалдьыттарын көрсөргө көхтөөхтүк бэлэмнэнэр. “Арктика – территория диалога ” Арктикаҕа төннүбүтэ олус наадалаах. Бу уопсайынан Арассыыйа Арктикатын, чуолаан эрэгийиэн инфраструктуратын сайдыытыгар көҕүлээһин буолуоҕар эрэллээхпит. Мурманскайга – Арктика киин куоратыгар барыгытын күүтэбит!” – диэн ыҥырда Мурманскай уобалас губернатора Андрей Чибис.

“Арктика Арассыыйаҕа дьоһун экэнэмиичэскэй суолталаах букатын ураты эрэгийэн буолар. Урукку өттүгэр Арктика бэлитиичэскэй хардарыта сыһыаннаһыыларга сүрүн платформалартан биирдэстэринэн буолара, оттон билигин балаһыанньа уларыйда. Сорох ыаллыы дойдулар Арктиканы Арассыыйа кыттыыта да суох кыайыахпыт дии саныыллар. Бу төрдүттэн кыаллыбата  чуолкай. Биһиги бииргэ үлэлииргэ бэлэммит. Арктика – сыалы ситиһэргэ, элбэҕи оҥорорго киһи  тэҥҥэ үлэлиир сиринэн буолар», — диэн Юрий Трутнев кэпсэтиини түмүктээтэ.