Муус устар — Айыыһыт ыйа

Share

Бу кэмҥэ сиргэ  Айыыһыт түһэр. Айыыһыт диэн Таптал таҥаратын сахалыы аата.

Биири биэс гынар аналы икки атахтаахха кини биэрэр. Алгыска тоҕо биири биэс гын дэнэрий? Бэйэҥ аналгын, аҥааргын таба талан иккиэлэһэҕит. Таптаһан, саҥа тыыны үөскэтэҕит.  Үһүөлэстигит. Ыал буоллугут.  Бастакы оҕоҕут Айыыһыт батыһыннарыылаах.  Кырата икки. Бэһиэлэстэххит ити. Оҕоҕут хайаан да үс буоллаҕына, саҥа аҕа-ийэ ууһа олохсуйар. Үс олохсутар.  Төһөнөн элбэх оҕолоноҕут — ол аата дьол, ол аата баай. Бэһиэн холбоон, икки өттүттэн эбээлээх эһээ эбиллэн,  толору ыал, тохсуо буолаллар.  Тоҕус туолуу ахсыыта.

Аны таптал биир бэйэтэ биэс аҥыыттан холбонор. Уу туҥуй таптал.  Дьахтардаах эр киһи таптаһара. Ийэлээх аҕа таптала. Ытык дьон эһээ-эбээ ытыктаһар таптала. Ити бастакытынан. Иккиһинэн, оҕоҕо, ыччакка, сиэҥҥэ,  ыччакка таптал. Үсүһүнэн, оҕо таптала, сиэн таптала. Төрдүһүнэн, идэҕэ таптал. Бэсиһинэн, төрөөбүт буорга, ийэ сиргэ, төрөөбүт дойдуга, норуокка таптал.

Муус устар күнүн-дьылын билгэлээһин.

1 — ойбон сэҥийэтин чэҥэ ирэр.

4 —  дьиэ сарайыттан таммах түһэрэ элбиир, улахан бэлиэтээһин буолар. Күн дьиэлэннэҕинэ, үчүгэй үүнүүнү күүт.

6 — түүн сылаас буоллаҕына, саас түргэнник кэлэр.

7 — Киристиэп. Чыычаах уйа туттубат күнэ. Туллуктар кэлэллэр. Суол кэлтэйдиир. Бу күн хайдаҕый да, Пасха (27)  эмиэ оннук буолуо.

8 — бу күн хайдаҕый да, алтынньы 8  күнэ оннук буолуо.

14 — күн көрөр өттүгэр сарай хаара баар буоллаҕына,  ыам ыйын 6-гар диэри ходуһаҕа хаар сытар, тымныы 40 хонук хаалар.

18 — урут хаҕыс тыал үрбүт буоллаҕына, аны ичигэс тыал түһэр. Соҕурууттан тыалырдаҕына сылыйар.

20 — 25 — курупааскы, улар охсуута саҕаланар. Моҕотой уйатыттан тахсар.

21 —  күн көрдөҕүнэ — сайына ичигэс, былыттаах күн — сайына сөрүүн.

23 — чуумпу, сылаас түүн буоллаҕына — сайына куйаас, кураан. Ириэрии күһүрэр.

24 — чалбах үчүгэйдик килэйбэтэҕинэ, сайына куһаҕан. Суол-иис алдьанар. Күн үөһэ ойдор ойон иһэр.

  • Өскөтүн хаар эрдэ уулуннаҕына, үчүгэй сайын үүнэр.
  • Былыттар сырдык халлаан күөҕэ буоллахтарына, сылаас уонна ардахтаах.
  • Күнүһүн итии, түүнүн тымныы буоллаҕына үчүгэй күн-дьыл үүнэр.

Саха ыалын халандаарыттан ( «Бичик», «Айар» 2007, 2015, 2024  сс. халандаардарыттан).

Recent Posts

  • Сонуннар
  • Сүрүн
  • Үөрэх

2-с кылаас үөрэнээччитэ улахан киһини быыһаабыт

Уус Алдан улууһун Бээди оскуолатын 2-с кылааһын үөрэнээччитэ Эрхан Захаров улахан киһилии хорсун быһыыны оҥорбут,…

6 часов ago
  • Байыаннай эпэрээссийэ
  • Култуура
  • Сонуннар

Саха сиригэр култуура тэрээһиннэрин ыытыыга түөрт тыһыынча кэриҥэ волонтер көмөлөһөр

Дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин көҕүлээһининэн Саха сиригэр култуура сайдар. “Добро.рф ассоциацияҕа” киирэр “Култуура волонтердара” Бүтүн…

6 часов ago
  • Култуура
  • Сонуннар

Бороҕоннооҕу оҕо ускуустубатын оскуолата “Дьиэ кэргэн” национальнай бырайыак иитинэн хаҥатыллыбыт

Уус Алдан улууһун Бороҕоннооҕу оҕо ускуустубатын оскуолатын материальнай-тиэхиньиичэскэй баазата биллэрдик хаҥаабыт. Дойду бэрэсидьиэнэ Владимир Путин…

6 часов ago
  • Сонуннар
  • Тыа хаһаайыстыбата
  • Уопсастыба

Быйыл Арктика улуустарыгар 522 туонна оҕуруот аһын тириэрдибиттэр

Быйыл Арктика улуустарыгар Арктикатааҕы атыы-логистика хампаанньата олохтоох хаһаайыстыбалар үүннэрбит хаппыысталарын, сүбүөкүлэлэрин, моркуоптарын уонна хортуоппуйун киллэрэн…

7 часов ago
  • Быһылаан
  • Сонуннар
  • Уопсастыба

Буруйу оҥорууга 33 саастаах дьахтар кыттыгастааҕа биллибит

ИДьМ Дьокуускайдааҕы 4-с нүөмэрдээх полиция салаатын дьуһуурунай чааһыгар, мэдиссиинэ тэрилтэтиттэн, куорат биир кыбартыыратыгар эр киһи…

7 часов ago
  • Сонуннар
  • Сүбэһит
  • Чэгиэн

Биир эрэ кулгаахха наушнигы кэтии дьүлэй буолууга тириэрдэр

Киһи кулгааҕа тыаһы, дорҕоону икки кулгааҕынан  истэргэ аналлаах. Өскөтүн биир эрэ кулгаахха наушнигы кэтэн иһиттэххэ…

8 часов ago