Мындаҕаайыга өртөөһүн кыһалҕатын ырыттылар

Чурапчы улууһугар Мындаҕаайыга СӨ Бырабыыталыстыбатын отчуоттуур бөлөҕүн иннигэр өр сылларга кыайтара илик боппуруос маҥнайгы уочаратынан турда.

Ол курдук, нэһилиэги улуустааҕы уот ситимигэр холбооһун боппуруоһа бастакынан таарылынна. Мындаҕаайы уонна Мырыла олохтоммут сирдэрэ улуус кииниттэн ойдом сытар буоланнар, бу икки нэһилиэк Амма улууһугар уот ситимигэр холбонон тураллар. Дэриэбинэҕэ уот арахсыыта элбэх. Итини кытта ыкса сибээстээх кыһалҕанан, уот бардаҕына суотабай сибээс эмиэ арахсара буолбут. Бу ыйытыыга Чурапчы улууһун баһылыгын солбуйааччы Афанасий Сивцев хоруйу биэрдэ. Сотору кэминэн Мындаҕаайыны Чурапчы ситимигэр холбуур кыах суох. Бу кыһалҕаны чэпчэтэр туһугар, кыамталаах дизельнэй уот ыстаансыйатын нэһилиэккэ туруоруу туһунан үлэ барыахтаах. Суотабай сибээс уоту кытта бииргэ арахсыыта суотабай сибээс оператордарын үлэлэтэр тэриллэрэ эргэрбититтэн тахсар. Автономнай үлэни хааччыйар аккумулятордара үгүс сиргэ үлэлиир кыамталара кыччаабыт, ону солбуйтарарга диэн, суотабай хампаанньалары кытта үлэ бара турар.

Тыа сирин олохтоохторун долгутар кыһалҕанан кэтии сылдьан өртөөһүнү ыытыы боппуруоһа буолар. Манна Александр Атласов хоруй биэрдэ:

“Хас да сыл улахан ойуур баһаардара тураннар, сокуон өртөөһүнү бэрт кытаанахтык утарар. Билигин маны туоруур биир эрэ суол баар – баһаары утары профилактика миэрэтин эрэ быһыытынан. Ол эрээри, бу миэрэ чэрчитинэн бэрт кыра иэннээх сиргэ үлэ ыытыллара көҥүллэнэр. Билигин тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтэ научнай институту кытта бииргэ үлэлээн үс сыл устата чинчийии ыытта, өртөөһүн ходуһаҕа сабыдыалын туһунан. Чинчийии көрдөрөрүнэн сэтиэнэҕи уоттааһын туһалаах тэрээһин буолара көстөр. Бу дакаастабылы туһанан күһүн хонтуруоллаах өртөөһүнү ыытыыны көҥүллүүр туһугар үлэ ыыта сылдьабыт”.

Нэһилиэк салалтатыгар өр сылларга үлэлээбит Мындаҕаайы ытык кырдьаҕаһа Николай Григорьевич Михайлов маннык эттэ:

“Араадьыйа, тэлэбиисэр нөҥүө сонуннары көрө, билэ олоробун. Дойдубут Бэрэсидьиэнэ Владимир Владимирович Путин ыйаахтарын иһинэн, Ил Дархан Айсен Сергеевич Николаев туруорбут сорудахтарын толорон, Саха сирин Бырабыыталыстыбата бэйэтин кыаҕынан бу уустук кэмҥэ сөптөөхтүк үлэлээн кэллэ диэн сыанабылы биэрэбин. Итэҕэс-быһаҕас биллэн турар баар эрээри, үлэ барбат диэн этэр сиэрэ суох буолуо”. Кини Мындаҕаайыга өр сыллар усталарыгар туруорсубут саҥа оскуолалара тутулла турарын, бу күһүн үлэҕэ киириэхтээҕин эттэ. Бу бырайыак үлэҕэ киириитигэр улахан тус кыттыыны ылбытын иһин СӨ Тыа хаһаайыстыбатын миниистиригэр Александр Атласовка махталын биллэрдэ.

Бу этииитин кэнниттэн Николай Михайлов бэйэтин туруорсуутун иһитиннэрдэ. Кини этэринэн, Мындаҕаайыга сүөһү иитэр комплекс итэҕэстэрдээх тутуллубут. “Үс тус-туспа бэдэрээччит туппута. Сатаатар, ханна эрэ соҕуруу тутуллуохтаах бырайыагынан оҥоһуллубут быһыылаах, үрдүгэ сэттэ миэтэрэ кэриҥэ – кыстатарга олус элбэх оттугу ирдиир”, — диэтэ. Бу эбийиэги хонтуруолга ылар туһунан туруоруста. Маныаха Александр Павлович эбийиэги, туох оҥоһуллуохтааҕын көрүөх буолла.

Маны таһынан, Амма өрүс үрдүгэр сытар бэс чагдалаах Мындаҕаайыга кырдьаҕастарга аналлаах өрөспүүбүлүкэтээҕи балыыһаны тутар туһунан этии киирдэ, оҕо лааҕырдарын үлэтэ таарылынна. Олохтоохтор ыйытыылара үгүс буолан мунньах болдьоммут кэмин аһары баран түмүктэннэ. Ол кэнниттэн отчуоттуур дэлэгээссийэ тутулла турар уонна кыһалҕалаах эбиийиэктэри кэрийэн көрдө.