Надя Осипова: “Айкуоҕа майгыннаабаппын…”

Соторутааҕыта саха тэлэбиидэнньэтигэр “Айкуо” диэн саҥа сэрийээл көстөн бүттэ. Сэрийээлгэ аныгы устудьуоннар олохторо, кыһалҕалара көстөр. Көрөөччүлэр устудьуон оҕолор бэркэ оонньообуттарын бэлиэтээтилэр. Бүгүн бу сэрийээлгэ сүрүн оруолу – Айкуону оонньообут Надя Осипованы кытта кэпсэппэппитин билсиҥ, ааҕыҥ.

Надя Мэҥэ Хаҥалас Бүтэйдээҕиттэн төрүттээх. Арктикатааҕы култуура, ускуустуба институтугар 3‑с кууруска үөрэнэр. Бүтэрдэҕинэ, култуура үлэһитэ, менеджерэ буолуохтаах.

2 сааспыттан “сыана оҕотобун”

— Надя, тоҕо бу идэни талбыккыный?

— Оҕо эрдэхпиттэн култуураҕа тардыһабын, ырыаһыт буолуохпун баҕарабын. 2 сааспыттан “сыана оҕотобун” диэххэ сөп. Ийэм култуура кэллиэһин бүтэрбитэ эрээри, алын сүһүөх кылаас учууталынан үлэлиир. Онон кыра эрдэхпиттэн ыллаталлар, элбэх күрэстэргэ кытыннараллар этэ. КВН-тан саҕалаан, үҥкүүлүүрүм, ыллыырым, сыаҥкаларга оонньуурум.

— Оҕо эрдэххинэ саамай улахан баҕа санааҥ туох этэй?

— Саамай улахан баҕа санаам — эһээлээх эбээм миигин “күөх экран” нөҥүө көрүөхтэрин баҕарар этим. Туохтан сылтаан оннук баҕарарбын бэйэм да билбэппин. Арааһа, дьонум тэлэбиисэри көрөн, киэн тутталларын, сөҕөллөрүн көрөрүм буолуо. Эһээлээх эбээм миигинэн эмиэ киэн туттуохтарын, үөрүөхтэрин баҕарар этим.

“Сорох күн 14 чаас устата уһулларбыт. Бу күн таҥаскын биэстэ уларыттаҕын, биэс араас сиргэ баран уһуллаҕын, ытыыгын да, күлэҕин да. Онон артыыс үлэтин чэпчэки диэм суоҕа
этэ, ол эрээри, наһаа сөбүлээбитим”.

Өссө биир саамай олоххо сыһыаннаах баҕа санаабын этэбин дуо? Сурук остуолланыахпын уонна туспа ороннонуохпун баҕарарым, тоҕо диэтэр, балтыбын кытта икки этээстээх оронноох этибит (күлэр). Оҕо-оҕо курдук боростуой баҕа санаалардаах этим.

Хаһан эрэ, оҕо сылдьан, “Эн сулускун!” бырайыакка кыттыбытым. Интервью ылалларыгар эмиэ баҕа санаабын ыйыппыттара. Ону мин: “Баҕа санаам суох!” — диэн саайбытым. Наһаа соһуйбуттарыгар: “Санкт-Петербург куораты көрүөхпүн баҕарабын”, — диэбитим.

Бу баҕа санааларым бары туолбуттара. Икки этээстээх орону эрбээн, икки туспа орон оҥорбуттара. Питергэ баран кэлбитим олохпор умнуллубат түгэн этэ. Бу күһүн эһээлээх эбээм миигин “күөх экран” нөҥүө көрдүлэр. Онон киһи сатаан ситиһэр ыра санааларын баҕарыахха, сыалларын туруорунуохха наада. Тугу эрэ ыралыыр буоллаххына, ону таах хаалларан кэбиспэккэ, толоро сатыахха наада дии саныыбын.

Ону толорорго тугу гынар этибиний? Тугу оҥоруохтаахпын ис имминэн билэрим уонна толоро сатыырым. Холобур, “күөх экраҥҥа” көстөр туһунан куруук саныы сылдьыбат этим. Аа-дьуо ол эйгэ диэки тардыһан, чугаһаан барбытым. Оннук хардыылары оҥордоххо, бэйэтэ туолар ээ. Наһаа ыгыллан, ыксаан толоро сатаатахха, төттөрүтүн, барыта табыллыбат буолуон сөп.

Саҥаттан саҥаны арыйан, бэйэни холонон көрөр наһаа интэриэһинэй. Бастаан син биир туох эрэ табыллыбат, ол онтон санааны түһэримиэххэ, бэринэн кэбиһимиэххэ наада. Холобур, мин син элбэх кастиҥҥа сылдьыбытым да, ылбатахтара. Онон бастакы төгүлтэн сүрүн дьоруой буолбатаҕым ээ. Ыра санааҕа кыра-кыралаан хардыылаан иһиэххэ наада.

“Артыыс үлэтэ чэпчэки буолбатах”

— Дьэ, сэрийээлгэ хайдах уһулуннуҥ?

— Кастинг буолар диэн биллэриини көрөн, суруйбутум. Волейболлуур, ыллыыр, гитараҕа оонньуур уонна начаас ытыыр кыыска наадыйбыттар этэ. Мин бу ирдэбиллэргэ сөп түбэспитим, ол иһин миигин тута ылбыттара. Кастиҥҥа сууллан түһээт, марылаччы ытаабытым (күлэр).

Устуу олунньуттан ыам ыйыгар диэри — 3,5 ый устата буолбута. Үөрэнэ-үөрэнэ, өрөбүлэ суох кэриэтэ, сорох күн 14 чаас устата уһуллубуппут. Бу күн таҥаскын биэстэ уларыттаҕын, биэс араас сиргэ баран уһуллаҕын, ытыыгын да, күлэҕин да. Онон артыыс үлэтин чэпчэки диэм суоҕа этэ, ол эрээри, наһаа сөбүлээбитим. Өссө да үлэлиэх этим, таах сылдьарбын сөбүлээбэппин, дьарыктаах, солото суох буоларбын ордоробун.

Бириэмэни сөпкө аттаран биэрэр буоланнар, хата, паараларбын наһаа көтүппэтэҕим. Бары саастыы оҕолор буоламмыт, күлэн-үөрэн, мэниктээн, бэрт бэһиэлэй этэ. Лиана Гуляева-Сарыада чугас дьүөгэм буолла. Иккиэн биир уопсайга олоробут.

— Ол сылдьан, хата, пааралар үөскээбэтилэр дуо?

— Суох. Бары доҕордуу буоллубут.

— Айкуо оруола эйиэхэ хайдаҕый?

— Кини наһаа симик, чахчы ыарахан олохтоох кыыс. Уһуллар кэммэр оруолбар киирэн, куруук санаам түһэн, баттанан баран сылдьар курдук этим. Уобарастан тахсыбакка, бэл, күлэрим-үөрэрим да ыарахан курдук буолбута. Уһуллар күммэр эрдэттэн оннук “ностуруойкаланабын”, оччоҕо ытыырга да чэпчэки буолар.

— Эн бэйэҥ Айкуоттан төһө атыҥҥыный?

— Атыммын. Билэр дьонум ити оруолга бэйэҕэр майгыннаабаккын дииллэр.

“Көхтөөх, бэһиэлэй киһибин”

— Иллэҥ кэмҥэр тугунан дьарыктанаҕын?

— Дьону кытта кэпсэтэрбин, алтыһарбын сөбүлүүбүн. Көхтөөх оҕолору кытта араас тэрээһиннэри ыытабыт. Иллэҥ кэммэр уруһуйдуубун, баайабын, үҥкүүлүүбүн, гитараҕа оонньуубун, скрапбукинынан дьарыктанабын.

— Бу олоххо саамай туохха махтанаҕын?

— Аттыбар эрэллээх доҕотторум, тапталлаах дьонум, таптыыр киһим баалларыгар махтанабын, миэхэ барыта баарыттан наһаа дьоллонобун.

— Хомойдоххуна, хайдах аһарынаҕын?

— Бэйэм көхтөөх, бэһиэлэй киһибин. Ол эрээри, хас биирдии киһиэхэ курдук, хомойор түгэннэрдээх буоллаҕым дии. Түргэнник хомойобун, оннук түгэҥҥэ кимниин да кэпсэтиэхпин баҕарбаппын, тоҕо диэтэр, кэпсэтии да сороҕор көмөлөспөт. Бэйэм бэйэбэр олорон уоскуйабын. Скрапбукинг дьарыга, уруһуйдуурум уоскутар, ити курдук куһаҕан санаалартан бэйэбин аралдьыта сатыыбын.

Ол да көмөлөспөтөҕүнэ, иэйиилээх ырыалары истэбин уонна көрдөөх видеолары көрөбүн. Дьон дьоҥҥо көмөлөһөрүн, үтүөнү оҥорорун көрдөхпүнэ, күүс-сэниэ эбиллэр, санаам көтөҕүллэр, саппаҕырбытым сайҕанар курдук. Барыта наһаа куһаҕан буолбатах ээ, бу олоххо үтүө син биир кыайар. Туох эрэ куһаҕан буоллаҕына да, сүрэххэ наһаа чугастык ылынымыахха наада. Ол иһин хом санаалары өр туппаппын.

“Култуура үлэһитэ буолуом”

— Инники былааннаргыттан сэгэттэххинэ?

— Билигин оҕо да буолбатаххын, улахан киһи да буолбатаххын. Ол эрээри, инники олоххор тугу гынаргын син биир барыллаан билиэхтээххин. Мин идэбинэн култуура үлэһитэ буолуом, тугу сатыырбар оҕолору үөрэтиэм.

Дьикти баҕайы, түргэн соҕустук устудьуоннаан бүтэн, үлэһит киһи буола охсуохпун баҕарабын, тоҕо оннугун бэйэм да билбэппин. Дьиҥэ, бары этэллэр: “Устудьуон олоҕо саамай үчүгэй кэм, ыксаама”. Ол эрээри, бүтэрэ охсон, үлэлиэхпин, билиибин үллэстиэхпин баҕарабын. Биир ыра санаам — төрөөбүт дойдубар, Бүтэйдээххэ, оҕолор дьоҕурдарын арыйар култуура киинин тэрийиэхпин баҕарабын. Ол туолара-туолбата билиҥҥитэ биллибэт…

ХААРТЫСКА: НАДЕЖДА ОСИПОВА ТУС АРХЫЫБЫТТАН