Намнааҕы филиал кэбээйилэри абыраата

Виктор Омуков – “Якутлесресурс” тэрилтэ генеральнай дириэктэрэ.

Ахсынньы 1 күнүттэн “Якутлесресурс” тэрилтэ генеральнай дириэктэринэн Виктор Омуков ананна. Виктор Викторовиһы саҥа кэлэктиипкэ СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин бастакы  солбуйааччы Дмитрий Садовников билиһиннэрбитэ.

Виктор Омуков бу иннинэ  Өлүөхүмэ улууһун баһылыгынан,  СӨ тырааныспарга миниистирин солбуйааччынан,  СӨ Ил Дарханын уонна Бырабыыталыстыбатын дьаһалтатын салайааччытын солбуйааччынан, “СӨ ОДьКХ” ГУТ генеральнай дириэктэринэн уонна 2014 сылтан 2016 сылга диэри вице-премьеринэн таһаарыылаахтык үлэлээбитэ.

Намнааҕы филиал  кэбээйилэри абыраата

“Якутлесресурс” судаарыстыбаннай автономнай тэрилтэ Намнааҕы филиала сылы этэҥҥэ түмүктээн эрэр. Бу тэрилтэни аҥаардас сиргэ-уокка ойуур баһаарын умулларыынан, сэрэтиинэн эрэ дьарыктанар диир тутаҕын Намнааҕы филиал дириэктэрэ Георгий Захаровы кытта кэпсэтииттэн үчүгэйдик биллибит.  

Былырыын 7 үлэһиттээх филиал быйыл ахсааннара эбиллибит – 19 буолбуттар. “Экология” национальнай бырайыак чэрчитинэн сыл аайы тиэхиньикэ ыларга үлэлэһэллэр. Уоту умулларыыга туһаныллар анал емкостаах массыынаны уонна булууктаах бульдозеры ылбыттар.

— Судаарыстыба биэрбит сорудаҕын толорууну түмүктээри олорон, эһиилги соруктарбытын торумнуубут. Нам улууһугар баар 19 нэһилиэги кытта сөбүлэһии түһэрсэбит. Хас нэһилиэк дьаһалтатын аайы баҕа өттүнэн тэриллибит баһаарынай хамаандалар бааллар. Кинилэр ойуурга баһаар турдаҕына, ким-хайа иннинэ билэн, түргэн-тарҕан соҕустук умулларыыга дьаһаналлар, онон үлэбитигэр олус көмөлөөх хамаандалар. Эһиилги сезоҥҥа эмиэ национальнай бырайыагынан киирсэн, тиэхиньикэ ылар баҕалаахпыт. Табыллыа диэн эрэнэбит. Тоҕо диэтэххэ, Салбаҥ диэн ыраах сирбитигэр мээнэ тиэхиньикэ тиийбэт, вездеход наада. “Якутлесресурс” автономнай тэрилтэ буолан, судаарыстыба биэрбит сорудаҕын толорууну сэргэ “предпринимательская деятельность” диэнинэн салайтаран, үлэлиир. Саҥа дьыл саҕана филиаллар бары сүрүн тэрилтэбитигэр эһиилги үлэбитин көмүскүүбүт, — диэн кэпсээнин саҕалаата Георгий Викторович.

Саамай хайгыы истибитим диэн – Намнааҕы филиал үлэһиттэрэ төрдүс сылын оттууллар эбит. Соһуйумаҥ, кырдьык оннук. Үөдэй нэһилиэгин дьаһалтатын кытта кэпсэтэн, Кэҥкэмэ үрэх үрдүгэр. Атыылаан, эбии үптэнэр буолан,  атыылаһааччыларын бэйэлэрэ булаллар. Былырыын 134 т оту кэбиспиттэрэ. Быйыл айылҕа күчүмэҕэйдэри үөскэтэн, сүөһү кыстыгар кыһалҕалаахтык үктэммит Кэбээйи оройуонугар 179 т оту биэрбиттэрэ. Онон, этэргэ дылы, хоннохторо аһыллан иһэр. Бу тыа хаһаайыстыбатыгар олус үчүгэй көмө уонна хамсааһын! Өссө отонноон, быһата, сир астаан туттараллар. Улууска ойууру чөлүгэр түһэриигэ Сергей Янков салайааччылаах “Рекавернгрупп” таһаарыылаахтык үлэлии сылдьарыгар көх-нэм буолуохтара.

— Кинилэр Үөдэйгэ баһаар турбут сирин ыраастаатылар, мас олортулар. Аппааныга 500000 мас силиһин тартараары  тэпилииссэҕэ олордубуттара. Сайын сирдэрин бэлэмниэхтэрэ.  Үксүн бэһи (сосна обыкновенная) олордоллор, онон бэс туорааҕын хомуйан кинилэргэ туттарыахпыт. Ону тэҥэ улуустааҕы тыа хаһаайыстыбатын управлениетын кытта ыкса үлэлэһэбит. Эһиил хортуоппуй олордубут, зеленка ыспыт киһи диэн баҕалаахпыт. Чэ, көстөн иһиэ буоллаҕа, — диир дириэктэр.

Куораттан чугас улуус буолан, сааскы кус кэмиттэн саҕалаан, баһаары утары сэрэтэр үлэни ыыталлар. Холбоһуктаах рейдэлэри ыытыылара көдьүүстээх буолбут. Кыраныыссаларга пуостары олохтууллар. Быйыл 30 устуука баннеры ойуурга тахсар аартыктарга ыйаабыттар. Ходуһаттан, алаастан уот тыаҕа тахсыбатын курдук минерализацияламмыт балаһалары тардаллар. Саҥа дьылы көрсө туспа дьиэ ылан, өрөмүөннээн, хонтуораларын үлэҕэ киллэрээри сылдьаллар. Онон, түгэнинэн туһанан, СӨ экологияҕа миниистирин бастакы солбуйааччы Дьулустаан Хоҥҥа, “Якутлесресурс” тэрилтэ генеральнай дириэктэрин бастакы солбуйааччы Спартак Ивановка, генеральнай дириэктэри солбуйааччы Саргылаана Сидороваҕа махталларын тиэрдэллэр. Ити курдук, Намнааҕы филиал түбүгэ үгүс, былаана да баһаам.

Биһирэбил – 10 тыһыынча солкуобай

Сэтинньи 24 күнүгэр “Саха Өрөспүүбүлүкэтин сиригэр-уотугар ойуур баһаардара туруутугар буруйдаахтары булууга көмөлөһүү иһин харчынан биһирэбил бэрээдэгин бигэргэтэр уонна ыксаллаах балаһыанньаны сэрэтиигэ, туоратыыга уонна айылҕа иэдээнэ таһаарбыт хоромньутун туоратыыга СӨ Бырабыыталыстыбатын саппаас пуондатыттан бүддьүөт ассигнованиетын туһаныы бэрээдэгэр уларытыылары киллэрэр туһунан” өрөспүүбүлүкэ Бырабыыталыстыбата уураах ылынна.

Өрөспүүбүлүкэ Экологияҕа министиэристибэтигэр Нэһилиэнньэ олоҕор-дьаһаҕар куттал суох буолуутун хааччыйыыга судаарыстыбаннай кэмитиэтин уонна Үп министиэристибэтин кытта  айылҕаҕа тахсар баһаардарга буруйдаахтары булууга көмөлөспүт дьону уу харчынан биһирээһин ньыматын чопчулуулларыгар сорудахтаммыта. Ол курдук, баһаар тахсыытыгар буруйдаах дьону булууга көмөлөспүттэргэ харчынан төлүөхтэрэ. Ол эбэтэр кинилэр быраабы харыстыыр эбэтэр хонтуруоллуур-кэтээн көрөр уорганнарга ойуур баһаардара тахсыытыгар буруйдаахтар тустарынан кырдьыктаах  иһитиннэриини тиэрдиэхтээхтэр.

Онон тустаах уорганнарга буруйдааҕы эппит, судургутук эттэххэ, тыллаабыт киһиэхэ 10 тыһыынча солкуобайы харчынан төлүөхтэрэ.

Ону тэҥэ гражданнарга харчынан биһирэбил хас ойуур баһаарын уонна буруйдаах киһи ахсын төлөнөр. Маныаха тыа умайыытыгар хас да киһи кыттыгастааҕа билиннэҕинэ, 50 тыһыынча солкуобай иһинэн суума төлөнөр.

Баһаары федеральнай судаарыстыбаннай кэтээн көрүүнү, ойуурга федеральнай судаарыстыбаннай кэтээн көрүүнү ыытар уорганнар уураахтара эбэтэр суут бириигэбэрэ күүһүгэр киирдэҕинэ, ол эбэтэр киһи буруйа дакаастаннаҕына эрэ харчытын төлүөхтэрэ.

Онон СӨ Экологияҕа, айылҕаны туһаныыга уонна ойуур хаһаайыстыбатыгар министиэристибэтэ быраабы харыстыыр уонна хонтуруоллуур-кэтээн көрөр уорганнарга гражданин ойуур баһаардара туруутугар буруйдаах дьон туһунан кырдьыктаах иһитиннэриитин суругунан бигэргэтэр туһунан ыйытык ыытыахтаах. Баһаартан куттал суох буолуутугар боломуочуйаларынан ИДьМ уонна РФ ЫБММ Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр управлениета, ойуурга кэтиир үлэни ыытар СӨ Экологияҕа министиэристибэлэрин салаалара буолаллар.

Бу харчыны СӨ Экологияҕа министиэристибэтэ өрөспүүбүлүкэ Бырабыыталыстыбатын саппаас пуондатыттан бүддьүөт ассигнованиетын туһаныы бэрээдэгэр сөп түбэһиннэрэн, төлүүр.

Бэс уонна Сибиир тиитэ үүнүөхтэрэ

Ойуур үчүгэйдик көрүү-истии түмүгэр эрэ чэчириир, кэлэр көлүөнэҕэ чөл хаалар кыахтаах. Сыыппараҕа сигэнэн кэпсээтэххэ, 2020 сылга ойуур учаастактарын арендалааччылар уонна лесничестволар 1,1 тыһ. гектарга, 2021 сыллаахха 3,1 тыһ. гектарга мас (саженцы) олордубуттара. Оттон быйыл 2022 сылга бу ааспыт үс сыллааҕар ойууру чөлүгэр түһэриигэ икки төгүл элбэх үлэ ыытыллыбыт.

Ону сэргэ ойуур пуондатын сирдэригэр ойуур бэйэтинэн чөлүгэр түһүүтэ ыытыллар. Ол курдук, саҥа тахсыбыт маһы кэмигэр көрүү-истии олус туһалаах. 2019 сыллаахха бу үлэ 1000 гектарга ыытыллыбыт буоллаҕына, 2020 сылга – 527,38 гектарга, 2021 сылга – 2353,67 гектарга. Быйыл – 8020,5 гектарга.

Саха сирин оройуоннарыгар уонна Дьокуускай таһыгар 900 тыһыынча кэриҥэ бэһи уонна Сибиир тиитин олортулар. Ол курдук, Нерюнгри оройуонугар Хатыминскайдааҕы учаастактааҕы лесничество сиригэр 3 тыһыынча бэһи, Горнайга – 12 тыһыынчаны, Дьокуускай лесничествотыгар 300-һү олордууга үлэлээтилэр. Үөһээ Бүлүүтээҕи лесничество 20 тыһ. маһы буорга булларбыта. Ону тэҥэ Нерюнгри оройуонугар бырамыысыланнас тэрилтэлэрэ 853,2 тыһ бэһи олордубуттарын холобурдуохха сөп. Бу кэскиллээх үлэҕэ “Ойууру харыстыыбыт” аахсыйа хамсатар күүһүнэн буолбута.

Саха сиригэр ыытыллар бары үлэлэр тулалыыр тыабытын харыстааһыҥҥа туһуланаллар. Бары бииргэ күөх суугун тыабытын харыстыаҕыҥ!

Хаартыскалар Намнааҕы филиал тиксэриилэрэ