Научнай чинчийиилэргэ үбүлээһини улаатыннарыахтара

Саха сирэ уонна Арассыыйатааҕы Научнай пуонда фундаментальнай, прикладной, үөрэтэр чинчийиилэри өйүүргэ бииргэ үлэлэһии дуогабарын түһэристилэр.

Докумуоҥҥа өрөспүүбүлүкэ баһылыга Айсен Николаев уонна Арассыыйатааҕы научнай пуонда генеральнай дириэктэрин солбуйааччы Андрей Блинов илии баттаатылар.

Саҥа дуогабар быһыытынан, пуонда уонна Саха сирэ өрөспүүбүлүкэ социальнай-экономическай сайдыытыгар туһуламмыт чинчийэр бырайыактары бииргэ олоххо киллэриэхтэрэ. Чуолаан, эрэгийиэннээҕи күрэхтэһиилэргэ үбүлээһин урукку сөбүлэҥнээҕэр икки төгүл элбиирэ күүтүллэр. Сыллааҕы уопсай үбүлээһин 120 мөлүйүөн солкуобай буолара былааннанар — хас биирдии өттүттэн 60 мөлүйүөн солкуобай.

«Өрөспүүбүлүкэ биһиги эрэгийиэннээҕи куонкурустарбытыгар кыттар, билигин бырайыактар ​​эрдэттэн өйөнөн эрэллэр. Ол гынан баран, бу бастатан туран, саҥа билиини ылыыга уонна учуонайдары өйөөһүҥҥэ туһуланар. Саҥа дуогабар экэниэмикэ дьиҥнээх салаатыгар оҥорон таһаарыыга туһаныллыахтаах саҥа технологиялары уонна практическай үлэлэри оҥорорго туһуламмыт прикладной чинчийиилэри өйүүр кыаҕы биэриэҕэ», — диэн бэлиэтээтэ Арассыыйатааҕы научнай пуонда генеральнай дириэктэрин солбуйааччы Андрей Блинов.

Бииргэ үлэлэһии дуогабара бу иннинэ 2021 сыллаахха илии баттаммыта. Биэс сыл устата пуонда өрөспүүбүлүкэттэн 73 бырайыагы өйөөтө, үбүлээһин кээмэйэ 240 мөлүйүөнтэн тахса солкуобай. Куонкурустар нөҥүө бэлиэтэммит бырайыактары үбүлээһин паритетнай ньыманан көрүллэр: үп 50 %-нын Арассыыйа наукаларын пуондата, 50 %-нын эрэгийиэн көрөр.

Өйөнөр бырайыактарга Арктикаҕа анаан политетрафторэтиленҥа олоҕурбут бородууксуйаны уонна композитнай матырыйааллары, ресурсалары харыстыыр ​​кытаанах фазаҕа технологияны оҥоруу киирэр. Тэхиньиичэскэй наука дуоктара Айталина Охлопкова салайааччылаах научнай-чинчийэр бөлөх олус бөҕө саҥа композитнай матырыйааллары, ону тэҥэ  баттааһыны, температураны учуоттуур полимернай композиттары оҥорорго саҥа технологиялары киллэрдэ.

Ону тэҥэ, история наукатын дуоктара Анатолий Алексеев салайар «Русские старожилы Якутии: история и социально-культурная антропология в контексте российской государственности в Арктике» бырайыага нуучча былыргы култууратын көстүүтүн чинчийбитэ.

2025-2026 сылларга ыытыллар эрэгийиэннээҕи күрэхтэһиилэргэ сайабылыанньаны биэрии кэмэ соторутааҕыта түмүктэннэ. Кэлэр сылга өрөспүүбүлүкэ аан бастаан Арассыыйа эрэгийиэннэрин научнай кыахтарын көдьүүстээхтик туһанарга уонна сайыннарарга туһуламмыт чинчийэр бырайыактарга саҥа куонкуруска кыттыаҕа.

Арассыыйатааҕы научнай пуонда диэн бэрэсидьиэн Владимир Путин көҕүлээһининэн тэриллибит кэмиэрчэскэйэ суох тэрилтэ, фундаментальнай уонна үөрэтэр чинчийиилэргэ, научнай бэлэмнээһиҥҥэ уонна чинчийэр бөлөхтөрү сайыннарыыга үбүнэн уонна тэрээһининэн өйөбүлү оҥорор.

Сиһилии: https://www.sakha.gov.ru/news/15037