Норуот эмчитэ — Виктор Кривошапкин ураты үбүлүөйэ

Айылҕаттан айдарыылаах саха эмчиттэригэр үгүстэригэр ааннара аһыллан биэрэр ураты кэмнээх буолаллар. Биллэн турар, кинилэр Үөһээ Айыылартан айдарыллан кэлэллэр.

Кинилэртэн биирдэстэрэ, Өймөкөөн улууһун Томтор нэһилиэгиттэн төрүттээх Виктор Кривошапкин — “Итии чэй” рубрикабыт ыалдьыта.

Дьон санаата кэллэ

— Виктор Семенович, бу күннэргэ эн, бар дьон махталын ылбыт саха эмчитэ, 65 үбүлүөйдээх сааскын бар дьонуҥ ортотугар бэрт кэрэхсэбиллээхтик бэлиэтээн соһуттуҥ дии.

— Кырдьыгынан эттэххэ, бэйэм да соһуйдум ээ. Доҕотторум бэрт эрдэттэн бэлэмнэммиттэр эбит. Ол барыта дьоһуннаах үбүлүөйбүн бэлиэтиирбэр бэйэтэ бэйэтин кытта сибээстэһэн, бэрт бэлиэ дьоро киэһэ буолан таҕыста. Дьиктитэ баар, от ыйын 27 күнүгэр лоп курдук 65 сааспын туолабын, сарсыныгар киин куорат Курашов уулуссатын Уопсастыбаннай киинин аактабай саалатыгар икки сүүсчэ киһи мустар. Учуонай Алексей Пудов «Өбүгэ күүһүнэн эмтээн, олох үөрүүтүн саҥаттан бэлэхтиибин» диэн үлэбин сырдатар кинигэтин биһирэмигэр дьон мустуута — олоҕум биир умнуллубат чаҕылхай түгэнэ. Үбүлүөй курдук эрэстэрээн сакаастаабатаҕым, ала чуо бу киһи кэлиэхтээх диэн испииһэк да оҥорботоҕум. Дьон санаата кэлэн, сүүнэ улахан сааланы толоруута — ураты көстүү. Бу буолар эбит киһиэхэ Орто дойдуга олох олорон, бар дьонугар ытык иэһин толоруута диэн.

Сахалыы ааттаммат төрүөтэ

— Билигин үгүс сахалыы санаалаах, куттаах, тыыннаах, ис эйгэтигэр айдарыылаах киһи нууччалыы аатыгар эбии бэйэ ылыммыт анал ааттаах (псевдоним) буолла. Эйигин үгүс киһи билэрин быһыытынан, сахалыы ааттаныах курдук эбиккин.

— Өймөкөөн улууһугар аата ааттаммат улахан ойуун сыдьаана буолабын. Кини “Кырбаһааҥкын аймахха аата-суола суох ис тэһэҕэс уол төрүөҕэ. Киниттэн ыарахан ыарыыны кыайар норуот эмчитэ тахсыаҕа” диэн эппит. Мин отуппун ааһан баран, сахалыы эмтиир буолбутум кэннэ, оччолорго 80 саастарын ааспыт эмээхситтэр “ол хаан-уруу аймаҕыҥ эппит уола эн эбиккин” диэн бэйэбэр кэпсиир буолбуттара. Кырдьык, барыта сөп түбэһэр. Сокуоннайа суох төрөөбүт оҕо буолан, ийэм араспаанньатын ылан сылдьабын. Кэлин билбитим, аҕам Сэмэн Ушницкай диэн Уус Алдан киһитэ эбит. Ийэбин кытта Дьокуускайга тыа хаһаайыстыбатын тиэхиньукумугар үөрэнэ сылдьан билсибиттэр эрээри, ыал буолбатахтар. Ийэм үөрэҕин бүтэрээт, миигин хат сылдьан дойдулаабыт. Кэлин аҕабын, кини оҕолорун кытта билсибитим. Балтыларбын кытта билигин сибээспин быспаппын.

Дьиҥэр, доҕотторум араас сахалыы ааты биэрэ сатаабыттара. Ол эрээри мин ону олох ылыммат этим. Кэлин өйдөөтөтөхпүнэ, мээнэҕэ аатырбыт аймаҕым Омуохай ойуун “аата-суола суох” диэн эппэтэх эбит. Ол аата сахалыы хос аата суох Кырбаһааҥкын араспаанньатын илдьэ сылдьан, улуу аймаҕын аатын ааттатыаҕа диэн эппит. Өймөкөөн 1‑кы гильдиялаах атыыһыта, меценат Н. О. Кривошапкины кытта бииргэ төрөөбүт Уйбаан уола Ньукулай (Өндөлөөт) сиэнэ буолабын. Онон улуу аймахтарым араспаанньаларын уларыппакка, кинилэри ааттата сылдьабын.

Кырдьык, икки сааспар диэри ис тэһэҕэс үһүбүн. Быраастар уһатан-кэҥэтэн испиттэриттэн, ийэм куоракка кэлэн, тылынан араастаан саҥарар (заговор) нуучча эмээхситтэригэр эмтэтэ сатаабыт. “Ыарыыта улахана бэрт, кыайбаппыт” диэбиттэригэр, хата, биир хирург быраас эпэрээссийэлээн өрүһүйбүт.

Быыгабардаах учуутал

— Эн эмтииргэр гипноһу хото туттар эбиккин. Ол эмтиир киһигэр тугунан да дьайбат дуо?

— 1993 сыллаахха Абыйга үлэлии сылдьан, үөрэтэр оҕолорбор гипноһу туттан, оскуолам салалтатыттан быыгабар ылан турабын. Ол эрээри ол “буруйум” сотору буолаат, сотуллан хаалбыта. Саахыматы уруок быһыытынан ыытарга туруорсан, анал үөрэх биридимиэтэ баар буолбута. Онно тыа сирин оҕото айылҕаттан айдарыылаах өйүн уһугуннарар инниттэн араас ньыманы туһанарым. Онтон биирэ — гипноһунан утутан ылыы. Оҕолорбун араас дойдуга “сырытыннаран”, олор сайдыыларын “көрдөрөн”, дэлби “күүлэйдэтэн” баран, уһугуннарарым. Ким Испанияҕа, ким Италияҕа, ким кумах куйаарыгар тиийэн, бэркэ сынньанан, тугу көрбүттэрин үөрэ-көтө кэпсииллэрэ. Биирдэ 7‑с кылаас оҕото ийэтигэр “Виктор Семенович уруогар бүгүн түүлбэр Египеккэ баран кэлбит киһи. Ааспыкка Испанияҕа астык баҕайытык сылдьыбытым” диэн кэпсээбит. Ийэтэ бэркэ соһуйан ыйыппытыгар, “ээ биһигини учууталбыт гипнозтаан утутан кэбиһэр, онно араас дойдуга тиийэбит” диэбит. Сарсыныгар миигин педсовекка ыҥыран, “оҕолор мэйиилэрин хаһар эбиккин” диэн “сууттаан” баран, быыгабар биэрдилэр.

Ол кэмҥэ араас омук сириттэн норуот эмчиттэрин илдьэ СӨ үтүөлээх бырааһа Александра Чиркова (аатырбыт ойуун Константин Чирков кыыһа) кэлбит. Кини гипноһунан оҕолор өйдөрүн уһугуннарар учуутал баарын истэн, “көрдөрүҥ ол киһини” диэбит. Миигин ыҥыран ылан, эмчиттэр араас ыйытыы бөҕөтүн биэрбиттэрэ. Онно истэн баран, “бу биһиги киһибит эбит” диэн санааҕа кэлбиттэр. Онтон ыла айдарыылаах норуот эмчитэ Александра Чиркованы кытта ыкса билсибитим. Быыгабарбын кини сотторон кэбиспитэ. Оттон ол оҕолорбуттан кэлин элбэх саахымаччыт тахсыбыта.

Түөннээһини баһылааһын

— Виктор Семенович, эн түөннээһини дэгиттэр баһылаабыт эмчитинэн биллэҕин. Бу уустук ньымаҕа ханна үөрэммиккиний?

— Өймөкөөн улууһун Төрүт нэһилиэгэр аймахтарбар Кырбаһааҥкыннарга ыалдьыттыы сырыттахпына, эмтиирбин билэн, үгүс киһи кэлэн көрдөһөр этэ. Арай биир киэһэ Үчүгэй нэһилиэгэр тыа хаһаайыстыбатын салаатыгар салайааччынан үлэлээбит Дмитрий Егоров диэн киһи кыыһа кэлэн,”аҕабын баран көрөрүҥ буоллар” диэн көрдөстө. Хайдах эрэ ыарахан баҕайы салгын кэллэ. “Өлөөрү сытар киһиэхэ барыа суохпун…” дии саныы олордохпуна, саҥаһым Агафья Гаврильевна, “бары убаастыыр киһибит ыҥырбытын кэннэ аккаастаама, саатар баран көрсөн кэл” диэтэ. Тиийбитим, оҕонньор “миигин түөннээн кулу, мин эйигин үөрэтиэм. Ылбычча эмчит ылсыбат ньымата. Олус туһалаах, кэнэҕэс эн манан идэтийиэҥ” диэтэ. Мин массааһынан эрэ үлүһүйэ сылдьар киһи куттанным, “суох, кэбис, сатыам суоҕа” диэн аккаастанным. Киһим кытаанах баҕайытык “ыл, тугу этэрбин оҥор, барытын бэлэмнээбитим” диэтэ. Киһим тугу этэрин оҥорон бардым. Сарсыныгар эмиэ “оҕонньор эйигин ыҥыртарар” диэтилэр. Мин суорҕаннаах-тэллэххэ бууһа бэргээн сытар киһини көрүөм диэбитим, оҕонньорум остуолугар кэлэн чэйдии олорор эбит.

“Чэ, тоойуом, чэпчэки илиилээх эбиккин. Түөннээһини хото тутун, элбэх киһини үтүөрдүөҥ”, — диэбитэ. Ол онтон ыла ити ньыманы олохтоохтук баһылаабытым.

…Норуот эмчитэ Виктор Кривошапкины кытта бэрт уһуннук, араас тиэмэҕэ кэпсэттибит. Ол онтон бу аҕыйаҕы сурукка тиһэн билиһиннэрдим. Дьон доруобуйатын туһугар олоҕун анаабыт саха эмчитин 65 үбүлүөйдээх сааһынан истиҥник эҕэрдэлиибит. Бар дьонуҥ махтала эйигин кытта өрүү аргыстаһа сырыттын, Виктор Семенович!