Ньурба тыйаатыра саҥа айар дьылын икки премьеранан арыйда

Балаҕан ыйын  13-14 күннэригэр Ньурбатааҕы судаарыстыбаннай көһө сылдьар драматическай тыйаатыр 59-с  айар дьылын арыйда. Бастакы күн тыйаатыр кыра саалатыгар «66-с устуудьуйаҕа» толору мустубут кырачаан көрөөччүлэр Сергей Козлов остуоруйаларынан режиссер Маргарита Васильева-Хотууна туруорбут «Тили-милитрямдия» испэктээгин көрдүлэр. Испэктээккэ СӨ үтүөлээх артыыската Майя Слепцова, СӨ култууратын туйгуннара Вера Лазарева,  Сардаана Михайлова, эдэр артыыстар  Никита Григорьев, Саргылан Третьяков кытыннылар.

Балаҕан ыйын 14 күнүгэр Дьокуускай куоракка биир дойдулаахпыт, ССРС успуордун маастара, Арассыыйа физическэй култууратын, успуордун үтүөлээх үлэһитэ, Арассыыйа, СӨ, Саха АССР үтүөлээх тириэньэрэ, Октябрьскай нэһилиэк бочуоттаах олохтооҕо Артур Пахомов сырдык аатыгар анаммыт боксаҕа 2008-2009 с.т. уолаттарга Норуоттар икки ардыларынааҕы аһаҕас турнир түмүктүүр киирсиилэрин кэмигэр Ньурба тыйаатырыгар  «Дьоһун олох оҥкуллара» испэктээк премьерата буолла.   Артур Пахомовка аналлаах испэктээк баар буолуохтаах диэн санаатын тыйаатырга икки сыл анараа өттүгэр А.И. Пахомов аатынан успуорт боксаҕа Олимпийскай эрэллэрин оскуолатын дириэктэринэн үлэлээбит  М.А.  Куприянов  кэлэ сылдьан эппитэ.  Онтон саҕалаан Артур Пахомов биир дойдулааҕа, СӨ ыччат бэлиитикэтин туйгуна Нюргуяна Матвеева аатырбыт тириэньэр чугас дьонун кытта көрсөн, кэпсэтэн, докумуоҥҥа олоҕурбут сценарийы бэлэмнээн СӨ култууратын туйгуна  Алгыс Макаров-Сиэн Мөрөстүүн үлэлээннэр бу испэктээк таҕыста.  Эдэркээн Артур Пахомов оруолун Евгений Григорьев, тириэньэр Артур Иннокентьевич уобараһын  Антоновкаттан төрүттээх, Артур Иннокентьевич иитиллээччитэ, СӨ култууратын туйгуна Артур Евсеев толордулар.  Испэктээккэ оруоллары толордулар: Пахомовтар ийэлэрэ Акулина Романовна – СӨ култууратын туйгуна Сардаана Михайлова, аҕалара Иннокентий Прокопьевич – СӨ култууратын туйгуна Прокопий Федоров, Тимур — Петр Филиппов, Изамира – Алена Пономарева, Проня – Саргылан Третьяков, Нестер Пахомов – Эдуард Иванов, Аркадий Саввинов – Ефрем Татаринов, Артур таптыыр кыыһа Наташа – Валерия Протодьяконова, Наталья Васильевна — СӨ култууратын туйгуна Надежда Афанасьева, тириэньэр – СӨ култууратын туйгуна Олег Конощук, Борис Винокуров — СӨ култууратын туйгуна Роман Семенов, Ольга Ивашина – СӨ үтүөлээх артыыската Венера Никитина, Мелитон Варламович Кантария – СӨ үтүөлээх артыыһа Петр Винокуров,  Дима Болтунов – Никита Григорьев, маассабай сценаларга тыйаатыр артыыстара кытыннылар. Артыыстары кытта испэктээккэ Н.Н. Чусовской аатынан Антоновкатааҕы орто оскуола сэттис кылааһын үөрэнээччилэрэ Эльдар Николаев (Айаал Алексеев), Дьулустан Тимофеев (Василий Егоров), Тимур Столяров (Алеша Григорьев), Мирослав Николаев (Гоша Балакшин) Артур Пахомов үөрэнээччилэрин оруолларын толордулар.  Испэктээк иннинэ көрөөччүлэри тыйаатыр дириэктэрэ, СӨ үтүөлээх артыыһа Николай Никитин, режиссердар Алгыс Макаров, Маргарита Васильева эҕэрдэлээбиттэрэ. Николай Иванович  «Бу туруоруллубут испэктээк Ньурбабыт улууһугар ыытыллар Саха Өрөспүүбүлүкэтин Норуоттарын оонньуутугар 2027 сылга биир улахан бэлэм үлэ буолуо», – диэн эҕэрдэ тылыгар бэлиэтээбитэ уонна  сценарийы суруйбут Нюргуяна Владимировнаҕа сибэкки дьөрбөтүн, махтал суругу туттарбыта. Маргарита Борисовна тыйаатыр иһинэн үлэлиир «АРТИК» арт-устуудьуйаҕа баҕалаах оҕолор сүүмэрдэнэн киирбиттэрин билиһиннэрбитэ.

Испэктээк бүтээтин көрөөччүлэр оонньообут артыыстары ытыстарын дохсун тыаһынан эҕэрдэлээбиттэрэ. Ньурба оройуонун култуураҕа департаменын сүрүн исписэлииһэ Дора Бурнашева,  А.Я. Овчинникова аатынан «Түһүлгэ» норуот айымньытын дьиэтин салайааччыта Матрена Захарова эҕэрдэлэрин тиэртилэр, махтал суруктары туттардылар. Артур Пахомов бииргэ төрөөбүттэрэ Тимур Иннокентьевич, Изамира Иннокентьевна, Нестер Пахомов кэргэнэ  Анна Егоровна испэктээги олус долгуйан көрбүттэрин, сөбүлээбиттэрин иһитиннэрдилэр уонна бэйэлэрин бэлэхтэрин, махтал суруктарын  туттардылар. Түмүккэ сценарий ааптара Нюргуяна Матвеева санаатын эттэ, испэктээккэ үлэлэспиттэргэ  махталын биллэрдэ, кыттыбыт оҕолорго, сүсрүн оруолу толорбут Артур Евсеевка бэлэхтэри туттарда.

Артур Пахомов эдэрин оонньообут Евгений Григорьев:

«Оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан кыра бириэмэҕэ боксанан дьарыктана сылдьыбытым көмө буолла. Премьера чэпчэкитик ааста, табылынна, аныгы ыччат Артур Пахомовтаах көлүөнэлэриттэн үөрэнэрбит, холобур ыларбыт элбэх эбит, оччотооҕу көлүөнэ оҕолоро үлэһиттэрин, дьаныардаахтарын, сыалларын ситиһэллэрин, бириэмэлэрин мээнэ ыыппакка тугу эрэ туһалааҕы оҥороллорун, дьонноругар күүс-көмө буолалларын  бэлиэтии көрдүм.»

Боксаҕа үгүс ситиһиилээх успуорт бэтэрээнэ Винокуров Валерий Иванович: «Успуорка анаммыт испэктээги көрөн олус үөрдүм, артыыстар бары чахчы итэҕэтиилээхтик оонньоотулар. Режиссер Алгыс Макаров күүскэ үлэлээн таһаарда, Артур Евсеев Артур Пахомов оруолун  толору арыйда.  Эдэр артыыс Ефрем Татаринов боксерскай тиэхиньикэлээҕин көрдөрдө. Киэн туттар киһибит Артур Иннокентьевич туһунан испэктээги туруорбутун иһин Алгыс Юрьевичка, бары кыттыбыт артыыстарга, тыйаатыр үлэһиттэригэр махтанабын».

Көрөөччү Айталина Камилова: «Дьокуускайга оруобуна Артур Иннокетьевич аатынан оҕолорго аан дойдутааҕы хас да күннээх бокса турнира түмүктэннэ.  Артур Иннокентьевич кэргэнэ, Октябрьскай нэһилиэк баһылыга, иитиллээччилэрэ, успуор салалтата онно сылдьар буоланнар премьераны көрбөтүлэр.  Олус  үчүгэй испэктээк тахсыбыт диэн үөрдүм, чулуу киһибит Артур Пахомов биһиги ортобутугар суоҕуттан хомойдум. Бэйэм Антоновка буоларбынан билэр дьонум оонньуу сылдьалларын көрөн олус долгуйдум, бу испэктээги  киһи харах уута суох көрбөт. Аймахтара да санааларын эппиттэрин истэн, көрөөччү да хайдах көрбүтүнэн түмүктээтэххэ, үлэ табыллыбыт диэн эрэллээхтик  этиэххэ сөп.  Тыйаатырга,  сценариска, режиссерга, артыыстарга, көстүбэт фроҥҥа үлэлээччилэргэ эҕэрдэ! Артур Евсеевкэ, Евгений Григорьевка туспа тус эҕэрдэбин тиэрдэбин!»

Көрөөччү Людмила Иннокентьева: «Театр сезона аһыллыбытынан! Испэктээк премьератынан! «Дьоһун олох оҥкуллара» испэктээк премьератын кэнниттэн тута үөскээбит санааларбын тиэрдэбин. Ордук ойуччу тутан эдэр Артур Пахомов оруолун оонньообут Евгений Григорьев толорор уобараһын хайдах эрэ ураты туспатык, дьоһуннаахтык, итэҕэтиилээхтик арыйбытын сэргии көрдүм. Кини  оонньуур геройун көрөөччүгэ тириэрдэригэр аҥардас хамсаныы, мимика эрэ буолбакка, куолас уларыйыытын баай талым кырааскатын  таба туттубутун астынным. Өссө биир сүрүн оруол буолбатах эрээри сүрүн оруолларга кыттыспыт, дублер буолбут артыыс Ефрем Татариновы эргиччи талаан эбит диэн сөҕө-махтайа көрдүм. Быһайын бэс ыйыгар «Скупой рыцарь» испэктээккэ шпагалаах киирсэ сылдьара баара, бу  сырыыга боксер буолан өрө хапсаҕайдан, эрчиллии приемнарын  оҥортуу сылдьар! Испэктээккэ дьоһун олох оҥкуллара: оҕоҕо дьиэ кэргэн  иитиитин дьайыыта, талан ылбыт идэҕэ бэриниилээх үлэ, чугас дьон көмө-тирэх өйөбүллэрэ, төрөөбүт дойдуга таптал — бу барыта көһүннэ. Айымньыны суруйбут, туруорбут, тыын киллэрбит, көрөөччүлэргэ тириэрдибит талааннаах дьоннорбутугар махтал! Труппа барыта кэриэтэ оонньуура, оҕолор бааллара наһаа үчүгэй. Биир сыанаҕа театр араас көлүөнэлэрэ маассабайдык тахсар испэктээктэрин  биир бэйэм сөбүлүүбүн аҕай.  Бу испэктээк Дьокуускайга хайаан да көстүөн наада эбит.»

Ньурба тыйаатырын аатыттан испэктээк турарыгар спортивнай форманы ыларга көмөлөспүт Ньурба оройуонун дьаһалтатыгар, боксерскай бэрчээкки, таҥас биэрбит дьоммутугар махталбытын тиэрдэбит. Саҥа сезоммут испэктээктэригэр көрөөччүлэрбитин күүтэбит!

Мария Семенова, Ньурба тыйаатырын литературнай чааһын сэбиэдиссэйэ.