ОДьКХ төлөбүрүн от ыйынааҕы үрдээһинин тула

Дьиэ-уот хомунаалынай өҥөтүн төлөөһүн – тыын боппуруоспут. Билигин үгүспүтүн от ыйынааҕы үрдээһин долгутар.

Бу от ыйын 1 күнүттэн, сыл аайы буоларын курдук, ОДьКХ тарыыптарын индексациялыахтара. Ол — гаас, уот, уу, дьиэни сылытыы. РФ Судаарыстыбаннай Дууматын тутууга уонна дьиэ-уот хомунаалынай хаһаайыстыбатыгар сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Колунов “Российская газетаҕа” эппитинэн, бу үрдээһин 2025–2027 сыллааҕы федеральнай бүддьүөккэ угуллубут. Биллэн турар, ОДьКХ тарыыбын үрдэтии инфляция үүнүүтүн кытта сибээстээх, ону тэҥэ хомунаалынай тиһиги саҥардыыны, хамнас төлөбүрүн уо. д.а. кытта сибээстээҕэ чахчы. Онон сайын өҥөбүт тарыыптара үрдээтэхтэринэ, туох да кистэлэ суох, дьиэ кэргэттэргэ ыктарыы соҕус буолара сэрэйиллэр.

Ил Түмэн XII (уочараттаах) пленарнай мунньаҕар норуот дьокутаатын ыйытыытыгар Бырабыыталыстыба Бэрэссэдээтэлэ Кирилл Бычков Саха сиригэр 2025 сыл от ыйын 1 күнүттэн бары ресурсаларга тарыыптар, ортотунан, 13 быр. үрдүөхтэрэ диэн тоһоҕолоон бэлиэтээбитин истибиппит. Арыый намыһах соҕус улаатыы диэн гааска — 11%. Ордук уот тарыыба үрдүүрэ күүтүллэр, онон уоту кэмчилээбэккэ туһанааччылар хармааннара чарааһыыһы.

Сыана төһөнүй?

Аҕыйах хонуктааҕыта Ил Дархаҥҥа “Быһа лииньийэҕэ” киирбит ыйытыыларга СӨ Сыана судаарыстыбаннай кэмитиэтин салайааччылара тута хоруйдаатылар.

Наталья Ивановна (Анаабыр, Сааскылаах) от ыйын 1 күнүттэн ОДьКХ тарыыптара үрдээһинин туһунан туоһуласта.

Хоруй: Дойду Бырабыыталыстыбата нэһилиэнньэҕэ хомунаалынай өҥө төлөбүрүн үрдээһинин анал дьаһалынан эрэгийиэннэргэ тириэрдэр. Тарыыбы олохтуурга төлөбүр сыллааҕы үрдээһинэ федеральнай таһымҥа бэриллибит параметрдары куоһарбат гына ааҕыллан олохтонор. Тарыыптар сылга биирдэ от ыйын
1 күнүттэн үрдүүллэр. Өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн нэһилиэнньэҕэ төлөбүр бу сыл от ыйын 1 күнүттэн, ортотунан, 13% аһарыа суоҕа. Сорох нэһилиэнньэлээх пууннарга төлөбүр 15,1% үрдүүрэ көҥүллэнэр, ол эрээри сорох нэһилиэнньэлээх пууннарга төлөбүр 13% намыһах буолуон эмиэ сөп. Дьиэ кэргэн төлөбүрүн кээмэйэ чопчу ханнык хомунаалынай өҥөнөн туһанарыттан, ол эбэтэр дьиэ хааччыллыытыттан тутулуктаах.

Өрөспүүбүлүкэ сокуонугар олоҕуран ититиигэ, уунан хааччыллыыга, кирдээх ууну ыытыыга чэпчэтиилээх, ол эбэтэр намыһах тарыыптар олохтоноллор.

Өрөспүүбүлүкэ олохтоохторо, ортотунан, хомунаалынай өҥө дьиҥнээх сыанатыттан 28% төлүүллэр, итинтэн ордубут 72% -ын ресурсанан хааччыйар тэрилтэлэргэ өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтэ толуйар. Оттон Анаабыр улууһугар нэһилиэнньэ өҥө дьиҥ сыанатын 6,6% төлүүр, ордубут 93,4% өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн барар. Олохтоммут кээмэйинэн тарыыбы үрдэппэтэххэ, бу оттугу атыылаһыы, өрөмүөн үлэтин ыытыыны харгыстыаҕа, саахал да тахсыытыгар төрүөт буолуохтарын сөп.

Конон Кононович (Дьокуускай) нэһилиэнньэҕэ айылҕа гааһын сыанатын туһунан ыйытыытыгар маннык хоруйдаатылар:

Хоруй: СӨ Сыана судаарыстыбаннай кэмитиэтин 2024 с. 29.11 күнүнээҕи 194 №-дээх уурааҕар олоҕуран, 2024 сыл от ыйын 1 күнүттэн 2025 сыл бэс ыйын 30 күнүгэр диэри куорат нэһилиэнньэтигэр гаас сыаната олохтоммута: гаас билиитэнэн аһылыгы астааһыҥҥа 1000 кубка — 10886,47 солк; ититиигэ — 6553,90; тыа сиригэр: гаас билиитэнэн аһылыгы астааһыҥҥа 1000 кубка — 8941,23 солк., ититиигэ — 5522,24 солк.

Өскөтүн “Сахатранснефтегаз” АУо туһанар тарыыптара мантан араастаһар түгэнигэр биһиэхэ биллэриҥ.

Светлана (Сунтаар) тыа сиригэр уот сыанатын чуолкайдаста.

Хоруй: Нэһилиэнньэҕэ уот тарыыба өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн биир тэҥ олохтонор, ол эрээри куорат уонна тыа сирин олохтоохторугар тарыыптара араастаһар.

Тыа сирин олохтоохторо дохуоттара намыһах буоларын учуоттаан, тарыыптарга намтатар коэффициент туһаныллар — 0,7, ол эбэтэр 30% чэпчэтиллибит тарыып олохтонор. Итинник чэпчэтии уокка холбонор билиитэлээх уонна уотунан сылытар тэриллээх куорат олохтоохторугар эмиэ туһаныллар.

Ону таһынан, ДЭК мэктиэлиир хааччыйааччы үлэлиир сиригэр нэһилиэнньэ уонна кинилэргэ тэҥнэммит категориялар тарыыптара үрдээһинин тутар туһугар “перекрестнай субсидирование” баар. Ол аата, нэһилиэнньэ тарыыптарын судаарыстыбанан сүрүннүүргэ уот ситимин ороскуотун сорох чааһын көҕүрэтэн тэрилтэлэр тарыыптарыгар киллэриллэр, онон нэһилиэнньэ чэпчэтиллибит тарыыбынан төлүүр.

Субсидия абырыыр

Намыһах дохуоттаах нэһилиэнньэни өйүүр туһуттан аадырыстаах субсидия көрүллэр. Биэс сүрүн ирдэбилгэ сөп түбэһэр дьон аадырыстаах субсидиянан туһаныахтарын сөп:

— РФ гражданстволаах, олорор сиринэн бастайааннай бырапыыскалаах (о. и. дьиэ кэргэнин чилиэннэрэ), олорор дьиэнэн туһанар бырааптаах (бас билии эбэтэр наймылаһыы дуогабара) буолуохтаах, ОДьК өҥөтүгэр иэһэ суох эбэтэр уһатан төлүүрүн туһунан сөбүлэһиилээх буолуохтаах. Сүрүн киритиэрий — хомунаалынай өҥө ороскуоттара дьиэ кэргэн түмүллүбүт ыйдааҕы дохуотун 15% тэҥнэһиэхтээх.

Манна сөп түбэһээччилэр докумуоннаргытын СӨ Субсидия ааҕыныстыбатыгар (сирдээҕи-уоттааҕы салааларыгар) тиксэрэҕит эбэтэр докумуоннары МФЦ туттараҕыт, ону тэҥэ электроннай көрүҥүнэн Судаарыстыбаннай өҥө нөҥүө.

“Баҕа силэ байҕалга эмтээх”

Максим Ксенофонтов, Дьокуускай куорат олохтооҕо:

— Хомунаалынай өҥө төлөбүрэ, син эмиэ атын эйгэҕэ кэриэтэ, улаата турар. Сылга биирдэ-иккитэ үрдүүрүгэр үөрэнэн хаалан, улаханнык ороһуйуллубат даҕаны. Төлүүргэ, биллэн турар, ыал бүддьүөтүттэн балаччаны ылар буолан, эрдэттэн суоттанан, ый аайы, иэскэ киирбэт курдук дьаһана сатаныллар. Канализация, итии, тымныы уу сүүрэр турбалара, хочуолунайдар олус эргэрдилэр. Ону саҥардарга, өрөмүөннүүргэ үтүмэн үп эрэйиллэр диэн буолар. “Баҕа силэ байҕалга эмтээх” дииллэринии, баҕар, биһиги төлүүр харчыбыт тугу эмэ сэлбийэргэ туттуллан, туһаҕа тураарай диэн эрэниэҕи баҕарыллар.