Оҕо оонньообута иэдээҥҥэ тиэрдиэн сөп…

Тренд, муода барыта батысыһыылаах уонна ардыгар иэдээннээх буолар. Ол курдук, самокаттан саҕаламмыт муода аны питбайк курдук тэриллэргэ тиийдэ. Төрөппүттэр сэрэҕэ суохтарыттан атыылаһаллар, кинилэр кыра кээмэйдээх, ыйааһына чэпчэки буолла да, оҕо ыытыан сөп дии саныыллар. Оттон оҕолор оонньуу сылдьан суолга тахсан онно-манна түбэһэллэр. Төрөппүттэр эппиэтинэһэ суохтарыттан сокуоннай саастарын ситэ илик оҕолоругар матасыыкыл бэлэхтииллэр. Маннык түгэн үгүстүк тыа сиригэр бэлиэтэнэр. Матасыыкыллаах оҕолор Дьокуускайга эрэ буолбакка, улуус ахсын түүннэри көтүтэллэр, ол түмүгэр оҕолор эчэйиилээх, өлүүлээх да иэдээннэр сыллата хатыланаллар…

Туох хааччах, миэрэ баарый?

Ис дьиҥэр, самокат, питбайк — успуорт инвентарь быһыытынан билиниллэллэр. Кинилэр матасыыкыл, массыына курдук улахан суолга тахсар кыахтара суох. Онуоха төрөппүттэр суоппар бырааба суох оҕолоругар атыылаһан биэрэллэр. Оҕолор тыанан, суол устун көтүтэллэр. Биллэн турар, харысхал шлем кэппэттэр, бэйэлэрэ эчэйэллэрин ааһан, дьону, оҕолору түҥнэри көтүөхтэрин сөп. Сэрэхтээх муодаҕа билигин туох хааччах, миэрэ баарый? Питбайк — дьоҕус матасыыкыл. Бу тэрил дьарыкка, сабыылаах суолларга ананан оҥоһуллубут. Ыйааһына чэпчэки, ыытарга судургу уонна сыаната удамыр. Бу сылга питбайк атыыта дойду үрдүнэн 15 тыһ. куоһарбыт. Улахан куораттарга оҕолор питбайкы миинэн оскуолаларыгар кэлэллэр, түүннэри көтүтэллэр. Оттон эрдэҕэс саастаах оҕо суол быраабылатын билбэт, тиэхиньикэни ыытан улахан суолга тахсар сэрэхтээҕин өйдөөбөт. Арассыыйа үрдүнэн сыл саҕаланыаҕыттан алта ый иһигэр эрдэҕэс саастаах оҕо кыттыылаах 288 суол быһылаана тахсыбыт. Уон оҕо өлбүт. 235 оҕо эмсэҕэлээбит, олор истэригэр 25 оҕо олорсон иһээччи буолан эмсэҕэлээбит.

Питбайк тэрили бобуохтара дуо?

Бу сэрэхтээх тэрили сокуоннай сааһын ситэ илик оҕолорго хааччахтааһын туһунан былаас толкуйдуур. Ол курдук, Судаарыстыбаннай Дуума ыччат бэлиитикэтин кэмитиэтин салайааччыта Артем Метелев, мото-оскуолаттан ыспыраапката суох оҕолорго атыылыыры бобор туһунан этии киллэрбитэ. Ону таһынан, питбайк тэрили ыытарга суоппар бырааба наадатын туһунан этиилэр эмиэ көтөҕүллүбүттэрэ. Тэрили мопедка тэҥниир туһунан эппиттэрэ. Бу этиилэри Судаарыстыбаннай Дуума бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Борис Чернышев РФ ИДьМ Владимир Колокольцевка ыыппыта. Онон этиилэр өйөнөр түгэннэригэр, “М” категорията суох киһи питбайк ыытар кыаҕа суох буолар. Маны сэргэ, суол быраабылатыгар уларытыыны киллэрэри толкуйдууллар. Ол курдук питбайк, эндуро-матасыыкыллар суолга тахсыылара бобуллуон сөп. Быраабыланы кэһии иһин 30 тыһ. солк. ыстараап олохтонуон сөп. Бу хааччахтыыр миэрэлэр Административнай быраабы кэһии кодексатын саҥардыллыбыт бырайыагар киирдилэр.

Питбайкынан ханна сылдьыллыахтааҕый? Сабыылаах успуорт былаһаакка суолугар, анал былаһааккаларга. Оттон тротуардарынан, суол кытыытынан, суолунан, пааркаҕа, тыаҕа, оскуола, уһуйаан таһынан сылдьар көҥүллэммэт эбит. Тоҕо диэтэххэ, питбайк фарата, уҥа-хаҥас барарга тыктарар уоттара, сиэркилэтэ, судаарыстыбаннай нүөмэрэ суох.

Матасыыкыл кыттыылаах быһылааннар

Сокуоннай сааһын ситэ илик оҕолор кыттыылаах суол быһылаана үгүстүк матасыыкылы ыытар бырааба суох сылдьан көтүтүү түмүгэр тахсар. Ол курдук, быйыл Дьокуускай куорат Лермонтов уонна Халтурин уулуссаларын быһа охсуһууларыгар 17 саастаах оҕо “Альфа” матасыыкылы ыытан иһэн хаҥас диэки сатаан салайбакка, “Тойота Витс” массыынаны кытта харсыспыта. Ол түмүгэр матасыыкылга олорсон испит оҕо атаҕын, тааһын уҥуоҕун улаханнык эчэппитэ. Маныаха майгынныыр түгэн эмиэ тахсыбыта. “Регулмото Рэйс 200” матасыыкылы ыытан испит 16 саастаах уол эмиэ саастыылааҕын олордон иһэн “Тойота Рактис” массыынаҕа түһэн улахан эчэйиилэри ылбыттара. Олорсон испит оҕо атаҕын тарбаҕын аҥаарын быспыттара. Быйыл Хатаска сокуоннай саастарын ситэ илик оҕолор түүн матасыыкылынан күүлэйдии сылдьан “Тойота Аллион” массыынаны кытта харсыспыттара. Ол түмүгэр 16 саастаах икки уол суол саахала тахсыбыт сиригэр суһал мэдиссиинэ көмөтө кэлиэр диэри тыыннара быстыбыта. Алдан оройуонун Аллараа Кураанаҕар 16 саастаах оҕо “Регул Мото” матасыыкылы ыытан иһэн суолга утары тахсан массыынаны кытта харсыспыт. Ол түмүгэр матасыыкыл суоппара уонна олорсон испит 15 саастаах кыыс улахан эчэйиилэри ылбыттар. Бу күн Мэҥэ Хаҥалас улууһун Балыктааҕар 10‑c кылаас үөрэнээччитэ “Регул Мото” матасыыкылы ыытан иһэн уруулун сатаан салайбакка түҥнэстибит. Өйө суох сытар оҕону төрөппүттэрэ булбуттар, туруга ыарахан.

Сокуоннай саастарын ситэ илик оҕолор кыттыылаах икки суол быһылааныгар эмсэҕэлээбиттэр тиэхиньикэ ыытар бырааба суох матасыыкыл уруулугар олорбуттар. Тиэхиньикэ оҕо оонньуура буолбатах. Биир сыыһа хамсаныы, эппиэтинэһэ суох быһыы улахан иэдээҥҥэтэрдэрин умнуман!

СӨ ИДьМ Госавтоиниспиэксийэ Дьокуускайдааҕы салаатын пропагандаҕа старшай иниспиэктэрэ, полиция лейтенана Жанна Макарова:

— Сыл саҕаланыаҕыттан Дьокуускай куоракка матасыыкыл кыттыылаах 39 суол быһылаана таҕыста. Манна 29 киһи эчэйбит. Биэс киһи тыына быһынна. Оттон чуолаан сокуоннай саастарын ситэ илик оҕолор тустарынан этэр буоллахха, оҕо кыттыылаах суол саахала элбээтэ. Бастакы суол саахаллара ыам ыйыттан саҕаламмыттара. Бүгүҥҥү күҥҥэ сэттэ оҕо эчэйии ылбыт, икки оҕо тыына быстыбыт. Бэлиэтээн эттэххэ, мопед тэрили ыытарга “М” категория наада. Ону таһынан, мопеды 16 сааһыттан кыра саастаах оҕо ыытара көҥүллэммэт. Оттон матасыыкыл ыытарга “А” эбэтэр “А 1” категориялар ирдэнэллэр. Быраабы оҕо 18 сааһыттан биирдэ ылар. Матасыыкыл суоппара уонна кини олорсооччута төбөнү харыстыыр анал шлемы кэтиэхтээхтэр, шлем баайыллыахтаах. Кинилэр атын тырааныспар курдук фараларын чугас уотун холбоон айанныахтаахтар. Өскөтүн, суоппар бырааба суох сылдьан матасыыкылы, тимир көлөнү ыыппыт буоллахтарына, РФ Административнай быраабы кэһии кодексатын 12.7 ыст. 1 ч. административнай эппиэтинэскэ тардыллаллар уонна 5000–15000 солкуобайга диэри ыстарааптаныахтарын сөп. Ону сэргэ, ыыта сылдьыбыт тиэхиньикэлэрэ анал стоянкаҕа туруоруллар. Маннык түгэҥҥэ көлөнү бырааба суох киһиэхэ тиксэрбит көлө хаһаайына эмиэ эппиэтинэскэ тардыллар. Төрөппүт оҕотун хонтуруоллаабатаҕын иһин Административнай быраабы кэһии кодексатын 5.35 ыст. эппиэтинэскэ тардыллар, 500 солк. ыстарааптанар. Питбайк туһунан этэр буоллахха, бу тэрил успуорт инвентарь быһыытынан билиниллэр буолан Госавтоиниспиэксийэҕэ учуокка турар кыаҕа суох. Онон пааспара суох. Пааспара суох тэрил страховкалыыр полиһа суох. Онон кини суолга тахсара көҥүллэммэт. Анал сабыылаах успуорт былаһааккаларга дьарыктанарга, онно сүүрдэргэ аналлаах. Сокуоннай сааһын ситэ илик оҕо иннигэр эппиэтинэһи төрөппүт эбэтэр сокуоннай бэрэстэбиитэл сүгэр. Онон эһиги эппиэтинэһи сүгэргитин умнумаҥ!