Оҕолорго Уһук Илиҥҥи киинэ бэстибээлэ АЛРОСА өйөбүлүнэн ыытылынна

Уот, камера, мотуор! Бу тыллар төһө да аны эргиллибэт курдуктарын уонна билигин «экшен» диэн тылга уларыйбыттарын да иһин, киинэни устуу хаамыытын ордук үчүгэйдик ойуулууллар.

Ону «14 каадыр» диэн оҕолор Уһук Илиҥҥи бэстибээллэрин кыттыылаахтара итэҕэйдилэр. Бэстибээл эдэр кинематографистар бэйэлэрин күүстэрин киинэни  уонна видеону устууга тургутан көрөллөрүгэр көмөлөһөр  туһугар үгүс үөрүйэхтээх режиссердары, оператордары, звукорежисседары, преподавателлары уонна эспиэрдэри түмтэ.

Уһук Илиҥҥи бэстибээл «КиноМАНиЯ» кылгас кээмэйдээх киинэҕэ оҕо бэстибээлин салгыытынан буолла. Ол АЛРОСА хампаанньа СӨ үүнэр көлүөнэтин пуондатын нөҥүө оҕо айар талааныгар инвестициятын көмөтүнэн ситиһилиннэ. Ону таһынан быйыл киинэ бэстибээлигэр оҕолор төрөппүттэрэ, бииргэ төрөөбүттэрэ уонна доҕоторо «Лена» киинэ тыйаатырыгар бэйэлэрин үлэлэрин улахан экраҥҥа көрө кэллилэр.

«Биһиги сайыҥҥы бырагыраамабыт толору ис хоһоонноох, оттон оҕолор бэйэлэрэ устубут киинэлэрин бэстибээлэ Саха сирэ киинэни оҥорууга Москва уонна Санкт-Петербург кэнниттэн үһүс миэстэҕэ сылдьар эрэгийиэн буоларын өссө төгүл бигэргэтэр. Биһиги киинэ устар тэтиммитин ыһыктыа суохтаахпыт, киинэ устар оҕолорбут -– саха кинематографиятын инники кэскиллэрэ. Онон эдэр кинематографистары өйүөххэ уонна көҕүлүөххэ наада», -– диэтилэр «Лена» киинэ тыйаатыр үлэһиттэрэ.

«Биһиги кинематографистар саҥа көлүөнэлэрин иитэбит»

«14 каадыр» оҕо Уһук Илиҥҥи бэстибээлэ -– киэҥ уонна чаҕылхай бырагыраамалардаах үөрэтэр симиэнэ уонна  режиссердары, оператордары, звукорежиссердары,  артыыстары кытары көрсүһүүлэр, киинэ салаатыгар сүрүннүүр исписэлиистэр маастар-кылаастара. Бэстибээлгэ бэйэлэрин уратыларын киинэ ускуустубатын нөҥүө көрдөрөргө дьулуһар талааннаах үөрэнээччилэр кэллилэр. Кинилэртэн ким эрэ кинематограф буолуо дуо? Хайаан даҕаны!
«Биһиги пуондабыт АЛРОСА хампаанньаны кытары өйүүр көҕүлээһинэ түмүктээх буолара уонна эдэр талааннарга инники кэскили арыйара кэрэхсэбиллээх. «14 каадыр» кылгас киинэҕэ оҕо Уһук Илиҥҥи бастакы бэстибээлэ талааннаах үөрэнээччилэр кылгас кэм иһигэр айымньыныны оҥорон таһаарар кыахтаахтарын бигэргэттэ. Бу тэрээһин үөрэҕин бырагыраамата киинэни устуу сүрүн көрүҥнэрин баһылыыр кыаҕы биэрдэ, ол, биллэн турар, бырайыактар хаачыстыбаларын тупсарыаҕа.
Биһиги өйөбүлбүт кинематографистар саҥа көлүөнэлэрин иитэргэ көмөлөһөрүн билинэртэн үөрэбит. Ордук оҕолорбут талааннарын арыйарга сөптөөх усулуобуйаны оҥорууга пуонда оруолун бэлиэтиир ураты суолталаах. Биһиги хас биирдии оҕо кыаҕар эрэнэн, эрэгийиэммитигэр киһи хапытаалын сайыннарыыга салгыы дьулуһабыт», -– диэн СӨ Үүнэр көлүөнэ тус сыаллаах пуондатын генеральнай дириэктэрэ Владимир Егоров кэпсээтэ.

Киинэ бэстибээлин кыттыылаахтара кэпсииллэр:

Алиса Шапкина, 9 кылаас, Камчатка кыраайа:
– Мин хореографиянан уонна вокалынан дьарыктанабын, оскуолаҕа тыйаатыр устуудьуйатын үлэтигэр кыттабын. Үөрэнээччи паблигар араас видеону устабыт. Доҕотторбутун кытары «14 каадыр» үөрэх симиэнэтигэр анаан-минээн киинэни устубуппут түмүгэр Саха сиригэр кэллим. Мин манна артыыска оруолугар сырыттым уонна испэктээкиллэргэ кыттыым -– миэхэ бастакы үөрүйэх. Бырагырааманы олус сөбүлээтим, артыыс маастарыстыбатыгар элбэх дьарык баар буолуон баҕардым. Төһө да оруолларга араартаабыттарын иһин, биһигин барытын сүбэлэһэн бииргэ оҥордубут. Мин анал тэрилинэн аан бастаан үлэлээтим. Олус интэриэһинэй уонна сонун этэ.

Мария Кулакова, 10 кылаас, Бурятия Өрөспүүбүлүкэтэ:
– Мин муусуканан уонна звукорежиссуранан дьарыктанабын. Оскуолаҕа куоластары устабыт, киинэҕэ муусуканан киэргэтиини оҥоробут. Мин быйыл Art Masters айар компетенциялар национальнай аһаҕас чемпионаттарын финалыгар киирбитим. Киинэ уонна медиа звукорежиссеругар үөрэнэргэ былааннанабын.
Мин хамаандаҕа звукорежиссерунан үлэлээтим. Үөрэх симиэнэтин кэлэктиибин олус сөбүлээтим, манна олус көхтөөх оҕолор бааллар, бу күннэр ааһан хаалбыттара хомолтолоох. Бурятиятаттан миигин кытары звукорежиссура преподаватела кэлбитэ. Кини бэйэтин хайысхатынан олохтоох оҕолорго элбэх саҥаны уонна кэрэхсэбиллээҕи кэпсээбитигэр эрэнэбин.
Биһиги киинэ устарбытыгар суһаллык быһаарыллыахтаах араас соруктары толордубут, онон бириэмэбит олох суох этэ.

Арсений Мирошников, 10 кылаас, Приморье кыраайа:
-Мин Суворовскай училищеҕа үөрэнэбин уонна айар үлэнэн дьарыктанабын– КВН оонньуубун, ыллыыбын (уруккутааҕар аҕыйахтык). Биһиги училищеҕа байыаннай киинэлэри, Аҕа дойду Улуу сэриитин, суворовецтар тустарынан, ардыгар ханнык эмэ аралдьытар киинэлэри элбэхтик устабыт. Барытын бэйэбит оҥоробут. Мин биир киинэ түмүгүнэн манна баар буоллум.
Салайар үөрүйэхтээхпин, ол иһин иккис режиссер оруолугар холонон көрөргө быһаарыммытым. Аҕыйах хонук иһигэр кинематограф, саха киинэтин тустарынан элбэх саҥаны биллим. Төһө да ыараханын иһин, барытын бэйэҥ нөҥүө аһаран киинэ устар олус үчүгэй. Оҕолор бары талааннаахтарыгар эрэнэбин, бириэмэ кылгаһынан сибээстээн, хамаанда иһигэр эрэ бэйэ-бэйэбитин билсэн хааллыбыт. Сорохторун кытары Дьокуускайга киинэ бэстибээлигэр кэлэн баран билистибит.

Лиза уонна Катя Рожиналар, 10 кылаас, Мииринэй куорат:
– Биһиги былырыын «КиноМАНиЯ» уонна «Медиахакатон» симиэнэлэргэ кыттыбыппыт. Хас биирдии тэрээһин тупсан иһэр, ол иһин бэстибээлгэ үлэлэлэри ылалларын туһунан иһитинэриини көрөөт да, толкуйдуу барбакка эрэ сайаапкабытын биэрбиппит.
Бу сырыыга олус сөбүлүүр уонна үөрүйэхтээхпит дии саныыр оруолларбытын -– звукорежиссураны уонна киинэни  таҥыыны талбыппыт. Олус истиҥ эйгэҕэ көхтөөх оҕолор хамаандаларыгар үлэлиир наһаа үчүгэй. Ону таһынан, биллэн турар, бэйэлэрин дьыалаларыгар үрдүк таһымнаах исписэлиистэр тугунан да сыаналаммат үөрүйэхтэрин үллэһиннилэр. Биһиги элбэхтик үлэлээтибит, аҕыйахтык утуйдубут -– бу сырыыга бырагыраама тэтимнээх, сорудахтары толорорго усулуобуйа араас этэ. Ол гынан баран,  барыта олус үчүгэй. Биһиги олохпутун киинэ индустриятын кытары сибээстиэхпитин өссө төгүл баҕардыбыт.

Арчын Матвеев, 9 кылаас, Чурапчы с.:
-Быйыл биһиги биир эрэ күн үөрэннибит, икки күн артыыс маастарыстыбатыгар быраактыканы бардыбыт. Салгыы этюдтары уһуллубут уонна үлэҕэ ылыстыбыт. Үлэ графика кытаанах этэ, хаама сылдьан кэриэтэ үлэлээтибит. Киинэбитигэр бырааттыы-эдьиийдии дьон сыһыаннарын көрдөрдүбүт.
Миигин кытары сүрүн оруолу оонньообут Өктөмтөн сылдьар Алина Осипова биһиэхэ сэлиэнньэ утары турар хайаларга дьикти миэстэ туһунан устуоруйаны кэпсээбитэ. Ол биһиги киинэбитигэр төрүөт буолла, мистика жанрынан уһуллубут.
Үөрэнэр кэммэр тугунан да сыаналаммат элбэҕи биллим. Быйыл биһигини үөрэппит Светлана Семеновна миэхэ олус суолталаах тыллары эттэ. Мин айар хайысхалаах үрдүк үөрэххэ киириэхпин баҕарабын.

«Маннык өйөбүллээх оҕолор инники кэскиллээхтэр»

Арассыыйа биллиилээх режиссера уонна ГИТР киинэ уонна тэлэбидиэнньэ иститутун преподаватела Николай Викторов:
– Биһиги бу күннэргэ улахан олоҕу олордубут. Улахан дьон ыйы ыйдаан эбэтэр сылы сыллаан усталларын оҕолор кылгас кэм иһигэр оҥороллоругар аан бастаан саарбахтыы санаабыппыт. Кылгас киинэлэр бэйэлэрэ уратылаахтар. Бэриллибит бириэмэҕэ бэйэҥ толкуйдаабыт уобарастаргын, олоҕу көрүүгүн уонна бэйэҥ тэтимҥин бириэххэ наада. Ол гынан баран, АГИКИ ресурснай киинин начаалынньыга, «14 каадыр» оҕо Уһук Илиҥҥи бэстибээлин настаабынньыга Сергей Захлинюк мин саарбаахтаһыннарбын суох оҥорбута.
Мин хамаандалар сценарийдарын көрөн баран, туох эрэ тахсыан сөбүн өйдөөбүтүм. Онтон ханнык эмэ сценарийы талан ылар олус уустук. Сценарийдар бары кэриэтэ кэрэхсэттилэр. Ааптардар киинэни оҥоруу көрүүлэрэ дириҥин сөхтүм. Бу үлэлэр көрөөччүлэри толкуйдаталлар уонна дьоруой ис туругун өйдүүргэ көмөлөһөллөр. Ити -– ханнык баҕарар үчүгэй кинематографистка сүрүн ситиһии.
Саха сиригэр маннык киинэ бэстибээлэ уонна оҕо айар талаанын өйүүр АЛРОСА хампаанньа баара хайҕаллаах. Биһиги сотору бу табыллыбыт уонна тиһиктээх үлэ түмүктэрин көрөрбүтүгэр эрэнэбин, — диэтэ.

Киинэ бэстибээлин кыайыылаахтара:

«Бастыҥ киинэ» – «Муммут», «SevenHeaven» хамаанда;
«Бастыҥ режиссер» – Милана Старостина, «Увидимся следующим летом» киинэ, «Milan prod.» хамаанда;
«Иккис бастыҥ режиссер» – Арсений Мирошников, «Командный игрок» киинэ, «Манчкин» хамаанда, Приморье кыраайа;
«Бастыҥ сценарист» – Аэлина Тюкянова, «Увидимся следующим летом» киинэ, «Milan prod.» хамаанда;
«Бастыҥ звукорежиссер» – Мария Колоколова, «Сокровище» киинэ, «Popcorn team» хамаандар, Бурятия Өрөспүүбүлүкэтэ;
«Бастыҥ оператор» – Алина Николаева, «Увидимся следующим летом» киинэ, «Milan prod.» хамаанда;
«Таҥыы бастыҥ режиссера» – Алина Башурова, «Эхо ушедших дней» киинэ, «doubleF» хамаанда;
«Бастыҥ худуоһунньук-туруорааччы» – Уран Мордовской, «Сокровище» киинэ, «Popcorn team» хамаанда;
«Бастыҥ артыыс» – Марк Кокорин, «Увидимся следующим летом» киинэ, «Milan prod.» хамаанда;
«Бастыҥ артыыска» – Алина Осипова, «Муммут» киинэ, «SevenHeaven» хамаанда;
«Иккис былааннаах бастыҥ артыыс/артыыска» – Дамир Сусликов, «SevenHeaven» хамаанда;
«Бастыҥ афиша» – «Увидимся следующим летом» киинэ, «Milan prod.» хамаанда

Андрей ШИЛОВ суруйуутуттан тылбаас
 Андрей Шилов, «Үүнэр көлүөнэ паарката» хаартыскалара