Оҕоҥ оскуолаҕа барарга бэлэм дуо?

Өрөспүүбүлүкэ оскуолаларыгар үөрэх дьыла саҕаланара бу кэллэ. Үөрэхтэн, оскуолаттан сайын устата тэйэ быһыытыйбыт оҕолор саҥа үөрэх дьылыгар хайдах бэлэмнэниэхтээхтэрин туһунан Роспотребнадзор управлениетын сүбэтин билсиэҕиҥ:

Оҕо оскуолаҕа барыан иннинэ доруобуйатын көрдөрүнүөхтээх. Онуоха ыарыыны сэрэтэр мэдиссиинэ чинчийиитэ организмҥа уларыйыыны эрдэ буларга, доруобуйатынан ханнык бөлөххө түбэһэрин быһаарарга (ол иһигэр, физкультура дьарыгын көҥүллүүргэ эбэтэр көҥүллээбэккэ) көмөлөһөр. Төрөппүттэр оҕо доруобуйатыгар туох эрэ уратылааҕын учууталларга уонна оскуола мэдиссиинэтин үлэһиттэригэр биллэриэхтээхтэр.
-Быһыы национальнай халандаарынан бэриллэр быһыылары уонна кирииптэн быһыыны ылары умнуо суохтаахтар.

Күннээҕи эрэһиими сааһыланыҥ

Үөрэх хаамыытыгар сыыйа-баайа ылсыллар. Оскуола аһыллыан хас да күн инниттэн бэйэ өйүн-санаатын уонна күннээҕи эрэһиими сааһыланар туһалаах.
-Сайын устата күннээҕи эрэһиим, аһылык үгүстэргэ уларыйар. Оҕолор сарсыарда хойут тураннар, сарсыардааҥҥы, күнүскү уонна киэһээҥҥи аһылыктара буккуллар. Арыый улахан саастаах оҕолор аһыыр кэми көтүтэн, элбэх сыалаах-арыылаах уонна углеводтаах бородуукталары, ол иһигэр фастфуд сииллэр.
– Күҥҥэ хайаан да 9-10 чаас утуйар курдук эрэһиими олохтооҥ;
– Элбэхтик хамсаныҥ: күн аайы ыраас салгыҥҥа сылдьыы, хамсаныылаах оонньуулар эт-хаан өттүнэн сайдарга туһалаахтар уонна ыарыыны утары охсуһар күүһү бөҕөргөтөллөр.
Үчүгэйдик утуйуу бэйэ күннэээҕи туругар, уйулҕаҕа уонна настарыанньаҕа дьайар. Уһун сынньалаҥ кэнниттэн бастакы үөрэх күнүгэр истириэстээбэт туһугар, утуйар эрэһиими тутуһар хайаан да наадалаах.
Өскөтүн оҕо хойут утуйа үөрэммит буоллаҕына, утуйарга бэлэмнэнэргэ бириэмэтэ биэриҥ. Холобур, утуйуон биир чаас инниттэн гаджеты туһаныа суохтаах. Монитор экранын сырдык өҥө мелатонин сөпкө оҥоһулларыгар мэһэйдиирин уонна утуйбат буоларга тириэрдэрин умнумаҥ.

Үөрэххэ бэлэмнэниҥ

Оҕоҕутун кытары учебниктары арыйталаан, үөрэппит матырыйаалларгытын көрүҥ уонна хас биирдии тиэмэҕэ санаатын этэригэр көрдөһүҥ.

Үөрэнээччи дьарыктанар кэмигэр остуолга сөпкө олороругар үөрэтиҥ: устуул өйөнөрүгэр тирэнэн көнөтүк олоруохтаах, атаҕа сиргэ тирэниэхтээх, үөрэнээччи уонна остуол икки арда кини илиитин, ытыстарын остуолга көҥүллүк уурарын курдук арыттаах буолуохтаах.
Үөрэнэр тэриллэрин эрдэттэн хааччыйыҥ. Дьарыктанар остуолугар сырдык үчүгэйдик түһэрин хааччыйыҥ.

Гигиенаны тутуһуу

Үөрэнээччи тус гигиенаны тутуһуохтааҕын санатыҥ. Илиитин мыылалаах уунан тиһигин быспакка сууна сылдьара — 15-20 сөкүүндэ суунара туһалааҕын билиэхтээх. Оҕолор биир бытыылкаттан бары иһиэ суохтаахтар. Өссө биир сүрүн быраабыла -– оҕоҕутун бириэмэтигэр улахан дьонтон көмө көрдүүргэ үөрэтиҥ (доруобуйатын туруга мөлтөөтөҕүнэ, туохха эрэ эчэйдэҕинэ, ытыртардаҕына уо.д.а.)

х х х

Үөрэнээччи саҥа эрэһиимҥэ үөрэнэригэр нэдиэлээтээҕи былаанын барыллаан да оҥосторо туһалаах. Уруоктар саҕаланар, дьиэҕэ төннөр, дьиэҕэ үлэни толорор, сиэксийэлэргэ уонна куруһуоктарга сылдьар бириэмэлэрин сүбэнэн быһаарыҥ. Бу торумнаммыт дьыаланы бириэмэтигэр толорорго, күннээҕи түбүктэргэ бэлэмнээх буоларга көмөлөһөр.
Күннээҕи эрэһиимҥэ сынньанар кэми хайаан да киллэриҥ: оскуолаҕа дьарык кэнниттэн сынньана түһүөхтээх. Алын кылаас оҕолоро 2 чаас кэриҥэ утуйан ылаллара олус туһалаах. Ону таһынан сарсыардааҥҥы гимнастиканы, успуордунан дьарыгы уонна ыраас салгыҥҥа күүлэйдиири умнумаҥ.
Бу үөһээ этиллибит барыта оҕо үөрэх хаамыытыгар дэбигис киирэригэр көмөлөөх.