Оҕону суруйарга эрдэттэн эрчийиэххэ

Хас биирдии үөрэнээччи күннэтэ суругунан үлэни толорор. Ол гынан баран, аныгы үйэ тэриллэрэ сайданнар, дьон тарбаҕын эрчийэрэ олус аҕыйаата. Оҕо буочара улам чуолкайа суох буолан иһэр хабаана көһүннэ.

Учуонайдар этэллэринэн, хас биирдии киһи буочара ураты буолар. Оттон буочары тупсарар үлэ киһи мэйиитигэр уонна толкуйдуур дьоҕуругар үчүгэйдик дьайар кыахтаах диэн бэлиэтииллэр. Оҕо тарбаҕынан бытархай хамнаныыны элбэхтик оҥордоҕуна, мэйиитигэр саҥа ситимнэри үөскэтэн сайдар. Онон оҕону кытта кыра эрдэҕиттэн дьарыктаннахха, инники олоҕор, үөрэҕэр, үлэтигэр улахан туһаны оҥоруохха сөп.

Сөпкө олоруу

Аан бастатан туран, оҕо суругунан үлэни оҥоруон иннинэ сөптөөх миэстэни булан, табыгастаахтык олоруохтаах. Оҕо үлэлиир сирэ сырдык уонна салгылатыллар буолуохтаах. Күн уота аҕыйыыр кэмигэр светильник хайаан да туттуллуохтаах.

Остуол уонна олоппос үрдүктэрэ оҕо уҥуоҕар сөп түбэһиэхтээхтэр. Холобур, оҕо олордоҕуна тилэҕэ сиргэ толору тирэниэхтээх. Оттон сотото уонна ньилбэгэ көнө муннугу үөскэтиэхтээхтэр. Өскөтүн оҕо атаҕа сиргэ тиийбэт буоллаҕына, олоппос үрдүгүн намтатан биэриэххэ наада, эбэтэр атаҕын анныгар эбии тирээбил угуохха сөп.

Оҕо көхсүтүнэн устуул сиһигэр тирэниэхтээх, түөһүн ортото остуол кырыытыгар биир сутурук тиийиэ суохтаах уонна остуол ньууруттан икки тарбах үөһээ буолуохтаах.

Суруйар кэмигэр оҕо төбөтө иҥнэйэр. Холобур, уҥа илиитинэн суруйар буоллаҕына, хаҥас диэки. Төһө күүскэ иҥнэтэрин быһаарарга, суруйар илиитин тоҥунаҕын остуолга уурабыт. Уонна илиитэ остуолга туруору турдаҕына, тарбахтарын төбөлөрүн чэчэгэйигэр уурабыт.

Уруучуканы, харандааһы сөпкө тутуу

Иккис сүрүн ирдэбилинэн уруучуканы уонна харандааһы сөпкө тутааһын буолар. Уруучуканы оҕо үс тарбаҕынан тутуохтаах (сөмүйэтинэн, ортоку уонна улахан тарбахтарынан). Оттон аата суох уонна ылгын чыкыйа ытыска сыста сытыахтаахтар. Сөмүйэтинэн уруучука үөһүн тимир чааһыгар диэри биир тарбаҕынан тиийиэ суохтаах. Оҕо уруучуканы күүскэ туппакка суруйуохтаах.

Остуолга тэтэрээт эбэтэр альбом эмиэ сөпкө сытыахтаах. Ол эбэтэр оҕо сиһин тоноҕоһун токуруппакка, тэтэрээти иҥнэри тутуохтаах. Холобур, уҥа илиитинэн суруйар буоллаҕына, тэтэрээт аллараа хаҥас муннуга түөһүн ортотугар баар буолуохтаах. Хаҥас илиитинэн тэтэрээти тутуохтаах, устуруока туолан истаҕин аайы, үөһээ таһааран иһиэхтээх. Кыра оҕолорго тэтэрээти салапаан хахтыыр ордук, халтараана суох буолар.

Уруучуканы остуолга тирэннэрэбит, үөһээ уһугуттан үс тарбахпытынан «пинцет» курдук тутабыт уонна аргый аллараа түһэбит.

Онтон салпыакканы эбэтэр кумааҕы сыыһын аата суох тарбахпытынан уонна ылгын чыҥыйанан ытыспытыгар даҕайабыт уонна суруйан саҕалыыбыт.

Сөпкө тутарга үөрэтэр уруучуканы эбэтэр уруучукаҕа кэтэрдиини туттуохха эмиэ cөп. Бу тэриллэргэ тарбахтар сөпкө турар анал сирдээхтэр.

Тарбаҕы эрчийэр ньымалар

Оҕо тарбаҕын эрчийэргэ кыра эрдэҕиттэн кырааскалааһын арааһын туттуохха сөп. Холобур, судургу кырааскалааһын оҕону ойуу таһыгар тахсыбакка харандаас төбөтүн сыҕарытарга үөрэтэр. Оҕо судургу хамнаныыны оҥорорго эрчиллэр (уҥа-хаҥас, үөһээ-аллараа).

Сорудахтаах кырааскалааһын эмиэ олус туһалаах. Оҕо тарбаҕын эрэ буолбакка, толкуйдуур дьоҕурун сайыннарар уонна оскуолаҕа барбыт билиилэрин тутта үөрэнэр. Холобур, математика сыыппаралаах уонна буукубалаах холобурдарын суоттаан бэриллибит ойууну кырааскалааһын уо. д. а.

Билиҥҥи кэмҥэ ойууну кырааскалыырга аналлаах бэлэм босуобуйа арааһа баар (антистресс, улахан илиискэ, итиэнэҕэ баар ойууну кырааскалааһын уод. а.). Маннык дьарыгы дьиэ кэргэнинэн оҥорор өссө кэрэхсэбиллээх буолар.

Оҕо тарбаҕын эрчийэргэ кырыйыы эмиэ олус үчүгэй. Холобур, кумааҕыны эбэтэр таҥас кырадаһынын кырыйыы буолуон сөп. Манна кыптыыйы тута уонна уустук кыра хамнаныылары оҥоро үөрэнэр. Араас текстуралаах матырыйааллары кырыйыы тарбах билимтиэтин күүһүрдэр.

Сыыйа-баайа оҕону уруучуканан уонна харандааһынан сурааһыннары тардарга үөрэтиэххэ наада. Судургу быһыылаах сурааһыннартан саҕалыахха сөп. Улам дьарык таһыма устугуран иһиэхтээх. Холобур, кыра оҕолор көрдөөх сорудаҕы толороллорун сөбүлүүллэр. Ахсааны билэр оҕолорго чыыһылалары бэрээдэгинэн ситимнээн ойууну таһаартарыахха уонна кырааскалатыахха сөп.

Онтон буукубаны уонна сыыппараны суруйарга бэлэмниэххэ наада. Онон бу бэлиэлэр чаастарыгар маарынныыр сурааһыннары оҥорторор көдьүүстээх буолар. Буукуба быһыытын эрэ буолбакка, кэтитин, үрдүгүн, иҥнэри түһүүтүн учуоттуур сурааһыннары талар ордук. Сорох сорудах оҕо бэлэм суолу сирдэтэн сурааһыны ойуулууру, оттон сороҕо — оҕо холобуру көрөн бэйэтэ суруйарын ирдиир буолуон сөп. Маннык дьарыгы ыытарга аналлаах бэлэм үөрэнэр тэрил эгэлгэтэ атыыга баар буолар. Оҕо сааһыгар уонна интэриэһигэр сөп түбэһэр сорудахтары талан ылыахха эрэ наада.

Оскуола саастаах оҕолорго тылы уонна тиэкиһи кытта эбии үлэни ыытыахха сөп. Холобур, бэлэм тиэкиһи устан ылыы уо. д. а. Тиэкис үөрэххэ эбэтэр олоххо туһалаах ис хоһоонноох буолара ордук. Холобур, оҕо туспа тэтэрээккэ математика өйдөбүллэрин быһаарыылаах тылдьытын оҥостуон сөп. Уруокка үөрэппит саҥа тиэрминнэрин уонна тиэрминнэр толору быһаарыыларын кырасыабай буочарынан кыһаллан сурунуон сөп. Маннык үлэ бары өттүттэн туһаалаах буолар.

Сурааһыны оҥорорго эбии графическай дьыктаан оҥоруохха сөп. Учуутал эбэтэр төрөппүт тэтэрээт килиэккэтин ахсаанын уонна сурааһын хайысхатын этэр, оҕо харандааһынан тутатына сурааһыны тардан иһэр. Маннык үлэ оҕо болҕомтолоох буоларыгар көмөлөһөр уонна тарбаҕын эрчийэр.

Өссө биир математика өйдөбүлүн туһанан оҕо суруйар, ойуулуур дьоҕурун сайыннарыахха сөп. Ол симметрия буолар. Ойуу аҥаара баар килиэккэлээх тэтэрээт илииһин оҕоҕо биэрэбит. Кини ойуу иккис аҥаарын килиэккэ ахсаанын ааҕан, сөптөөх сурааһыннары тардан оҥоруохтаах. Бу болҕомтону ирдиир уустук сорудах буолар.

Илиинэн суруйуу уонна уруһуйдааһын киһи мэйиитигэр үчүгэйдик дьайаллар. Онон оҕону эрдэттэн маннык дьарыктаатахха, кини саҥата-иҥэтэ, толкуйдуур уонна өйгө тутар дьоҕурдара күүскэ сайдаллар, бэйэтин санаатын сааһылаан этэр кыахтанар. Ол барыта оҕо инники олоҕор ситиһиилээх буоларыгар көмөлөһөр!

Наталья Спиридонова.