Ох курдук оҥостон…

Саха сиригэр халаан уутугар бэлэмнэнии үлэтэ тохсунньуттан саҕаламмыта

Бытарҕан тымныылаах кыһын бүттэ да, онтон итэҕэһэ суох кутталлаах сааскы халаан кэлэрэ күүтүллэр. Ол бүтээтин кытта даҕаспытынан ойуур баһаардарын уочарата саҕаланар.

Быйыл, ордук тохсунньуга, өтөрүнэн буолбатах сылаас турда. Олунньу да оннук улаханнык тымныйбата. Саҥа дьыл иннигэр хаар аанньа түспэтэҕин билигин ситиһэн эрэр. Айылҕа бу көстүүтэ халааҥҥа да, баһаарга да тугунан дьаалыйан тахсыа биллибэт.

Мууһу сэттэ учаастакка эрбиэхтэрэ, уопсай уһуна 41 км кэриҥэ буолуоҕа.

Ил Дархан олунньу 1 күнүгэр диэри эппиэттээх дьон үлэ былаанын быһааралларыгар сорудах биэрэн турар. Саха сиригэр кулун тутар 11–18 күннэригэр халаан уутугар уонна ойуур баһаардарыгар бэлэмнэнэр далааһыннаах эрчиллиилэр, үөрэтиилэр ыытыллыахтара диэн СӨ Гражданскай оборуонаҕа уонна нэһилиэнньэ олоҕор куттал суох буолуутун хааччыйар министиэристибэтэ иһитиннэрэр.

Мууһу чарааһатыы уонна хараардыы

Кулун тутарга өрүстэр муустарын чарааһатар дьаһаллар саҕаланыахтара. Мууһу сэттэ учаастакка эрбиэхтэрэ, уопсай уһуна 41 км кэриҥэ буолуоҕа. Оттон хараардыы үлэтэ Өлүөнэ уонна Халыма өрүстэргэ баар 46 харыы үөскүүр кутталлаах учаастактарыгар барыаҕа, үлэ уопсай иэнэ 486 гектардаах 39 учаастакка ыытыллыаҕа.

Алдан, Амма, Ньүүйэ уонна Токко өрүстэргэ, өрөспүүбүлүкэ тоҕус улууһун сиригэр-уотугар 213 га иэннээх сиргэ хараардыы үлэтэ ыытыллыаҕа. Маны таһынан, Абый улууһугар Кэбэргэнэ сэлиэнньэтин таһынан Индигиир өрүс үөһүгэр үлэ саҕаланыаҕа уонна Горнай улууһугар Бэс Күөл сэлиэнньэтин аттыгар баар Дьүктүөнэ үрэҕи дириҥэтэр бырайыак оҥоһуллуоҕа.

Эрчиллиилэр уонна бэлэм буолууну бэрэбиэркэлээһин

СӨ Гражданскай оборуонаҕа уонна нэһилиэнньэ олоҕор куттал суох буолуутун хааччыйар министиэристибэтэ иһитиннэрбитинэн, кулун тутарга уонна муус устарга халаанныыр өрүстэр кытылларыгар турар 16 муниципальнай тэриллиигэ — Д0ьокуускай куоракка, ону тэҥэ Ленскэй, Өлүөхүмэ, Хаҥалас, Нам, Кэбээйи, Уус Маайа, Томпо, Уус Алдан, Орто Халыма, Үөһээ Халыма, Амма, Чурапчы, Алдан, Ньурба уонна Бүлүү улуустарыгар хамаанданан-штабной үөрэхтэр ыытыллыахтара.

Кулун тутар бүтүүтэ Чурапчы улууһун Бэрэ сэл., Хаҥалас улууһун Чараҥ сэл., Уус Маайа улууһун Югоренок бөһ. уонна Тумул сэл., Кэбээйи улууһун Баҕадьа уонна Арыылаах сэл., Үөһээ
Бүлүү улууһун Быччагдаан сэлиэнньэтигэр нэһилиэнньэни суһаллык сэрэтэр кэлим тиһик сэттэ эбийиэгэ үлэҕэ киириэҕэ.

Эрчиллиилэр кэмнэригэр РСЧС (ыксаллаах быһыыны-майгыны сэрэтэр уонна суох гынар биир кэлим судаарыстыбаннай тиһик) территориальнай тиһигэр киирэр муниципальнай звенолар төһө күүстээхтэрэ уонна управлениеларын уорганнара төһө бэлэмнээхтэрэ бэрэбиэркэлэниэ. Чуолаан, уот арахсар түгэнигэр сибээс эпэрээтэрдэрин базовай ыстаансыйаларыгар саппаас уот баарын уонна төһө бэлэмнээҕин, муниципальнай тэриллиилэр дьоннорун бастакы уочарат наадалааҕынан хааччыйалларыгар мал-сал саппааһа чахчы баарын бэрэбиэркэлиир үлэ ыытыллыаҕа.

Маны таһынан, кулун тутар 20–21 күннэригэр Инновационнай менеджмент үрдүкү оскуолатыгар муниципальнай тэриллиилэр үлэһиттэригэр анаан ыксаллаах быһыы-майгы буолар түбэлтэтигэр хоромньуну ааҕарга-суоттуурга бастакы докумуоннары бэлэмнииргэ, оҥорорго үөрэтэр сэминээр ыытыллыаҕа.

250‑тан тахса пуун

Тулалыыр эйгэни кэтээн көрөр уонна гидрометеорология Саха сиринээҕи управлениета халаан хайдах барыытын барыллаан билгэлээһинин кулун тутар ортотугар бэлэмниэҕэ. Чуолкай билгэлээһин бу ый ортотугар диэри оҥоһуллуоҕа.

Бу болдьох иннигэр дьон быстах кэмҥэ олоруохтаах пууннара төһө бэлэмнээхтэрин хамыыһыйа бэрэбиэркэлиэ уонна сүөһүнү, сылгыны ууга барбат үрдүк сирдэргэ үүрэр тэрээһиннэр ыытыллыахтара. СӨ Гражданскай оборуонаҕа уонна нэһилиэнньэ олоҕор куттал суох буолуутун хааччыйар министиэристибэтэ иһитиннэрбитинэн, нэһилиэнньэни көһөрүүгэ 26 тыһыынчаттан тахса киһи олороругар сөптөөх 252 пуун уонна сүөһүнү уонна сылгыны быстах кэмҥэ тутар т100‑тэн тахса пууну эрдэттэн бэлэмниир былааннаахтар.

Даамбалары тутуу

Былырыын Үөһээ Бүлүү сэлиэнньэтин аттынан Бүлүү өрүскэ 2,8 тыһ. пог. м уһуннаах, 31 м кэтиттээх даамба тутуллубута. Оттон Нам улууһун Граф Биэрэгэ сэлиэнньэ даамбатын саҥаттан оҥорууга федеральнай бүддьүөттэн субсидия ыларга үлэ ыытыллар.

Быйыл өрөспүүбүлүкэтээҕи инвестиционнай бырагыраама чэрчитинэн Верхоянскай куоракка даамба тутуута саҕаланыаҕа. Сүҥкэн эбийиэк сыаната 1,386 млрд. солк., ол онтон 1,169 млрд. федеральнай бүддьүөттэн, 217 мөлүйүөн СӨ судаарыстыбаннай бүддьүөтүттэн киириэҕэ. Даамба уһуна тоҕус килимиэтиртэн ордук буолуоҕа. Ону таһынан, ууну ыытар тиһик, Дьааҥы өрүс кытылын бөҕөргөтөр үлэлэр барыахтара. Тутуу “Халаантан көмүскэнии уонна куттал суох буолуутун хааччыйыы” федеральнай бырайыагынан барыа уонна 2028 сылга түмүктэниэҕэ.

Күн бүгүн Саха сиригэр уонтан тахса маннык хапытаалынай тутуулаах эбийиэк баар.

Киһитэ суох көтөр тэриллэри уонна сэрэтэр систиэмэни туһаныы

Быйыл халаан кэмигэр балаһыанньаны кэтээн көрөргө киһитэ суох көтөр тэриллэри (БПЛА) туһаныахха сөбүн туһунан кэпсэтии бара турар. Олору ханна наада буолалларынан эрэ чопчу туһанар былааннаахтар. Табылыннаҕына, бөртөлүөтү көтүтэрдээҕэр ороскуота быдан кыра буолуон сөп.

Маны таһынан, кулун тутар бүтүүтэ Чурапчы улууһун Бэрэ сэл., Хаҥалас улууһун Чараҥ сэл., Уус Маайа улууһун Югоренок бөһ. уонна Тумул сэл., Кэбээйи улууһун Баҕадьа уонна Арыылаах сэл., Үөһээ Бүлүү улууһун Быччагдаан сэлиэнньэтигэр нэһилиэнньэни суһаллык сэрэтэр кэлим тиһик сэттэ эбийиэгэ үлэҕэ киириэҕэ.

САНАА

Николай Монастырев, Нам улууһун ГО ЫБМ хамыыһыйатын сүрүннүүр исписэлииһэ:

— Халааҥҥа бэлэмнэнии улахан мунньаҕа тохсунньуга буолбута. Сарсын улуус дьаһалтатыгар ЫБМ хамыыһыйатын мунньаҕа ыытыллыахтаах, хас биирдии нэһилиэк баһылыга, тэрилтэ салайааччыта кыттыахтаах. Ол мунньах боротокуолунан быһаччы үлэбит саҕаланыаҕа. Бу ый бүтүүтэ, кэлэр ый саҕаланыыта нэһилиэктэри кэрийэ сылдьан сэрэтэр үлэни ыытыахпыт. Төһө да халаан таарыйар улууһа буолан уопуттаахпыт үрдүнэн, Өлүөнэ өрүс хайдах ааһыаҕын ким да барыллаан этэр кыаҕа суох. Биһигиттэн ирдэнэр соруктары толоруохпут. Кэлэр нэдиэлэттэн үөрэтиилэр ыытыллыахтара, ол курдук хас биирдии нэһилиэк, тэрилтэ нормативнай-правовой базата баар буолуохтаах. Дьэ ол кэнниттэн сүөһүнү үрдүк сиргэ үүрүү, дьону көһөрөр пууннары бэлэмнээһин курдук бырактыычаскай үөрэх барыаҕа. Ыам ыйын 10 күнүгэр диэри ити үлэни ситэриэхтээхпит.

ХААРТЫСКАНЫ ТИКСЭРДЭ: ӨЛҮӨНЭ ӨРҮС ТАРДЫЫТЫН УУГА САЛАЛТАТА