Ойуур баһаарын уонна халаан боппуруостарыгар мунньах буолла

Өрөспүүбүлүкэ Ил Дархана Айсен Николаев ыксаллаах балаһыанньаны сэрэтиигэ уонна туоратыыга, баһаартан куттал суох буолуутун хааччыйыыга эрэгийиэннээҕи хамыыһыйа мунньаҕын ыытта.

Мунньахха үс боппуруоһу – баһаар кутталын балаһыанньатын, гидрологическай туругу уонна халаан кэнниттэн саахал-чөлүгэр түһэрэр үлэлэри көрдүлэр.

Ыам ыйын 30 күнүн чахчытынан, Саха сиригэр 2200 га сиргэ 8 айылҕа баһаара  турда. Ордук элбэх баһаар Өлүөхүмэ улууһугар баара бэлиэтэннэ, манна тырааныспар кыайан тиийбэт сиригэр үс көрдүгэн баар. Ону таһынан баһаардар Бүлүү, Алдан, Үөһээ Дьааҥы, Сунтаар, Нерюнгри, Томпо улуустарыгар  бааллар.

Ил Дархан баһаары умулларарга эбии күүһү ыытарга, мониторинг кэмигэр биллибит көрдүгэннэри  тута суох оҥорорго сорудахтаата.

Мунньахха эппиттэринэн, ойуур баһаарын кэккэ төрүөттэринэн, антропогеннайтан ураты, кураанах этиҥ буолар. УГМС начаалынньыга Людмила Мурашко иһитиннэрбитинэн, ыам ыйын 28 күнүттэн өрөспүүбүлүкэ сиригэр-уотугар баһаар 3 кылаастаах куттала баһыйар.

Айсен Николаев ону сэргэ Арктика улуустарыгар муус бара турар сирдэригэр мониторины салгыырга сорудахтаата. Анаабыр улууһугар уу таһыма үрдүүрэ сабаҕаланарынан, ураты  болҕомтону уурарга эттэ. Муниципальнай тэриллиилэр миэстэтигэр суукканы быһа дьуһуурунайдыыллар, муус билиҥҥитэ харгыһа суох устар.

Халаан содулуттан барыта 26 нэһилиэнньэлээх пуун ууга ылларда, ыксаллаах балаһыанньа түмүгэр эмсэҕэлээбит дьон ахсаана 3497 буолла. Кинилэр судаарыстыба өҥөтүн нөҥүө  төлөбүр ыларга сайабылыанньаларын ыыта тураллар. Барыта 5 815 сайабылыанньа, ол иһигэр 3067- үбүнэн-харчынан биир кэмнээх көмөҕө, 2748 — үбүнэн көмөҕө ылылынна.

Айсен Николаев былаас уорганнарын кэлэктииптэрэ уонна өрөспүүбүлүкэ тэрилтэлэрэ бу күннэргэ Нам улууһугар тэриллибит субуотуннуктарга көхтөөхтүк кыттыбыттарыгар махтанна. Тэрийээччилэр этэллэринэн, барыта 2700 тахса киһи кытынна, 5 тыһыынчаттан тахса куб  бөх хомулунна,  134 анал тиэхиньикэ үлэлээтэ.

Өрөспүүбүлүкэ Ил Дарханын сорудаҕынан ыксаллаах быһыыга-майгыга түбэспит дьоҥҥо төлөбүрдэр  2-4 төгүл индексацияланнылар. Билигин эрэгийиэҥҥэ матырыйаалынай көмө кээмэйэ биир киһиэхэ 10 тыһыынча солкуобай буолла. Күннээҕи наадалаах малы-салы сүтэриинэн сибээстээн бэриллэр көмө  100 тыһыынчаҕа диэри (аҥаара эмсэлээбиккэ – 50 тыһ) буолла.