“Ойуурбутун чөлүгэр түһэрдэрбит”

Ааһан эрэр 2022 сылы “Якутлесресурс” филиаллара хайдах түмүктээн эрэллэрий? Бүгүҥҥү балаһабытыгар Горнай улууһунааҕы филиал үлэтин-хамнаһын туһунан сырдатыахпыт.

Филиал дириэктэрэ Павел Петров бу сылы этэҥҥэ түмүктээн эрэллэрин туһунан кэпсээтэ. Былырыыҥҥыны кытта тэҥнээтэххэ, улууска ойуур баһаара туруута аҕыйах (5) бэлиэтэммит. Филиал үлэһиттэрэ Нерюнгри,  Мииринэй, Уус Маайа, Ньурба, Үөһээ Бүлүү  улуустарыгар тыаҕа турбут баһаардары умулларыыга кыттыбыттар. Филиаллар ыксаллаах кэмҥэ бэйэ-бэйэлэригэр итинник көмөлөһөр үтүө ­үгэстээхтэр.

– Хайдаҕын да иһин, ааспыт сылларга өрөспүүбүлүкэ сиригэр-уотугар турбут улахан ба­­һаардар түмүктэринэн сөптөөх дьаһаллары ыллылар. Ол курдук, күөх чээлэй тыабытын баһаартан харыстыыр туһуттан умулларыыга кыттарга, атын да үлэлэри тэрийэргэ үлэһит ахсаанын  эптилэр. Урут 8 үлэһит буоллахпытына, билигин 22 киһинэн эбиллэн, ыстааппыт 30 киһи буолла.  2 инженер, сүрүн инженер, буҕаалтыр, мэхээнньик, машинист-булдьдозерист, вездеход ыытааччыта, 2 суоппар, 3 тырахтарыыс, үһүс кылаастаах ойуур баһаарын сулууспатыгар 3 киһи, 2 биригэдьиир, маһы охтороочу 2 киһи, сыбаарсык  диэн ыс­­тааппыт быһыллыбыта. Билиҥҥи туругунан, бу көрүллүбүт 30 ыс­­тааттан 25-н толорон олоро­бут. Машинист-бульдозерист анал үөрэхтээх буолуохтаах диэн ирдииллэр. Тиэхиньикэбитин эмиэ элбэттилэр, хааччыйдылар. Гусеницалах тиэхиньикэни таскайдыырга эҥин ТРАЛ массыына наада этэ, ол урут суоҕа, – диэн саҕалаата кэпсээнин Павел Афанасьевич.

Уопсайынан, тустаах фи­­лиал федеральнай суолтан ойуурга диэри 5 км иһинэн көрөр-истэр, умулларар үлэни ыытар.   6-7 км тэйиччи барыта авиация күүһүнэн барар. Урукку сылларга олоҕуран эттэххэ, ойуурга турбут кыра уоту тутатына суһаллык дьаһаннахха, түргэнник кыаллар эбит. Улахан баһаардарга, биллэн турар, тиэхиньикэтэ суох саба туппаккын, минерализованнай балаһалары тардыахха, булууктуохха эҥин наада. Онон ойуур үлэтэ түбүктээх, сороҕор олус ыксаллаах.

– Филиалбыт судаарыстыба соругун толорууга үлэлиир. Баннердары ыйыыбыт, нэһилиэнньэни ойуурга баһаартан сэрэхтээх буолалларыгар ыҥырабыт, умайбыт мастары ыраастыыбыт, уот тыаҕа тахсыбатын туһугар умайбатах ойуур кытыытын булууктуубут, – диир кини салгыы.

Сүрүн үлэлэрин таһынан эбии дохуоту киллэриигэ эмиэ сорудахтаахтар. Бу 2022 сылга 4,5 мөл. солк. үлэни толоруохтаахтар. Онон Горнайдааҕы фи­­лиал үлэһиттэрэ мас кэрдэн, нэһилиэнньэҕэ пиломатырыйаал бэлэмнээн, дьиэ туттааччыларга, өрөмүөннэнээччилэргэ биэ­­рэллэр. Горнай улууһун нэһилиэктэригэр тутуу үлэтэ күүскэ барарын куруук бэлиэтииллэр. Онон өҥө бу көрүҥүн филиал саамай сөпкө, кэмигэр тобулбут диэн сыаналыахха сөп. Дьиҥэ, ити мас кэрдиитигэр, пиломатырыйаалы бэлэмнээһиҥҥэ да кыһалҕа ханна барыаҕай? Мас кэрдэр дэлээнэлэр ыраах бааллара, сөптөөх пилораманан хааччыллыы эмиэ кытаанах боппуруос ээ.

Кырдьык, эбии дохуот киллэриигэ мэһэйдэр бааллар. Судаарыстыба ирдиир сорудаҕын толорууга ыам ыйыттан саҕа­лаан балаҕан ыйыгар диэри түбүгү­рэллэр. Ойуурга уот турар саамай кутталлаах кэмэ буоллаҕа дии. Олунньу ыйтан ыам ыйыгар диэри эбии үлэлэрин толоруохтаахтар. Онон эбии дохуоту киллэриигэ судургу соҕус көрүҥү толкуйдуур баҕалаахтар. Лесхозтан хаалбыт “Р-63” пилораманы үлэлэппиттэрэ. Онно кырата биэс киһи үлэлиэхтээх. Бу мааркалаах пилораманы үлэлэтэргэ анал үөрэхтээх киһи наада эбит. Хомойуох иһин, билигин бу “пилорамщик” диэн сэдэх идэҕэ соччо үөрэммэт буолбуттар. Онон аныгы дисковай пилораманы атыылаһан, туһана сылдьаллар.

–  Дьиҥэ, ойууру чөлүгэр түһэрэр үлэнэн дьарыктанар санаалаахпыт. Ол аата умайбыт сири ыраастаан баран, онно саҥа мас олордуохтаахпыт. СӨ Экологияҕа министиэристибэтэ мас үнүгэстэрин (саженцы) атыылаһыыга үп-харчы көрөр. Онон соҕурууҥҥу Рослесхозтары кытта үлэлэһэбит. Былырыын, быйыл мас олордон көрдүбүт. Ол эрээри үнүгэстэрэ кырата бэрт буолан, кыайан ылсыбата. Биһиги сирбит-уоппут, килиимэппит даҕаны соҕурууттан ураты буоллаҕа. Былырыыҥҥы баһаарга умайбыт сирбит элбэх, ону чөлүгэр түһэрдэрбит бэрт буолуо этэ, – диэн баҕа санаатын кэпсээтэ дириэктэр.

Түмүккэ, 15 сылын бэлиэ­тиир “Якутлесресурс” тэрилтэҕэ үлэҕэ саҥа сүүрээннэр киирэн эрэллэрин  бэлиэтээтэ. “Хаһаайыстыбаннай үлэни кыа­йа-хото тутуохха”, – диэн баҕа санаатын тириэртэ. Уонна саҥа тиэхиньикэлэммиттэринэн си­­бээстээн, Горнайдааҕы филиалга гараас тутуутун туруоруста.