Ольга Прудецкая: «Саҥа ыйаахха хас биирдии хайысхаҕа чопчу сорук турбут»

Ил Дархан  Айсен Николаев 2030 сылга диэри болдьохтоох  «Об основных направлениях государственной политики Республики Саха (Якутия) в Арктической зоне Республики Саха (Якутия)»    ыйааҕыгар  өрөспүүбүлүкэ Арктическай зонатын сайыннарыы хайысхаларын бэлиэтээтэ.

Биллэн турар, бу суолталаах докумуону арктическай улуустар олохтоохторо болҕомтолоохтук ааҕаллар уонна үөрэтэллэр. Дьааҥы улууһуттан төрүттээх биир дойдулаахтар түмсүүлэрин салайааччы Ольга Прудецкая бэйэтин санаатын маннык үллэһиннэ:

— Арктическай улуустарга дьон олохсуйарын наадатыгар, бастатан туран, үлэ уонна онтон дохуот киирэрэ – тыын боппуруос. Хоту улуустар эр дьонноро сүрүннээн кыһыҥҥы суол аһыллыбыт кэмигэр эрэ дохуоттаах үлэҕэ сылдьаллар. Ол — баара-суоҕа 3,5 ый. Дьааҥы оройуонугар олус элбэх көмүс хостуур тэрилтэ баар эрээри, онно үлэһиттэри  баахта ньыматынан  Дьокуускай куоракка сүүмэрдииллэр. Ол эбэтэр олохтоох дьон онно хапсар кыаҕа суох. ВОЛС лииньийэтин Дьааҥы эҥэр улуустарга 2025 сыл бүтүүтүгэр тардар былааннахтарын туһунан ситэриилээх былаас отчуотугар эппиттэрэ. Интэриниэт суох буолан, ыччат куорат сиргэ олохсуйа сатыыр. Кэлиҥҥи биэрэпис түмүгүнэн улуус олохтооҕун ахсаана 9 тыһыынча киһиэхэ тэҥнэстэ. Сайыҥҥы кэмҥэ суол суох буолан, олохтоохтор сырыылара харгыстанар, кыһалҕалара элбиир.

Тыа хаһаайыстыбатын сайыннарыыга Арктическай улуустар усулуобуйаларын, нэһилиэктэр бэйэ-бэйэлэриттэн ыраахтарын,  суол-иис мөлтөҕүн учуоттаан, туспа өйөбүл бырагыраама оҥоһуллуохтаах. Холобура, Амма улууһун нэһилиэгэр уонна Дьааҥы улууһугар тутуллар хотоннор сыаналарын араастаһыыта туох да тэҥнэбилгэ түбэспэт.  Аны сүөһү аһылыгын бэлэмнээһини ылан көрүөх – Эҥэҕэ бадараан (болотный) саппыкытынан оттууллара дуу, Аммаҕа таапачыканан оту кэбиһэллэрэ дуу?

Олохтоох нэһилиэнньэттэн сир аһын, тэллэйи тутууну судургутуталлара буоллар. Тустаах сыананы олохтоон баран, бу үлэни олохтоохтук тэрийдэллэр, Дьааҥы отоно, тэллэйэ хото атыыга барыан сөп этэ.

Ити курдук санааҕа кэллим мин, Ил Дархан Айсен Николаев өрөспүүбүлүкэ Арктическай зонатыгар нэһилиэнньэ олоҕун хаачыстыбатын таһыма үрдүүрүгэр, онуоха табыгастаах усулуобуйаны тэрийии туһунан ыйааҕын ааҕан баран.  Кэрэхсэбиллээҕэ баар, хас биирдии хайысхаҕа чопчу соруктар туруоруллубуттар. Өскөтүн бу ыйаах туолуутун кытаанахтык ирдээтэххэ, Арктическай оройуоннарга олохтоох тыа хаһаайыстыбатын бородууксуйатынан хааччыйыыны 2030 сылга икки төгүл улаатыннарыы кыаллыан сөп. Онуоха Арктика оройуоннарыгар сылдьарга эрэйдээх,  уустук суоллаах-иистээх нэһилиэнньэлээх пууннарга тустаах болҕомто ууруллуон наада.