ОЛОХ ОЧУРДАРА: Дьэ буолар да эбит!

Үлэбэр бараары лиип кэтэһэн турабын. Киирбитим, үөһээ этээстэргэ олорор, түбэһэ түстэхпитинэ дорооболоһон, тыл бырахсан кэпсэтэн ааһар мааны дьахтарым (бэйэм итинник ааттыыбын) түһэн иһэр эбит. Оптуобус тохтобулугар диэри аргыстаһан бардыбыт. Уруккута кинини оптуобустанара буолуо дии санаабат этим, массыыналарын уларыта сылдьалларын, бүтэһигин эрин кытта джипкэ киирэн эрэллэрин көрөн ааспыттааҕым.

— Массыынаҕыт алдьанна дуо? — диэн ыйытабын. Мин да дьахтар аймах бэрэстэбиитэлэ буоллаҕым, билиэх-көрүөх санаам тэһэ кэйдэ.

— Ээ суох, арахсыбыппыт, массыынатын ылан барбыта, — диэтэ.

— Ээ, — диэт, ону эрэ истиэм дии санаабатах буолан, кэтэхпин тарбаммыппын өйдөөбөккө да хааллым. — Туох буоллугут ол?

— Көссүүлэммитэ, — аргыһым бу тухары хаайа сылдьыбытын биирдэ төлө биэрдэ. — Эдэр кыыска иирэн барбыта. Баран көрдүн, хата дьиэ миэхэ хаалбыта. Ол устуудьуйаҕа төһө өр кыбыллан олорорун көрүөм.

“Хата устуудьуйалаах эбит дии” диэн иһэн, тылбын быһа ыстаатым.

— Барыһырбыт дии. Устуудьуйалаах, массыыналаах барбыт, — диибин.

— Дьахтарын устуудьуйата, миэнэ эбитэ буоллар биэрэн бэрт, — аргыһым умайыктана түстэ.

— Оннук, — диэн күөртээн биэрэбин. — Оттон оҕолордооххут дуу?

— Дьэ ону таҥара биэрбэтэҕэ, — диэн куолаһа хайдах эрэ мунчаара түстэ. — Баҕар ол иһин барбыта буолуо.

— Ким билэр, — диибин. — Оҕо иитиэххитин баҕарбатаххыт дуо? Баҕар, батыһыннарыа этэ дии.

— Ол аата хайдах?

— Оҕо кута оҕону батыһар дииллэр. Оҕо иитэ ылбыт дьон бэйэлэрэ оҕоломмут түбэлтэлэрэ син баар, — диибин.

— Ээ, ону билбэтэх эбиппит, — диэн кэбистэ.

Оптуобуспут тохтобулугар тиийээппитин кытта, 5 №-дээх оптуобуһум күлтэйэн кэллэ. Бакаалаһан баран, бардаҕым дии.

Дьэ ити, эмиэ биир ыал олоҕо сатарыйдаҕа. Сэрэйдэххэ, бука эр киһи оҕолонор эдэр дьахтары көрдөөтөҕө буолуо. Син балачча өр олордохторо, наһаа эдэр дьон буолбатахтар. Мааны дьахтарым барахсан, чэ дьиэлээх-уоттаах хаалбыт, баҕар, саҥаттан ыал буолуо, диэн саныы олордум.

Ити итинэн ааста. Хам-түм дьахтарбын ыраахтан көрөн ааһабын. Ол аайы бэйэтэ да сүрэх баастаах сылдьар киһини туох диэн токкоолоһуохпунуй.

Биирдэ лиипкэ кини эригэр маарынныыр киһини кытта түбэсиһэн айаннаатыбыт. Саатар бэйэм этээспин баттаан кэбиспиппин, онон хайыахпыный, онно таҕыстаҕым дии. Кинилэр хаһыс этээскэ олороллорун билбэппин, бука ахсыс-тохсус буолуо. “Ити аата төнүннэҕэ дуу, атын киһини буккуйдум дуу” диэн санаа киэһэни быһа дьөлө үүттээтэ. Арыгы эҥин сыта суоҕа, улахан санаа-оноо олохсуйбут көрүҥэ да биллибэтэ. Чэ, арааһа атын киһи быһыылаах дии санаатым.

Өйүүнүгэр подъезд таһыгар биир джип турарыгар хараҕым хатанна. Харахпар мааны дьахтарым джипкэ киирэн иһэрэ көһүннэ. Ол массыына эбитэ дуу, атын эбитэ дуу диэн балачча өр одуулаан турдум да быһаарбатым. Хата тоҥо быһыытыйан, бэйэбин мөҕүттүбүтүнэн дьиэбэр киирдэҕим дии. Киирэн, кэргэммиттэн ким массыыната турарын ыйыталастым. Массыыналаах эр дьон кимнээҕэр билсэр буолааччылар.

— Ээ, Бааска массыыната, ойоҕор төннөн кэллэҕэ дуу, — диэн хата кини кимнээҕэр да билэр эбит. Мин ол ыалы дьөрү ааттарын да билбэппин.

— Ол хантан эн кинилэри билэҕин?

— Биирдэ массыына күлүүһүн уларсыбыта, онтон ыла билсэбит.

— Ол ойоҕуттан ханна бара сылдьыбыт?

— Хантан билиэхпиний, оҕоломмот диэн сирэр этэ, ол иһин сүүрэкэлээтэ ини.

— Айыккабын, ону эйиэхэ кэпсии охсубута дуу?

— Кулгаахтаах буолан иһиттэҕим дии, бу да дьахтар. Бэйэҥ ыйытан баран, аны киһини мөҕөн эрэҕин дуу.

— Мин ойоҕун кытта эмиэ билсэбин ээ. Эдэр кыыска иирэн барбыта диэбитэ.

— Бэйэҥ бэркэ билэр эрээри тугу лахсыйаҕын, — аны киһим кыыһырыахча буолла.

— Чэ, чэ, — диэн алы гынабын. — Ол иһин үнүрүүн киниэхэ маарынныыр эр киһи лиибинэн үөһээ ааспыта. Атын киһини кытта буккуйдум дии санаабытым. Хата, ол аата иллэстэхтэрэ дии.

Испэр устуудьуйаҕа баппата ини диэн сэтэрии санаатым. Эбэтэр эдэр кыыһа оҕолонуон баҕарбатаҕа буолуо, аныгы оҕолор биһиги курдук буолбатахтар, төрөөн-ууһаан барбаттар.

Сарсыныгар болкуоҥҥа таҥас ыйыы туран көрдөхпүнэ, дьонум туох да буолбатаҕын курдук куустуспутунан тахсан, массыыналарыгар киирэн айанныы турдулар. Эдэр кыыһы сэтэрии санаатым. Барахсан курутуой дьээдьэни туттум дии санаабыта буолуо, ханна баарый онтуката. Көрүлээн баран, ойоҕор төнүннэҕэ дии. Чэ кэһэйдин, ыал олоҕунан оонньообот буоллун.

Биир сарсыарда эмиэ лиипкэ мааны дьахтарбын көрсө түстүм. Сирэйэ-хараҕа арбы-сарбы. Дорооболоһон баран, оптуобуска бараҕын дуо, диэн ыйыттым.

— Ээ, онно, — диэтэ иһин түгэҕэр.

— Ааспыкка кэргэҥҥин кытта сылдьаргын көрбүтүм ээ, хата иллэспиттэр диэн үөрэ санаабытым, — диибин.

— Ээ хантан, кыыһыгар төннүбүтэ, — диэтэ.

— Ол аата хайдах? — аны мин соһуйдум. — Икки сиринэн сылдьар дуо? Оттон тоҕо киллэрбиккиний?

— Барыа суоҕа дии санаабытым, — диэхтээтэ. — Наһаа кыыллаан, үүрэн кэбиһиэхпин эмиэ баҕарбаппын, төһө наадыйарбынан харчы ыытар. Массыына ылан биэрээри сылдьар…

— Массыынаҕын бэйэҥ ааккар оҥортороор, — хата мин сүбэлээччи буоллум. — Ол бэйэтигэр баайан, саппаас ойох оҥостоору гынар. Дьиэҕин, массыынаҕын барытын бэйэҥ ааккар оҥорторон баран, э.. тэбэн кэбис.

Күлүстүбүт, дьахтарым сэргэхсийбиккэ дылы буолла, оптуобуһугар олорон барда.

Сайын уоппускабар эдьиийим аахха күүлэйдии бардым. Кэһии бөҕө хомуйсан, уоппуска харчытын чиэппэрэ бүтэн, киэһэлик дьэ тиийдим. Кэтэһэн олорооччулар үөрэн ньамалаһа түстүлэр. Нам-нум буолан, эдьиий Дуунньалыын үүттээх чэй иһэ-иһэ сонуммутун тоҕо тардан кэбистибит.

— Асябыт ыал буолуох курдук, — диэн сибигинэйдэ. Мин үөрэн ытыспын таһынным. Ася диэн өй бөҕө, дьүһүн бөҕө, кыыс оҕото кылааннааҕа балтылаахпын. Хас көрүстэҕим аайы, хаһан сыа сиэтэҕин диэн хаадьылыыбын. Эдьиий, ыксатыма, наадата суох, диэччи. Дьэ оннук да диэтэр, айылҕа обургу ситэн ыллаҕа.

— Күтүөккүтүн көрбүккүт дуо?

— Арба ааспыкка куорат ыһыаҕар түспүттэрин ыыппыта, билигин көрдөрүөм, — диэт, төлөпүөнүн хаһыспытынан барда.

— Бу бааллар, — диэн көрдөрөөтүн кытта сирэйгэ оҕустарбыт курдук буоллум. Били сэсиэт илэ бэйэтинэн турар эбит. Оо дьэ Ася да Ася, булан-булан…

— Саастаах соҕус да буоллар, чэ ничего, — диэннээх үһү эдьиийим. — Кыыс ипотекатын төлөөн бүтэрэн эрэр үһү, ол кэнниттэн киэҥ дьиэ ылаары гыналлар. Күтүөт харчыны оҥорор киһи үһү, онон дьэ кыыһым олоҕо табылынна. Хайа муҥун биһиги курдук үйэтин тухары тиийбэт тирии, тарпыт тараһа буолан олоруо дуо.

Дьэ буолар да эбит, саха аҕыйаҕа оччо эбитэ дуу, дьылҕа дьээбэтэ эбитэ дуу. Устар кыһыны быһа мөҕүттүбүт кыыһым бэйэлээх бэйэм балтым, оттон ыалым киһи күндү күтүөт буолан эрэр эбит. Эдьиийим астыммыт сирэйин көрөн саарыы олордум. Этиэххэ дуу, этимиэххэ дуу…