Олохтоох бэйэни салайыныы туһунан сокуон ылылынна

Саха сиригэр 2026 сыл  тохсунньу 1 күнүттэн күүһүгэр киириэхтээх олохтоох бэйэни салайыныы туһунан сокуон ылылынна.

Ол туһунан СӨ Судаарыстыбаннай Мунньаҕын (Ил Түмэн) сиргэ сыһыаннаһыыга, айылҕа ресурсатыгар уонна экологияҕа бастайааннай кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Владимир Прокопьев маннык быһаарда:

-Бу олохтоох бэйэни салайыныы туһунан федеральнай сокуон барыла өссө 2021 сыллаахха ахсынньы 21 күнүгэр киирбитэ уонна 2022 сыллаахха тохсунньуга ылыллан турар. Ол кэмтэн балай да бириэмэ ааста. Бу 4 сыл кэриҥэ биһиги федеральнай сокуону олус элбэхтик дьүүллэстибит.  Бүгүн, 2025 сыл ахсынньы 23 күнүгэр,  сокуоммут бүтэһиктээхтик ылылынна.

Быһааран эттэххэ, сокуон  сүрүн уратыларынан, бастатан туран, боломуочуйа боппуруостара буоллулар. Боломуочуйа диэн,  ханнык былаас уоргана нэһилиэк, улуус таһымынан тугу быһаарыахтааҕый, ханнык боппуруоска эппиэтинэстээҕий, тугу дьаһайыахтааҕый диэн ыйытыыларга эппиэттиир. Биллэн турар, хас биирдии боломуочуйа үбү-харчыны кытары сибээстээх, онон хайдах бүддьүөттээх уонна үбү-харчыны ханнык хайысхаҕа туһаайыахтааҕый диэҥҥэ ити боломуочуйа  эппиэттиир. Манна этэн аһарыахха наада, бүгүн ылыллыбыт сокуон 2026 сыл тохсунньу 1 күнүттэн үлэлээн барыахтаах, боломуочуйалаах чааһа кэлэр сыл тохсунньу 1 күнүттэн үлэлиэҕэ. Ол иһин,  манна олус элбэх чопчулааһын, чуолкайдааһын син биир наада. Ордук чуолаан судаарыстыба өттүттэн бэриллэр боломуочуйа чааһыгар. Онон кэлэр сылы быһа элбэх үлэ ыытыллан, бар дьоммутугар чопчулааһыннар өссө да киирэ туруохтара.

Иккис сүрүн боппуруоһунан   баһылыктары хайдах талыы  буолар.  Манна нэһилиэктэр, оробуочай бөһүөлэктэр уонна кыра куораттар баһылыктарын талыы бүүс бүтүннүүтэ  нэһилиэктэр бэрэстэбиитэллээх уорганнарыгар, ол аата нэһилиэк дьокутааттарыгар бэрилиннэ. Биһиги сокуоммутугар туох да хааччаҕы киллэрбэтибит. Икки эрэ хааччах баар,  ол курдук,  хандьытаат киһи 21 сааһын туолбут  уонна сууттамматах буолуохтаах. Бары ирдэбили нэһилиэк таһымыгар бэйэлэрэ быһаараллар. Иккиһинэн,  баһылыкка хандьытаатынан ким баҕарар туруон сөп. Онуоха ханнык даҕаны хааччах суох, оттон хандьытаат хайдах киһи буолуохтааҕын, туох үөрэхтээҕин, туох идэлээх буолуохтааҕын барытын нэһилиэк бэйэтэ быһаарар. Иккиһинэн, төһө киһи хандьытаат буолуохтааҕар эмиэ хааччах суох. Маны ким да киллэрбэт, баҕалаах киһи бэйэтэ кандидатуратын киллэрэр, баҕар 5, баҕар 10 киһи буолуон сөп. Ону хамыыһыйа көрөр. Хамыыһыйаны нэһилиэк бэйэтэ талар, аҥаарын улуус салалтата талан киллэрэр. Хамыыһыйа хас киһилээх буолуохтааҕын, хамыыһыйаҕа кимнээх киириэхтээхтэрин эмиэ нэһилиэк бэйэтэ быһаарар. Онон, туох баар боппуруос нэһилиэк уонна оробуочай бөһүөлэктэр, кыра куораттар боломуочуйаларыгар бэрилиннэ.

Онтон улуустар уонна Дьокуускай куорат, Жатай баһылыгын талааһын уратылаах. Тоҕо диэтэххэ, куораппыт уонна улуустарбыт баһылыктара муниципальнай  эрэ буолбакка, тэҥинэн  судаарыстыбаннай дуоһунастаах буолуохтаахтар. Ол иһин, эппиэтинэһэ үрдүк. Кини судаарыстыбаннай боппуруостары быһаарсар, миэстэтигэр баар судаарыстыбаннай тэрилтэлэри, олохтоох уорганнары салайсар, быһаарсар киһи буолар. Ол иһин, эппиэтинэһэ уонна талыы ньымата атын. Манна ханнык баҕарар баҕалаах киһи бэйэтин кандидатуратын баартыйалар, уопсастыбаннай балаата, олохтоох бэйэни салайыныы сэбиэтин эбэтэр ассоциация нөҥүө киллэриэн сөп. Ол киллэриллибит кандидатуралартан хас да киһиттэн таланнар биир киһини киллэрэллэр. Кинилэри Ил Дархан тэрийбит хамыыһыйатын нөҥүө көрөн, иккиттэн итэҕэһэ суох киһини талан ылан, улуус мунньаҕын көрүүтүгэр ыытыахтаахтар. Улуус мунньаҕа дьэ манна көрөн, дьүүллэһэн баран, бу дьонтон баһылыгы талар. Тоҕо  диэтэххэ, улуус баһылыга, Дьокуускай куорат мэрэ ураты атын боломуочуйалаах уонна бырааптаах буолаллар.

Онон, саҥа сокуон барылыгар күүстээх үлэ барда, элбэх улуустартан  сүүстэн тахса араас көрүҥнээх этиилэр киирдилэр.  Мин махтаныахпын баҕарабын:  улуустартан, бэл, нэһилиэктэртэн  официальнай этиилэр киирдилэр уонна 50-ча араас көннөрүү кэллэ, уонтан тахса дьокутаат этии киллэрдэ, биһиги мунньахтарбытыгар  кэккэ дьокутааттар быһаччы көхтөөх кыттыыны ыллылар.  Икки ый курдук кэмҥэ оробуочай бөлөх күүскэ үлэлээтэ. Оробуочай бөлөххө  судаарыстыбаннай уонна муниципальнай быраап боппуруоһугар күүстээх юристарбыт кыттан күннэтэ үлэлээтилэр.

Норуоппут сайдарын, каадырдары  аттаран туруорар, инники  балысханнык сайдар туһугар  сөптөөх дьону булан үлэлэтэрбитигэр саамай наадалаах сокуон ылылынна.