«Омук абааһыта» – саха оҕотун оонньуура

Саха сирин оҕолоро омук абааһытынан оонньуур буолбуттар. Төрөппүттэр киэҥ харахтаах, уһуктаах кулгаахтаах, тоҕус ардьайбыт тиистээх омук түүлээх абааһытын – лабубу оонньууру тас дойдуттан тиийэ сакаастаан ыллараллар. Оҕолорун түүлгэ киириэх абааһынан оонньотоору, бас быстар сыанатын да кэрэйбэттэр.

Саха сиригэр ыһан кэбистилэр

Алдьархайтан ас таһаарааччылар түгэни мүччү туппатылар, куйаар ситиминэн чэпчэкигэ сакаастаан, Кытайга күүлэйдии бара таарыйа аҕалан омук абааһытын — лабубуну — Саха сиригэр ыһан кэбистилэр. Ону аныгы ийэлэр оҕолорбут атыттартан хаалсыбатыннар диэн атыылаһаллар, чэпчэки сыаналааҕы көрдөөн тилэхтэрэ элэйиэр диэри куораты биир гына хаамаллар. Бу, омук абааһыта саха оҕотун бүгүҥҥү оонньууругар кубулуйда.

Хантан хааннаах, кимтэн кииннээх

Омук абааһыта диирим оруннаах. Ити Лабубу хантан хааннаах, кимтэн кииннээх диэтэргит, куйаар ситимигэр киирэн туоһулаһан көрдөххө, дириҥ силистээх-мутуктаах монстр буоларын туһунан сырдаталлар.

Монстр көрүҥнээх кэллиэксийэлэнэр сымнаҕас оонньуур брендэ Кытай маҕаһыыннарыгар 2019 сылтан хамаҕатык атыыланар эбит.

Аан маҥнай Лабубуну оҕо сылдьан Скандинавия фольклорунан, мифологиятынан үлүһүйбүт, Нидерландыга улааппыт Гонконг худуоһунньуга Касинг Лунг айбыт. Лабубу — кини “Монстрдар” кэпсээнин сиэрийэтин сорҕото эбит. “Монстрдар” фигуркаларын аан маҥнай 2015 сыллаахха оҥорон таһаарбыттар, 2019 сылтан оонньууру сэҥээрэн барбыттар. Букатын 15 дуоллартан саҕалаан 960 дуолларга тиийэ сыаналаах лабубу 300‑тэн тахса араас көрүҥүн айбыттар. Быйыл бэс ыйыгар Пекиҥҥэ ыытыллыбыт Лабубу бастакы официальнай аукционугар биир оонньууру 170 000 дуолларга атыылаабыттар. Солкуобайга таһааран суоттаан көрүҥ, бэйэҕит да соһуйуоххут.

Монстр көрүҥнээх кэллиэксийэлэнэр сымнаҕас оонньуур брендэ Кытай маҕаһыыннарыгар 2019 сылтан хамаҕатык атыыланар эбит.

Оҕо аймах ытарчалыы “ылларан” эрэрин таһынан, оннооҕор эдэр кыргыттар сыаналаах суумкаларыгар кытта иилинэр идэлэммиттэр. Бу сыллар тухары улаханнык биллибэккэ-көстүбэккэ сылдьыбыт оонньууру былырыын Blackpink бөлөх кыттааччыта суумкатыгар брелок быһыытынан иилиниэҕиттэн бүтүн аан дойдуну “сутуйан” барбыт.

Аны сорохтор бу Лабубуларын номнуо сахалыы таҥыннарбыттар итиэннэ “Оннооҕор Лабубу ыһыахтыы барарга бэлэм” диэн социальнай ситими бараатылар. Саха кэрэ таҥаһа уонна ырдьайбыт тиистээх абааһы оонньуура ханан даҕаны дьүөрэлэспэккэ дылылар.

Оонньуурбут да элбэҕэ

Аныгы оҕо оонньуура баранан саҥаттан-саҥа, сонунтан сонун муодаҕа көһөн иһэр. Манна даҕатан эттэххэ, аҕыйах сыллааҕыта Хагги Вагги диэн оонньуур эмиэ сири-сибиири бараабыта.

Хагги Вагги — күөх түүлээх, үс муннук төбөлөөх, хас даҕаны сытыы тиистээх эмиэ туох-ханнык кыыл буолара биллибэт тас дойду абааһыта. Оонньууга сүрүн дьоруойу эккирэтэр. Көмпүүтэр оонньуутун персонаһын быһыытынан айыллан баран оонньуур быһыытынан тарҕаммыт. Хагги Вагги өссө Кисси Мисси диэн дьүөгэлээх эбит. Бэйэтиттэн эмиэ улахан уратыта суох, арай, өҥө атыҥҥа дылы.

Дьолго, Арассыыйатааҕы хаачыстыба систиэмэтэ (Роскачество) атыыттан уһултарбыта. Бу төрүөтүнэн, бастакытынан, исписэлиистэр оонньуур 90% киһи доруобуйатыгар буортулаах фенол бэссэстибэни булбуттара буолар. Мантан сылтаан оҕо аллергиялыан, тириитэ кыһыйыан сөп диэбиттэрэ. Иккиһинэн, психологтар бу оонньуур оҕо ситэ илик уйулҕатыгар улахан охсууну оҥоруон сөп диэн быһаарбыттара. Оннооҕор оҕо өлөрүөхсүт оонньуур сценарийын дьиҥнээх олоххо хатылыан сөп диэн куттаан тураллар.

Лабубуну оонньуур эрэ быһыытынан буолбакка, туох баар оҕо таҥаһыгар-сабыгар, наклейкатыгар, значогар тиийэ сыбаатылар. Итинтэн сылыктаатахха, тас дойду “өйдөөхтөрө” харчы оҥостор, үүнэр көлүөнэ өйүн-санаатын төрдүттэн алдьатар соруктаах саҥаттан-саҥа персонажтары, оонньуулары, оонньуурдары айан таһаараллар.

Саха оонньуурдара

Саамай хомолтолооҕо баар, сахалыы ити курдук оонньуурдары төрөппүттэр ылаллара саарбах. Биир эмэ сыахайынан оонньуу олорор оҕону көрбүккүт дуо? Суох. Саха оонньуура атыыга таҕыстаҕына, “олохтоох оҥоһук буолан баран тоҕо сыанатай?” диэн сиилээһин буолар. Ол оннугар ити курдук туга-ханныга биллибэт, оҕо түүлүгэр киириэх, омук дойдутун абааһытын 1,5–5 тыһ. солк. кэрэйбэккэ атыылаһаллар. Саха саастаах дьоно “сахаҕа даҕаны лабубуттан итэҕэһэ суох абааһы, үөр, сибиэн араастара баар эбээт. Ситэритин ону оонньуур гынан таһаардыннар. Син устуоруйатын үөрэтиэх, араара үөрэниэх, итэҕэл туһунан өйдөбүл хаалыах этэ” дииллэрэ оруннаах курдук. Ол эрээри, абааһынан оонньооботох ордук ини…

САНАА

Нина С., икки оҕолоох ийэ:

— Төрөппүт аныгы оҕо тугу сэҥээрэрин өйдөөбөт буолуон сөп. Билиҥҥи оҕолор биһиги саҕанааҕы курдук Барби куукуланан эҥин оонньооботтор. Интэриниэтинэн араас дойдуга туох тренд баарын, бренд буолбутун билэ-көрө олороллор. Биллэн турар, оҕолорум атыттартан хаалсыбаттарын, улааттахтарына оҕо саастарын, чопчу оонньуур, биридимиэт туһунан үтүө өйдөбүл хааларын туһугар тугу баҕарбыттарын атыылаһа сатыыбын. Биһиги бииргэ төрөөбүттэр бэһиэбит. Оҕо сылдьан атын оҕолор оонньуурдарыгар олус ымсыырарым, хомойуох иһин, туолбатах баҕа санаам элбэх. Ол оҕолорбор хатыланыан баҕарбаппын.

Биллэн турар, оригинал оонньуур олус сыаналаах. Биһиэхэ тиийэн кэлэрэ да саарбах. Ол иһин үксүгэр кытай оҥоһуга буолар. Кыыһым Лабубу сакаастаабытын ылан биэрбитим. Нэдиэлэ да оонньообото быһыылаах, номнуо сытар. Ону биллэрбин да, син биир атыыласпытым.

Светлана П., ыал эбээтэ:

— Аныгы оҕолор ити курдук оонньуурдарын букатын өйдөөбөппүн. Туох абааһы муодата үөдүйбүтэ буолла. Ол да буоллар, сиэним кыыс эрийэн, сүрэхпин “уулларан” кэбистэ, сакаастаабытыгар хайыамый, кыайан аккаастаабатым, ылан ыыттым.

Биһиги саҕана үчүгэй да, хаачыстыбалаах даҕаны оонньуурдаах эбиппит. Аныгы «абааһылар» курдук буолуо дуо.

Түмүк

Бу Лабубу оонньуур олус тарҕанан, дьэ болҕомтоҕо ылыллыах курдук буолла. Дьулаан көстүүлээх уонна оҕо уйулҕатыгар охсуулаах буолуон сөп диэн эмиэ бобуох курдук тыллар иһиллэллэр, Роспотребнадзор уонна Рособрнадзор көрөрө уолдьаста дэһэллэр. Аны биир даҕаны нууччалыы тылынан быһаарыы суруллубатах, оннооҕор Арассыыйа маркировката суох атыыланар дэһэллэр. Аны Хагги Ваггига “уопутурбут” дьон быһыытынан оҥорон таһаарар хампаанньа Лабубу оҕо оонньуура буолбатах, 15‑тэн үөһэ саастаахтарга аналлаах диэн суруйар эбит.

ХААРТЫСКАЛАР: А.ИВАНОВА ТҮҺЭРИИЛЭРЭ