Оҥоһуу өй солбуйуон сөп дуо?

Бу сыл күн сирин көрбүт аныгы технология, GPT4 диэн ааттаах Оҥоһуу өй (Artificial Intelligence — AI (Искусственный интеллект) тула туһанааччылар уонна учуонайдар ортолоругар элбэх ырытыы, оннооҕор долгуйуу үөскээтэ. Долгуйуу сылтахтарын элбэҕи ааттыахха сөп, ол эрэн, үөскээбит мөккүөртэн сүрүнүн сүүмэрдээн ыллахха, биир ыйытыы тахсар – “Оҥоһуу өй тилиннэ дуо?”

СЭРЭТИИ ҮӨСКЭЭБИТЭ ЫРААТТА

Толкуйдуур массыына, “робот” өйдөбүлэ үөскүөҕүттэн, киһи аймах тутатына бу көстүү сайдыыта кутталлаах буолуон сөбүн сэрэйбитэ. Киһи буолбатах эрээри, толкуйдуур кыахтаах массыына көстөн турар кутталлаах – киһи сайдыыта эт мэйии кыаҕынан муҥурданар эбит буоллаҕына, массыына кыаҕын төһө баҕарар киэҥник сайыннарыахха сөп. Оттон массыына киһиттэн тутулуга суох толкуйдуур кыахтаннаҕына, оҥорбут “иччитин” – Киһини, баһыйар буолуон сөп. Оччоҕуна сайдыы ханнык хайысханан барыай? Күүстээх мөлтөҕү баһыйар – бу айылҕа сокуона. Робот киһитээҕэр өйдөөх буоллаҕына, киһи тылын истэри сөбүнэн ааҕыа дуо? Киһи соруйарын сөбө суоҕунан ааҕар Өй киһи аймах салгыы сайдарыгар туоратыллыбат мэһэй буолаарай? Онон бөлөһүөпүйэ уонна этика эйгэтигэр ааспыт үйэ саҥатыгар үөскээбит мөккүөрдэр күн бүгүн уоста иликтэр.

Киһи аймахха куттала уус-уран айымньыларга көстөр. Ордук норуокка чугас ускуустуба көрүҥэ – киинэ Оҥоһуу өй (ОӨ) хайдах курдук дьону солбуйуон сөбүн, эбэтэр имири эһэр сэриини саҕалыан сөбүн араастаан ойуулуур. “Терминатор”, “Матрица”, “Валл-И” курдук мөлүйүөнүнэн сүгүрүйээччилээх айымньыларга роботтар бастаанньалара көстөр, көмпүүтэр бырагыраамата дьону ииттинэр тэрил курдук туттар, дьон туох-баар үлэни массыыналарга найы­лаан, бүтэр уһугар сатаан хамсаабат бөөхүллэлэргэ кубулу­йар.

Суруйааччылар уонна бөлүһүөктэр сэрэтиилэрэ төһө да ыйааһыннааҕын иһин, кыһалҕаны иһиттэн өйдүүр дьон – учуонайдар сэрэтии­лэрэ ордук суостаах. Аныгы үйэ биир саамай аптарытыат­таах өйө, физика эйгэтигэр улахан өҥөлөөх учуонай Стивен Хокинг сэрэтиитэ кэриэс тыла кэриэтэ буолбута. “Оҥоһуу өй күн бүгүн сөҕүмэр ситиһиилэри көрдөрөр. Бу өйү киһи аймах сөпкө туһаннаҕына, ыарыылары, дьадаҥы олоҕу кыайарга төһүү күүс буолуон сөп. Ол эрэн, кыаҕын сыыһа сыаналаатахпытына, бу улуу ситиһии киһи аймах бүтэһик ситиһиитигэр кубулуйуоҕа”. Кини сабаҕалыырынан, ханнык эрэ түгэҥҥэ бэйэтэ саҥаттан саҥа ордук күүстээх толкуйдуур систиэмэлэри айан барыан сөп, оччоҕуна кыа­йан хонтуруолламмат улуу күүс төлө көтүөн сөп.

БҮГҮҤҤҮТЭ

Билигин Оҥоһуу өй олоххо киирбит, киһи аймах күннээҕи олоҕор кыттар, көмөлөһөр. Холобур, көмпүүтэр оонньууларыгар оонньооччу утары киирсэр “өстөөхтөрү” оҥорор, кинилэри уустук дьаһаныылары оҥорорго көҕүлүүр. Эбэтэр, оҥоһуу өй көмөтүнэн уруһуй сакаастыахха сөп, ОӨ кытта кэпсэтиэххэ сөп. Холобур, “Яндекс” хампаанньа саҥарар көмөлөһөөччүтэ “Алиса” сөптөөх хоруйдара дьону сөхтөрөр. Киириигэ ахтыллыбыт GPT4 бырагыраама бэрт дириҥ сатабыллары көрдөрөр – бэлиэр кини көмөтүнэн биир устудьуон дьупулуомнай үлэтин суруйбут. Ханна эрэ омук сиригэр буолбатах, Арассыыйа университетыгар – РГГУ кыһатыгар. Александр Жадан диэн ааттаах устудьуон «Анализ и совершенствование организации управления» диэн ааттаах үлэтин ChatGPT диэн GPT4 бырагыраама тиэкиһи кытта үлэлиир чат-ботугар суруттарбыт, эксээмэн­ниир хамыыһыйа тугу да сэрэйбэтэх уонна үлэни “үс” сыанаҕа туппут. «Үлэм туйгун да сыананы ылыан сөп этэ, эксээмэн түмүгэр күлэн тоҕо барбытым уонна “үлэбин атын ньыманы туһанан суруйбутум” диэн били­ниим сыанабын намтатта” диэн кэпсиир Александр.

САРСЫҤҤЫТА

Тоҕо оҥоһуу өй кыаҕа киһи аймах өйүн кыайыан сөбүй? Бу уустук ыйытык. Куттал араас өттүттэн чинчиллэр, ол эрэн, сорох дьиксиннэрэр көстүүлэр күн бүгүн илэ буоллулар. Холобур, дьупулуом суруйарга көмөлөспүт массыына хонтуруоллуур ньыма ылыллыбатаҕына, бүтэр уһугар үөрэҕирии систиэмэтин ыһар кыахтаах. Өссө биир кутталы утары худуоһунньуктар холбоһуктара соторутааҕыта бырачыас биллэрбитэ. Midjourney диэн ааттаммыт ОӨ күүһүн туттар нейроннай ситим араас уустук уруһуйдары таһаарар дьоҕурдаах. Худуоһунньуктар “ОӨ уоруунан дьарыктанар, биһиги үлэлэрбитигэр олоҕуран таҥар” диэн сөбүлээбэттэрин биллэрбиттэрэ эрээри, куттал ис түгэҕэ атыҥҥа сытар. Өйдөөх массыыналар сотору айар үлэлээх дьон идэлэрин солбуйуох, элбэх киһини идэтэ суох хаалларыах курдуктар. Хас да үйэ анараа өттүгэр таҥас өрөр массыыналар ткач идэлээхтэри килиэбэ суох хаалларан, “луддизм” диэн массыыналары утары хамсааһыны үөскэппитэ. Билигин, ОӨ киһи тиһэх эрэлин – айар үлэ эйгэтин эмиэ баһылаатаҕына, киһи аймах үлэ эйгэтигэр туһата суох буолуох курдук. Киһи айылҕата, олорор уопсастыбабыт сүрүннүүр сүнньэ тостуох курдук.

Сүрүн куттал ол эрэн атыҥҥа сытар – ОӨ киһиттэн тутулуга суох сайдар, ону тэҥэ киһи өйүттэн сүүһүнэн, тыһыынчанан төгүл күүстээх буоллаҕына, киһи аймах айбыт оонньуура хонтуруолтан таҕыстаҕына, билгэлэммэт инники кэм саҕаланар.

УТАРЫЛАҺЫЫ САҔАЛАННА?

GPT4 диэн ОӨ олоҕурар… оҥоһугу OpenAI диэн чинчийэр хампаанньа айбыта. Хампаанньа төрүттээччилэрин истэригэр аар-саарга аатырбыт миллиардер Илон Маск баара. Төрүттээччилэргэ “ОӨ хонту­руола суох сайдааһынын хааччахтааһын” диэн сорук биллэриллибитэ. Бастатан туран, судаарыстыбалартан уонна туспа интэриэстээх дьонтон тутулуга суох хампаанньа атын ОӨ оҥоруутугар сыһыаннаах тэриллиилэри кэтиир, кутталы сэрэтэр сыаллааҕын эппиттэрэ. Ол эрэн, Илон Маск 2018 сыллаахха бу хампаанньаттан тахсарын туһунан биллэрбитэ. Сылтаҕынан “кэлэр кэмҥэ Тесла хампаанньа сайдыытыгар ОӨ туһаныыта кэҥиэн сөп, оччоҕуна “конфликт интересов” үөскүөн сөп” диэн ааттаммыта.

Бэрт соторутааҕыта, кулун тутар 28 күнүгэр, Илон Маск ОӨ кыаҕын чинчийии үлэтин тохтоторго ыҥырар сурукка илии баттаабыта. Кинини кытта бу сурукка 1000 улахан учуонай уонна чинчийээччи илии баттаабыт. Кинилэр этэллэринэн, бу үлэ кутталлаах биэтэккэ чугаһаабыт, онон салгыы чинчийии барыан иннинэ киһи аймах, судаарыстыбалар уопсай куттала суох буолууну хааччыйар миэрэлэри кыттыһан ылыныах тустаахтар. Чинчийиини хааччахтааһын туһунан бары ОӨ тула үлэлиир тэрилтэлэри аһаҕастык этэллэригэр ыҥыраллар. Бу хааччахтааһыны хааччыйыыга судаарыстыба баһылыктара күһэ­йиини туттуохтарын сөп диэн этэллэр. Бу сурук көстөр дьа­­йыыны оҥорбото быһыы­лаах. Ол эрэн, бу ыҥырыыга төһө реклама туһугар күүркэтии, төһө кырдьык куттал баарын туһунан сэрэтии буоларын эрэл­лээхтик этэр киһи суох.

ТҮМҮККЭ

Киһи мэйиитигэр 86 миллиард кэриҥэ нейрон баар, кинилэр быһа холоон 300 триллиоҥҥа тиийэ ситимнэри олохтууллар. ОӨ билиҥҥи сайдыыта эмиэ нейроннай ситимнэри элбэтээһин ньыматынан сайдар. Бүгүҥҥү туругунан, массыыналар суоттуур нейроннара хас да таһым аҕыйах. Ол эрэн, көмпүүтэр күүһэ соторутааҥҥа диэри сыл аайы икки төгүл күүһүрэн испитэ, онон ОӨ кыаҕа төһө түргэнник ­улаатарын билгэлиир кыаллыбат сорудах быһыылаах. Онон кэтээн көрөр эрэ кыахтаахпыт, ОӨ киһи аймах дьолун түстүүр күүс буолуо дуу, эбэтэр биһигини солбуйар, кэннигэр хаалларар алдьархайдаах түмүк буолуо дуу?