Оскуолалар бэкээринэни үлэлэтиэхтэрэ дуо?

Саха сирин курдук уустук суоллаах-иистээх, ураты килиимэттээх  дойдуга килиэбинэн хааччыллыы диэн тыын боппуруос буоллаҕа.

Быйыл күһүн Ил Дархан Айсен Николаев Урбааны сүрүннүүр сэбиэт мунньаҕын ыыппыта. Онно дьоҕус уонна орто биисинэһи сайыннарыныы сэргэ улуустарга килиэби астыыр бэкээринэлэр тустарынан дьүүллэспиттэрэ. Сүрүннүүр сэбиэт мунньаҕар СӨ урбааҥҥа, эргиэҥҥэ уонна туризмҥа миниистирэ Георгий Андреев бэкээринэлэр сабыллыылара бэлиэтэнэринэн, миэстэтигэр, ол аата оройуоннарга чуолаан оскуолаларга бэкээринэлэри тэрийиигэ, үлэлэтиигэ этии киллэрбитэ.

Бу, биллэн турар, кэнники сылларга өрөспүүбүлүкэҕэ саҥа оскуолалары тутуу тэтимирбитин кытта эмиэ сибээстээх. Ол иһин пилотнай бэкээринэлэри арыйар кыах үөскээбитинэн маннык этиини киллэрдэҕэ дии саныыгын.

Намнааҕы техникум килиэбинэн хааччыйар уопутун олох киэҥник тарҕатыахха.

Холобура, Томпо улууһун Кириэс Халдьаайытын нэһилиэккэ баар икки бэкээринэ үлэһитэ суох буолан үлэлээбэт эбиттэр. Ол иһин, оскуола остолобуойугар (сэб. А. И. Тегюрюкова) килиэп оҥорон атыылыырга күһэллибиттэр. Онон бэркэ дьаһаммыттар.

“Намнааҕы техникум” үтүө холобура

Нам улууһун Граф Биэрэгэр баар “Намнааҕы техникум” ГБПОУ бэкээринэтин килиэбин намнар олус биһирииллэр. Уопуттаах биэкэр Зоя Рыжкова этэринэн, күҥҥэ билигин 500 бухааҥка килиэби (800 астыыр этилэр) астыыллар. Икки биэкэр астаабыт килиэбин улуус 15 маҕаһыыныгар тарҕаталлар. Улуус киинин маҕаһыыннарын сэргэ Аппааныга 3 маҕаһыын ылан атыылыыр. Ону тэҥэ дьыссааттарга, оскуолаларга, интэринээттэргэ дуогабарынан биэрэллэр. “Бурдукпутун куораттан дуогабарынан аҕалаллар. 10‑нуу туоннаны сакаастааччыбыт. Тиэстэ мэһийэр тэрилбит, ыйааһыммыт, биллэн турар, эргэлэр, 25 сыллааҕы тэриллэр, хата, килиэп буһарар оһохпут саҥатык. Үлэбитин остолобуой сэбиэдиссэйэ сүрүннүүр”, — диэтэ Зоя Рыжкова.

Бу Намнааҕы техникум килиэбинэн хааччыйар уопутун олох киэҥник тарҕатыахха. Миниистир Георгий Андреев оройуоннар оскуолаларыгар бэкээринэлэри үлэлэтиигэ туһаныахха диэн этии киллэриитигэр, бу Граф Биэрэгин Ньургустаан Михайлович Жирков салайар Намнааҕы техникума холобур буолар кыахтаах.

Нам улууһа куораттан чугас буолан, күрэстэһии күүстээх буоллаҕа. Техникумнар 800 килиэби астыы сылдьыбыт буоллахтарына, кэлин атын бэкээринэлэр сыыйа тэриллэн, наадыйыыны учуоттаан буһаран эрдэхтэрэ. Холобура, Хатырыкка бэкээринэ ууга барыар диэри бэркэ үлэлээбитэ иһиллэр.

Ол эрээри, үгүс улуустар кырыы нэһилиэктэригэр бэкээринэлэр суохтарын кэриэтэ. Сабыллыбыттара ыраатта.

Ороскуоту көрсөллөр

Сорох нэһилиэктэргэ дьоҕус бэкээринэлэр бэйэлэрин кыахтарынан үлэлииллэр. Өлөөн улууһун Харыйалааҕар 34 саастаах Анастасия Гладкина урбаан эйгэтигэр 2016 сылтан үлэлиир.

Анастасия Алексеевна дэриэбинэҕэ дьоҕус маҕаһыыннаах этэ. Ол үлэлии олордоҕуна, 2018 сыллаахха нэһилиэк дьаһалтата эргэ бэкээринэни үлэлэтэргэ этии киллэрбитэ. Биллэн турар, оборудование олус эргэрэр. Ол иһин, урбаанньыт 2019 сыллаахха саҥа оборудованиены ыларга субсидия туруорсубут. Онон килиэп астыыр оһоҕу, тиэстэ мэһийэр массыынаны ылбыт. 2024 сылга диэри үчүгэйдик үлэлээбит, тоҕо диэтэххэ, сылга иккитэ эргэрбит саппаас чааһы уларыппыттар.

“Үгүс урбаанньыттар курдук, быйыл оборудованием эргэрэн, кыһалҕалары көрсөбүн. Саппаас чаас сыаната олус ыараата. Ону тэҥэ уоппут ороскуота, бурдукпут, атын туттар сырьебут үрдээн иһэр. Дэриэбинэбит кыра буолан, күҥҥэ 60–80 килиэби астыыбын. Килиэби таһынан буулканы, ботуоннары буһаран атыылыыбын. Бэкээринэм бэйэтин үлэһитинэн, оборудованиенан да хааччынар кыаҕа суох. Тоҕо диэтэххэ, дохуотум сыччах ороскуоппун эрэ сабар”, — диир килиэбин бэйэтэ буһарар А. Гладкина.

Ким туох сатанарынан

Элбэхтэн аҕыйаҕы холобурдаатахха, Дьааҥы улууһун аҕыйах ыаллаах Барылаһыгар, Аллайыаха Оленегорскайыгар бэкээринэлэр суохтар. Холобура, Оленегорскайга баһылык Алексей Трофимов этэринэн, ыаллар килиэптэрин бэйэлэрэ буһарыналлар, сороҕор улуус кииниттэн сакаастаан аҕалтараллар. Ол — сырыы баар эрэ кэмигэр кыаллар.

Булуҥ улууһун Бороҕонугар, дьиҥэ, бэкээринэлээхтэр эбит. Түөрт сыллааҕыта ИП үлэлэппит. Онтон киин ситимтэн ититиллэр бэкээринэ хомунаалынай ороскуотун кыаммакка уонна дотация кыра буолан, сабарга күһэллибит. Кэлэр сылтан олохтоох дьаһалта биир эмэ бэйэ дьарыктаах киһитин кытта кэпсэтэн, үлэлэтэр баҕалаах. Билигин олохтоохтор килиэптэрин бэйэлэрэ буһарыналлар. Бурдугу Арктикатааҕы эргиэн-логистика комплекса уонна ИП-лар таһаллар.

САНАА

Светлана Федорова, Өймөкөөн улууһун олохтооҕо:

— Өймөкөөн сэлиэнньэтэ биир бэкээринэлээх. Кинилэр нэдиэлэҕэ иккитэ Хара Тумулга аҕалан биэрэллэр. Онтон атыылаһабыт.

“Ыраах баар диэбэт, өрүс баар диэбэт”

“Холбос” респотребсойуус баар эрдэҕинэ, бэкээринэлэри үлэлэтэрин үгүспүт билэр. Дьэ, элбэх үчүгэй бэкээринэҕэ сылдьыбыттаахпын. Билигин тэрилтэ эстиэҕиттэн, наһаа үчүгэйдик үлэлии турбут бэкээринэлэр сабыллыбыттар эбит. Холобура, Төҥүлүгэ. Ол оннугар билигин Нөмүгүтээҕи килиэп кэмбинээтэ чугас улуустары хааччыйар. “Нөмүгүлэр Чурапчыга тиийэ таһаллар, биһиэхэ эмиэ быыстала суох кэлэр, ыраах диэбэт, өрүс баар диэбэт”, — дэһэллэр мэҥэ-хаҥаластар сөҕө-махтайа. Түмүккэ тугу этиэххэ сөбүй? Бэкээринэлэри, чуолаан, үөрэх кыһаларын остолобуойдарын иһинэн астааччылары өйүөххэ, субсидия көрүөххэ наада. Ыраах нэһилиэктэргэ бурдук тиэрдиллиитин үчүгэйдик хонтуруоллуур уолдьаспыт.

БАЛАҺАНЫ ЖЕННИ СТРЮКОВА БЭЛЭМНЭЭТЭ
ХААРТЫСКАЛАРЫ: А.ГЛАДКИНА, З.РЫЖКОВА ТИКСЭРДИЛЭР