Парламентарийдар Саха сиригэр доруобуйа харыстабылын сайдыытын тутаах хайысхаларын дьүүллэстилэр

Ил Түмэн уочараттаах тохсус пленарнай мунньаҕын иһинэн Доруобуйа харыстабылын сис кэмитиэтэ көҕүлээбит «Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр доруобуйа харыстабылын тиһигин сайыннарыы уонна уопсастыба доруобуйатын бөҕөргөтүүгэ сүрүн хайысхаларын олоххо киллэрии туһунан» бырабыыталыстыба чааһа буолла.

Дакылааты СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Георгий Степанов уонна СӨ Доруобуйа харыстабылын миниистирэ Елена Афанасьева аахтылар.

Ил Түмэн спикерэ Алексей Еремеев доруобуйа харыстабылын боппуруостарыгар күүскэ үлэлэһэргэ уонна бу соругу быһаарарга бары салаалары холбоон бииргэ түмсэн үлэлиир наадатын бэлиэтээтэ. Дьүүллэһии кэмигэр мунньах кыттааччыллара бу салааҕа билиҥҥи ситиһиилэри, кыһалҕалары уонна кэскиллэри дьүүллэстилэр, ону тэҥэ доруобуйа харыстабылын салаатыгар уопут атастастылар.

СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Георгий Степанов этэринэн, ааспыт сылга Саха сиригэр киһи өлүүтүн уопсай коэффициена 20%-нан намтаабыт. Ити нэһилиэнньэ доруобуйатын уонна олоҕун усулуобуйатын тупсарыытын түмүгүн көрдөрөрүн бэлиэтээтэ. Арассыыйа Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин Ыйааҕынан 2030 сылга диэри киһи олоҕун уһуна 78 сааска диэри уонна 2036 сылга 81 сааска диэри тиэрдиллиэхтээх. Ити курдук дойду национальнай сыалынан билигин нэһилиэнньэни харыстааһын, доруобай уонна туруктаах буолуутунан сирдэтэр. Билиҥҥи туругунан, 2024 сылга, статистика дааннайынан, киһи олоҕун уһуна — 73,48 саас буолбут, оттон инникитин 2030 сылга киһи олоҕун уһуна ортотунан 75,79 сааска тиийиэхтээх. Итини кытта «Чэгиэн эйгэ»/ «ПроЗдоровье» бырайыагы олоххо киллэриллэр. Бырайыагы олоххо киллэрии түмүгүнэн 2029 сылга диэри чөл олоҕу тутуһар дьон ахсаана 30% үрдүөхтээх. Ити курдук бырайыагы олохо киллэрии түмүгүнэн  2029 сылга физкултууранан дьарыктанааччы — 70% эбиллиэ, уойар ыарыынан эрэйдэнэр дьон ахсаана — 4 % тиийиэ, арыгы иһии ортотунан — 5,72 лиитэрэҕэ тэҥнэһиэ. Үлэ хайысхата чөл олоҕу киэҥ араҥаҕа тарҕатыыга, ас-үөл хаачыстыбатын стратегиятын үрдэтиигэ, киин куоракка чөл олоҕу тутуһуу инфраструктуратын сайыннарыыга, «Доруобай Саха сирэ» сыыппара платформатын сайыннарыыга туһуланар.

Мунньахха сүрүн дакылааты таһынан Доруобуйа харыстабылын миниистирэ Лена Афанасьева кэпсээтэ. Кини билигин Саха сиригэр көдьүүстээхтик үлэлээбитин түмүгэр өрөспүүбүлүкэҕэ биологическай матырыйааллар баана ситиһиилээхтик тэриллибитэ. Ол сиэринэн «Аныгы генетика – билиҥҥини уонна инникини быһаарыы» диэн араас хайысхалаах тэрээһиннэр пааспара бигэргэтиллибит. Бу пааспар сүрүн сыалынан-соругунан РФ научнай эйгэтин иһинэн генетикаҕа мэдииссиинэ чинчийиилэригэр уонна инновационнай оҥорон таһаарыыларыгар бигэтик сайдыылаах салаатын тэрийии буолар. Бырайыагы олоххо килэриигэ билигин судаарыстыба бүддьүтүөттэн эбии үбү-харчыйын эрэйэр. Үп-харчы уопсай суумата 353,6 мөл. солк., итинтэн 2024 сылга 214,5 мөл. солк., 2025 сылга 105,0 мөл. солк., 2026 сылга 34,1 мөл. солк. наада. Салгыы норуот дьокутааттара дакылаатчыттарга чуолкайдыыр ыйытыктары биэрдилэр.

Норуот дьокутаата Елена Голомарева Саха сиригэр ас- үөл хаачыстыбатын кэтээн көрүүнү ыытар боппуруоһу көтөхтө. Георгий Степанов бородуукта хаачыстыбатын үрдэтиигэ, Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин  уонна Роспотребнадзоры киллэрэн туран, хас да биэдэмистибэлэр дьарыктаналлар диэн быһаарда. Кини төрүт ас-үөл, эт, үүт, балык уонна олохтоох бородууксуйаны бары оскуола менюларыгар киллэрэргэ, ону таһынан бу көҕүлээһини Саха сирин бүтүннүүтүгэр кэҥэтэр санаалааҕын эттэ.