Петр ЧЕХОРДУН: «Үлэлии киирэргэ тоҕоостоох кэм турар»

Олохтоох нэһилиэнньэни үлэнэн хааччыйарга АЛРОСА инники күөҥҥэ сылдьар

   Саха сирин олохтоохторо алмаас хампаанньатыгар, атын да тэрилтэлэргэ үлэ булуналларыгар көмөлөөх “Олохтоох каадыры – бырамыысыланнаска” өрөспүүбүлүкэ бырагырааматыгар “Навахту.рф” диэн уопсастыбаннай хамсааһын бырайыак көҕүлээччитэ Петр Чехордууннуун кэпсэттибит.

Бырайыагы көҕүлээччи Петр Чехордун бэйэтэ эмиэ тыа сиригэр төрөөбүт-улааппыт, ол кэнниттэн алмаас бырамыысыланнаһыгар тиийиэр диэри балай да суолу тэлбит киһи. Кини билигин оҥорон таһаарыыга карьераны оҥосторго кырдьыга да олус тоҕоостоох кэм турарын бэлиэтиир:

– Бырамыысыланнас тэрилтэлэрэ эбиллэллэр, ону кытта тэҥинэн оробуочай идэлээхтэргэ наадыйыы улаатар. «Мин саныахпар, ханнык баҕарар норуот үөскээһинигэр, сайдыытыгар чопчу ханнык дьарыгы кыайа-хото баһылаабыта, ылсан дьарыктанара  быһаарар оруоллаах. Төһөнөн үлэ көрүҥэ араас (тыа хаһаайыстыбата, өй үлэтэ, бырамыысыланнас) уонна онно тустаах омук бэрэс­тэбиитэллэрэ төһөнөн ылсан, дьаныһан туран үлэлииллэр да, оччонон дьон аныгы технологияларга түргэнник сыстар, үөрүйэхтэнэр дьоҕура үрдүүр. Ол эбэтэр,  инникигэ дьулуһуута да күүһүрэр.

Билигин бырамыысыланнас тэрилтэлэрэ биир бастакынан олохтоохтору үлэҕэ ылар дьүккүөрдээхтэр. Бу түгэни туттумахтаһан хаалыахха, хамсаныахха. Тоҕоостоох кэми сөпкө туһанар түгэҥҥэ – сайдыыга бигэ хардыы оҥоһуллар кыахтаах.

Баахтаҕа судургутук үөрэнэллэр

«Навахту.рф» толоруохтаах анала – олохтоох нэһилиэнньэ, хайа сатанарынан, үгүөрү до­хуоттаах, үптээх-астаах буоларын ситиһии, дьон-сэргэ оҕо-­уруу тэнитэн, ыаллар олохторо туруктаах буоларын, чөл олоҕу тутуһарын ситиһии.

Петр Чехордун бэлиэ­тииринэн, тыа сирин олохтооҕо баахта ньыматынан үлэҕэ судургутук үөрүйэхтэнэр. Бырамыысыланнас оҥорон таһаарыытыгар үлэ, тыа сирин үлэтигэр холоотоххо, чэпчэки. Оттон төлөбүрэ – хас да бүк улахан. Баҕалаах эрэ барыта бырамыысыланнас эйгэтигэр киирэн, холонон көрөр кыахтаах: бу үлэ миэхэ барсар дуу эбэтэр суох дуу? Биллэн турар, кэлбит эрэ барыта биһириэ, ылыныа суоҕун сөп. Ол гынан баран, саатар быстах да кэмҥэ үлэлээн, ботуччу хамнаһы аахсан, холобур, ипэтиэ­кэ бастакы төлөбүрүн эбэтэр уруу тэри­йэр үбү да булунуох­ха, массыына атыылаһыахха, араас сири-дойдуну көрөр айан төлөбүрэ да гыныахха сөп.

Кини салгыы кэпсиир:

– Биһиги АЛРОСА уонна “Анаабыр алмаастара”, “Колмар”, “Полиметалл” курдук сиртэн хостуур салааҕа үлэлиир, олохтоох дьону үлэҕэ көхтөөхтүк ылар, каадыр өттүгэр үлэлэһэр хампаанньаларга олохтоох нэһилиэнньэ махтанарын көрөбүт.

Ол быыһыгар: “Олохтоох каадыр бырамыысыланнас салаатыгар күргүөмүнэн киирэр кыаҕа суох. Тоҕо диэтэххэ, чуолаан биһиэхэ сэдэх, “узкопрофильнай” каадырдарга ордук наадыйаллар”, – диэн этээччилэр эмиэ бааллар. Ол гынан баран, дьиҥ олох көрдөрөрүнэн, сир баа­йын хостуур хампаанньаларга үлэһиккэ наадыйыы уопсай кээмэйиттэн баара эрэ 20 %-на сэдэх идэлээх испи­сэлиистэргэ наадыйыы буолар. Уоннааҕы 80 %-на – суоппар, сыбаарсык, силиэсэр курдук, өрөспүүбүлүкэҕэ дэлэйдик тарҕаммыт идэлээхтэргэ элбэх үлэ миэстэтэ аһаҕас.

Күн бүгүн Саха сиригэр 600-чэҕэ чугаһыыр сир баа­йын хостуур тэрилтэ регистрациялаах. Онон «Навахту.рф» бырайыак АЛРОСА уопутун атын хампаанньаларга сү­­бэлиир.

Резюмены толорорго көмөлөһөллөр

– РФ бүттүүнүн да үрдүнэн тиэхиньиичэскэй үлэһиккэ наадыйыы улаатарын баттаһа, тустаах идэлээхтэр хамнастара үрдүүр. Каадыр тиийбэт чинчилэммитэ көстөр. Маныаха дьүөрэ көстүү дойду бары да эрэгийиэннэригэр бэлиэтэнэр. Ботуччу хамнастанар туһугар хайаан да Хоту бара сатыыр билигин ирдэммэт.

Биллэн турар, каадыр бэлэминэн миэстэтигэр тиһиктээхтик ылсан дьарыктанар сир баайын туһанааччылар олохтоох устудьуоннары производственнай быраактыкаларга ылан күүскэ дьарыктыыллар, оскуоланы бүтэриэхтээх оҕолорго идэлэрин талалларыгар (профориентацияҕа) көмөлөһөллөр. Эрдэттэн каадырынан хааччынар уонна үлэһиттэр идэлэрин таһыма үрдүк буоларыгар интэриэс­тээхтэр.

Үгүс өттүгэр эдэр дьон бырамыысыланнаска үлэлиир­тэн толлубат, кинилэри аан бастаан үлэҕэ киирии түһүмэҕэ (процедурата) долгутар. Ол курдук, сорохтор резюмены толорботтор, ирдэнэр докумуоннарын хомуйары ыарыр­ҕаталлар. Оттон кими эрэ үлэҕэ ылыы иннинээҕи кэпсэтиигэ долгуйан эбэтэр тылы билбэтиттэн сылтаан, этиэхтээҕин да эппэккэ хаалар. Ол иһин «Навахту.рф» хамсааһын үлэ көрдөнөөччүгэ резюмены толорорго, эбии идэни биэрэр босхо үөрэххэ хайдах киирэн үөрэнэргэ сүбэлиир, үлэ булунарга көмөлөһөр. Дьэ, ол кэнниттэн салгыы хайдах буолара үлэһит тус бэйэтиттэн  эрэ тутулуктаах: төһө сүрэхтээҕэ, үлэлиир баҕата быһаарар ­оруолланар.

Бырамыысыланнаска саҥа киирсээччигэ бэриллэр кыах

«Навахту.рф» быра­йыак, “Олохтоох каадыры – бырамыысыланнаска” өрөс­пүүбүлүкэ бырагырааматын чэрчитинэн, РФ Үлэҕэ министиэристибэтин Бүтүн Арассыыйатааҕы ыччаты үлэнэн хааччыйыы быраактыкатын куонкуруһугар кыттан, түөрт номинацияҕа бастыҥнар ахсааннарыгар киирсэн, иккис бочуоттаах миэстэлэммит. Оттон АЛРОСА хампаанньа эдэр, саҥа кэлбит исписэлиис үлэ кэлэктиибигэр киирэригэр, карьератын оҥосторугар көмөҕө эмиэ биир бастыҥ үлэлээҕинэн билиниллибитэ.

АЛРОСА генеральнай дириэк­тэрин солбуйааччы Алексей Дьячковскай:

– Биһиги үлэҕэ ыларбытыгар туох-ханнык иннинэ исписэлиис кылааһын, идэтин таһымыгар болҕойобут. Оттон киирсээччилэр бары өттүнэн тэҥнэһэн хаалар түгэннэригэр олохтоох каадырын талабыт. Бу маннык быһаарыы, манна түстэнэн үлэлиирбит быһыытынан, сиэрдээх дии саныыбыт. Олохтоох дьоҥҥо үлэ миэстэтин таһаарыы – эрэги­йиэҥҥэ социальнай-экэнэмии­чэскэй өттүнэн өйөбүл биир ньымата, судургута суох усулуобуйаҕа, тыйыс тымныыга олорор, үлэлиир дьоҥҥо сөптөөх хамнаһы аахсар, олохторун таһымын тупсарынар кыаҕы биэрэр. Бу боппуруоска биһиги Саха сирин салалтатын кытта толору өйдөһөбүт уонна олохтоох бырабыыталыс­тыбаны кытта “Олохтоох каадыры – бырамыысыланнаска” өрөспүүбүлүкэ бырагырааматын чэрчитинэн, көхтөөхтүк бииргэ үлэлэһэбит. Оттон үлэҕэ киириэн баҕалаах киһи идэтигэр кылааһа тиийбэт, намыһах түгэнигэр хампаанньа корпоративнай университетыгар үөрэнэригэр көмөлөһөбүт.

Ону таһынан, тыа сирин олохтоохторо бырамыысыланнас былаһааккаларыгар үлэҕэ киирдэхтэринэ, саҥа миэстэҕэ, үлэҕэ үөрүйэхтэнии судургутук ааһалларыгар  көмөлөөх “Аргыс” диэн адаптация бырагыраамата үлэлиир.

Хампаанньа үлэһиттэрэ АЛРОСА билиниитин эрэ ылбаттар, ону тэҥэ өрөспүүбүлүкэ олохтоохторугар холобур буолаллар. Ол курдук, алмаас тэрилтэтин УКС Айхал-Удачнай шахтатын тутууга  үлэлэһэр анал управле­ниетын начаалынньыга Валерий Мярин былырыын «Саха сирин киэн туттуута» норуот бириэмийэтин «Шахтер» номина­циятыгар кыайыылаах буолбута», – диэн Валерий уопутун үллэстэр.

АЛРОСА пресс-сулууспатын матырыйаалынан.

 Пресс-сулууспа хаартыската.