Пуойаһынан айанныыр үчүгэйин эриэхсит

Саха сиригэр БАМ тутуута саҕаланыаҕыттан тимир суол хаһан кэлэрин эрэнэ күүппүппүт. Ол да буоллар, ол хайдах эрэ киһи өйүгэр батан киирбэт ыра санаа курдуга. Арай “БАМ — ыччат романтиката” дииллэрэ, БАМ туһунан ырыалар бу кэтэһиибит туоларыгар эрэли үөскэтэллэрэ.

Оттон билигин тимир ыллыгынан лыҥкынаан Аллараа Бэстээххэ пуойас тигинээн кэллэҕинэ, киһи эрэ сүргэтэ көтөҕүллүөх курдук. Пассажирдары тиэйии саҕаламмыта хайыы үйэ түөрт сыла буола оҕуста. Уһун субурхай богуоннартан дойдуларыгар эбэтэр күүлэйдии, баахтаҕа үлэлии кэлбит дьон үөрбүт сирэйдээх түһүүлэрэ баксаалы сэргэхситэр.

“Дьоммун оптуобустарга олордуом”

Ааспыт чэппиэргэ лоп курдук 10 чааска Благовещенскайтан кэлбит пуойаһы тоһуйа киирэ сырыттым. Нууччалыы, сахалыы тылынан пуойас кэлбитин биллэрээттэрин кытта өр өтөр буолбата, дьон биирдии-биирдии богуонтан тахсыталаан, арыаллааччыны кытта быраһаайдаһан, бэрт тиэтэйэ-саарайа оптуобустарга бардылар. Кинилэри бу сырыыга биэс оптуобус (хас оптуобус күүтэрэ пассажир ахсааныттан тутулуктаах) тэҥинэн тоһуйда. Бу оптуобустары уонна пассажирдары тиэйиини “Лена-транс” тэрилтэ сүрүннүүр.

Аллараа Бэстээх баксаалын начаалынньыгын солбуйааччы Светлана Приймак: “Мин оптуобустарга дьоммун олордон, атаара бардым”, — диэтэ бэрт эйэҕэстик. “Дьоммун” диэн эппитэ хайдах эрэ киниэхэ ыалдьыттыы кэлбит аймахтарын курдук истиҥник иһилиннэ.

Дьиэлэригэр, дойдуларыгар кэлбит дьон бэрт сылбырҕатык оптуобустарга олорустулар. Кинилэр ортолоругар оҕолор олус элбэхтэр. Бары киирэн олорбуттарын кэннэ оптуо-
бустар бириистэҥҥэ айаннаатылар. Онно кинилэри дьоҕус суудуналар тоһуйаллар. Баксаал Аллараа Бэстээхтэн 14 км тэйиччи сытар. Онон маннык анал оптуобустарынан тиэйии абыраллаах уонна быдан чэпчэки даҕаны.

Дьоммутун көрсөн-атааран, нус-хас буолан, Светлана Николаевнаны кытта начаалынньык хоһугар олорон кэпсэттибит. Кини этэринэн, баксаал начаалынньыгынан Наталья Владимировна Кулагина үлэлиир, билигин уоппускатыгар сылдьар.

Ааспыт бэс ыйын түмүгүнэн, Аллараа Бэстээх ыстаансыйатыттан 5853 пассажиры тиэйбиттэр. Пуойастар сарсыарда 10 чааска кэлэллэр, киэһэ 17.00 чаастан төттөрү хоҥноллор. Ол курдук, 317 №-дээх пуойас “Аллараа Бэстээх-Благовещенскай”, 327 №-дээх пуойас “Аллараа Бэстээх-Тында” туһаайыытынан айанныыллар. Холбонор богуоннар: Аллараа Бэстээх-Владивосток, Аллараа Бэстээх- Иркутскай.

“Кэлээскэҕэ олордон, наһыылкаҕа сытыаран”

— Биһиги пассажирдарбытыгар, айанньыттарбытыгар туох кыалларынан көмөлөһөбүт. Ол курдук, кыайан хаампат дьону кэлээскэҕэ олордон, наһыылкаҕа сытыаран богуоннарга илдьэбит. Онуоха эрдэттэн “Маломобильнай дьоҥҥо көмөлөһүү киинэ” диэн кииҥҥэ 88007750000 нүөмэринэн эрийиэхтэрин наада. Дьиҥэ, итинник таһар үлэһиппит суох, харабылларбытын, бэйэбит үлэһиттэрбитин туһанабыт. Сайаапканы пуойас хоҥнуо 24 чаас иннинэ эбэтэр саамай муҥутаан 4 чаас иннинэ биэриэхтээхтэр. Айанньыттар аһыылларыгар олохтоох ИП буфет үлэлэтэр, аһа сүрдээх минньигэс диэн хайгыыллар. Баксаал иккис этээһигэр кэтэһэр саала, ийэ уонна оҕо, оҕолор оонньуур хосторо бааллар. Машинист биир эмэ пассажир доруобуйатын туруга мөлтөөтөҕүнэ, тута “суһал көмөнү” ыҥырар,  — диир Светлана Николаевна.

Билиэт атыылыыр каассалара сарсыарда 8‑тан киэһэ 8 чааска диэри өрөбүлэ суох үлэлиир. Онлайнынан эмиэ атыылаһаллар. Билиэти 90 хонук иннинэ атыылыыллар. Сайыҥҥы кэмҥэ Владивостокка элбэх киһи айанныыр буолбут. Тоҕо диэтэххэ, Кытайы кытта сырыы аһыллан, пассажирдар ахсааннара олус элбээбит. Атырдьах ыйын бүтүөр, балаҕан ыйын саҥатыгар диэри Владивостокка диэри билиэт барыта атыыламмыт.

Пуойас пассажирдары таһар буолуоҕуттан оскуола үөрэнээччилэрэ күрэхтэһэ баралларыгар олус табыгастаах буолбута билиннэ. Оҕолор үксүн Хабаровскайга, Благовещенскайга, Нерюнгригэ айанныыллар эбит. Ону тэҥэ ордук сааскы уһун өрөбүллэргэ оҕолор барыылара элбиир.

“Тиэргэннэригэр яблоня, черемуха үүнэр”

— Биһиги айанньыттар баксаалбытыттан астынан баралларын туһугар кыһанабыт. Ол курдук, үлэһиттэрбит дьиэ таһыгар араас сибэккилэри олордон, көрөллөр-истэллэр. Тиэргэммитигэр яблоня, сирень, черемуха, боярышник олордубуппут. Таһырдьа хараҥарда даҕаны анал лаампалар умайан, сып-сырдык буола түһэр.

Сайыҥҥы кэмҥэ дьон сибиэһэй салгыҥҥа олордун диэн ыскамыайкалары перроҥҥа таһаарбыппыт. Дьокуускайга айаннаабат, атын илин улуустарга айанныыр пассажирдар таһаҕастарын “Камера хранения” уурдараллар,  — диэтэ салгыы начаалынньыгы солбуйааччы.

Баксаалга айанньыттар эрэ буолбакка, атын улуустартан эҥин кэлэн баксаалы, пуойаһы анаан-минээн көрөллөр эбит. Мин сылдьар кэммэр Уус Алдан икки олохтооҕо көрөн, сөҕө-махтайа сылдьаллара. “Уруккуттан таарыйан, көрөн барыахпын баҕарар аҕай этим”,  — диир аҕам саастаах киһи.

Кырдьык, киһи эрэ көрө сылдьыах сирэ. Дьиэ аттыгар өйдөбүнньүк курдук туруоруллубут улахан паровоз кэлбит киһи хараҕар ыраахтан быраҕыллар. Тиэргэн иһэ барыта уурбут-туппут курдук, ыраас. Вокзалга 2 уборщица, 2 кассир, дьиэ таһын хомуйааччы, 4 харабыл баар.

“Паровозик” уонна остолобуой

Оттон бэс чагда быыһыгар кырыыһалар көстөллөр. Манна туох баар эбитий? Тыа суолунан быһалаан, уопсай дьиэлэргэ кэтиллэ түһэбин. Аттыларыгар дьэрэкээн көстүүлээх уһуйаан
турар. “Паровозик” уһуйааҥҥа 14 оҕо сылдьар. “Саха сирин тимир суоллара” хампаанньа үлэҕэ икки сыллааҕыта тутан киллэрбит. Олус бэркэ дьаһаммыттар. Манна оҕолор сарсыарда 8 чаастан 5 чааска диэри көрүүгэ-истиигэ сылдьаллар. Биэс үлэһиттээх уһуйаан аһа-үөлэ үчүгэй, дьиэтэ-уота сырдык, сылаас.

Уһуйаан аттыгар өссө остолобуой баар эбит. Манна тимир суол үлэһиттэрэ, быраактыкаланар устудьуоннар аһаан абыраммыттар. Уһуйаан уонна остолобуой сэбиэдиссэйинэн Татьяна Ивановна Данильченко үлэлиир. Асчыт кыргыттар кэпсииллэринэн, манна күҥҥэ 80 киһи тото-хана аһыыр. Бу сайыҥҥы кэмҥэ үс ый устата Хабаровскайтан 20‑чэ оҕо быраактыкалана кэлбит. Кинилэр эмиэ манна үөрэ-көтө күҥҥэ үстэ аһыыллар. Манна остуолга килиэби кырбаан, томточчу уураллар эбит. Хомпуоттара эмиэ кувшиннарга толору кутуллан турар. Асчыттар Диана Лебедева, Майя Егорова олус кыһамньылаахтык үлэлииллэр, астара олус минньигэс.

Түгэнинэн туһанан “Саха сирин тимир суоллара” хампаанньа, чуолаан, баксаал үлэһиттэрин Саха сиригэр пассажирдары тиэйии саҕаламмыта 4 сылынан эҕэрдэлиибит!

Сыаната чэпчэки

Жанна Егорова, Томпо:

— Мин бу үс оҕобун кытта Нерюнгриттэн айаннаан кэллибит. Тимир суолунан пассажирдары тиэйии саҕаланыаҕыттан пуойаһынан туһаммыппыт ыраатта. Бу төрдүөммүтүгэр уопсайа 10 тыһ. солк. билиэттэри атыыластыбыт. 18 чаас айаннаан кэллибит. Биир оҕобун Нерюнгригэ доруобуйатын чөлүгэр түһэрэр кииҥҥэ эмтэтэн иһэбин. Пуойас Саха сиригэр сылдьар буолбута олус үчүгэй, абыраллаах. Онон тырааныспар бу көрүҥүн туһанаргытыгар сүбэлиибин.

Карина Большакова, Таатта:

— Благовещенскайтан айаннаан оҕобун уонна балтыбын кытта кэллим. Купеҕа билиэт суоҕа, ол иһин плацкартка ылбыппыт. Үөһээ сытар сиргэ түбэспиппит. Бастаан, хайдах эрэ итии курдук этэ. Онтон сыыйа үөрэннибит. Тохтобул аайы дьон киирэр-тахсар. Хааччыйыылара үчүгэй. Сылаас чэй иһэ-иһэ айаннаатыбыт. Пуойаһынан айан сыаната чэпчэки, сөмөлүөттээҕэр 2–3 төгүл эбит. Владивостоктан эмиэ пуойаһынан кэлбиппит. Билигин бу баксаалга таһаҕаспытын камераҕа туттардыбыт. Таксыыбытын кэтэһэ таарыйа күүлэйдиэхпит, салгын сиэхпит. Үчүгэйдик айаннаан кэлбиппититтэн астынныбыт.