Пуорум Саха сирин айар уратытын билиһиннэриэҕэ

Ыам ыйын 29-31 күннэригэр Дьокуускайга  «Уһук Илиҥҥэ айыллыбыт. Айар дьоҕуртан – экэниэмикэҕэ» («Создано на Дальнем Востоке. От творчества к экономике») диэн креативнай индустрия II пуорума ыытыллыаҕа. Суолталаах тэрээһин урбаанньыттарга, инвестордарга уонна Уһук Илин уокурук креативнай эйгэтин уонна куорат экэниэмикэтин сайыннарыыга үлэлэһэр исписэлиистэргэ туһуланар.

Пуоруму РФ Уһук Илин уонна Арктика сайдыытыгар министиэристибэтэ, Уһук Илин уонна Арктика сайдыытын корпорацията (КРДВ) уонна СӨ бырабыыталыстыбата тэрийэллэр.

Сүрүн тэрээһиннэр «Үлэ кыбартаала» креативнай кластерга ыытыллыахтара. Ону тэҥэ куорат киин болуоссаттара, киинэ тыйаатырдара уонна култуура тэрилтэлэрэ хабыллыахтара. Пуорум сүрүн соруга — Уһук Илин эрэгийиэнигэр ураты бренд араас көрүҥүн айан олоххо киллэрии уонна ону тарҕатыы. Эрэгийиэн экэниэмикэтин креативнай салаатыгар инвестицияны тардыы, айар кыахтарга олоҕурбут куорат экэниэмикэтин сайыннарыы.

“Буолаары турар пуорум — Саха сирин креативнай индустриятын көрдөрүүгэ дьоһуннаах хардыы. Биһиги дойду кииниттэн ыраах олорор буолан, тустаах тэрилтэлэр салайааччыларын көрсөр кыахпыт суох. Оттон пуорумҥа биллэр-көстөр инвестордар уонна сүрүннүүр исписэлиистэр кэлиэхтэрэ. Биһиги сүрүн сорукпут — бастыҥ бырайыактарбытыгар болҕомтону туһаайыы уонна кинилэргэ инвестицияны тардыы”, — диэн бэлиэтээтэ СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Анатолий Семёнов суруналыыстарга анаан ыытыллыбыт пресс-кэмпириэнсийэҕэ.

Ситиһии кистэлэҥэ

Дьыалабыай бырагыраама чэрчитинэн суолталаах тэрээһин спикердэринэн РФ Уһук Илин уонна Арктика сайдыытыгар миниистирэ Алексей Чекунков, Ил Дархан Айсен Николаев, РФ Уһук Илини уонна Арктиканы сайыннарыыга миниистирин солбуйааччы Эльвира Нургалиева, Уһук Илин уонна Арктика сайдыытын корпорацията (КРДВ) социальнай сайдыыга толорооччу дириэктэрэ Гасан Гасанбалаев, креативнай экэниэмикэни сайыннарар киин (АСИ) дириэктэрэ Екатерина Черкес-заде, «Креативнай индустрия ааҕыныстыбата» АНО генеральнай дириэктэрэ Гульнара Агамова уо. д.а. буолуохтара.

Уһук Илин эрэгийиэннэрин түмэр креативнай индустрия пуорумун суолтатын туһунан Ил Дархан Айсен Николаев анаан тоһоҕолоон бэлиэтээбитэ:

— Биһиги талааннаах исписэлиистэри уонна айар куттаах дьону кытта алтыһыыбыт экэниэмикэбит сайдыытыгар сүрүн оруоллаах. Өрөспүүбүлүкэбит соторутааҥҥа диэри сиртэн хостонор эрэ баайдаах эрэгийиэн быһыытынан биллэрэ. Биһиги хайа бырамыысыланнаһыттан эрэ тутулуктаах буолумуохпутун наада. Саха сиригэр бүгүҥҥү күҥҥэ ИТ-хайысха, киинэ салаата, геймдев, дизайн курдук креативнай көрүҥнэр балысханнык сайыннылар. Итинник сонун хайысхаларга ситиһиибит кистэлэҥэ — төрүт үгэспит сонун толкуйу, аныгылыы көрүүнү кытта табыгастаахтык дьүөрэлэһэр. Ол курдук, биһиги култуурабытын аныгы технологияны кытта табатык ситимниибит.

Дьыалабыай бырагыраама

Пуорум дьыалабыай бырагыраамата түөрт сүрүн хайысхаттан турар. Бастакыта — аныгы куорат хаһаайыстыбатын салайыыга ананар. Онно нормативнай-правовой бааза, үөрэх бэлиитикэтэ уонна креативнай салааны өйүүр миэрэ курдук боппуруостары ырытыахтара. Иккис хайысха — Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурук креативнай индустриятын инники күөҥҥэ турар салааларыгар туһуланар: киинэ, анимация, видео-оонньуулар, архитектура, дизайн, муода уонна муусука. Үһүс хайысхаҕа айар куттаах урбаанньыттар түмсэн үлэ уопутун атастаһыахтара. Төрдүс хайысха — араас сонун бырайыактары көмүскээһин, Уһук Илин креативнай бородууксуйатын көрдөрөр сиэссийэлэр буолуохтара. Маныаха сүрүн болҕомто “Үлэ кыбартаала” Арассыыйаҕа бастакы урутаан сайдар территория холобурун быһыытынан ууруллуоҕа.

Кыахтаах дьон — биир былаһааккаҕа

Кыахтаах урбаанньыт, инвестор уонна эспиэр түмсэн үлэ уопутун атастаһыахтара, бииргэ үлэлээһин хайысхаларын тобулуохтара. Ол ону ситиһэр инниттэн Дьокуускайга ыытыллар пуорумҥа 9 дойдуттан 6000‑тан тахса кыттааччы, 250 эспиэр 150‑тан тахса тэрээһиҥҥэ сылдьыахтара. Пуорумҥа Кытай, Индия, Индонезия, Казахстан, Узбекистан курдук дойдулартан 50 омук ыалдьыта кэлэрэ күүтүллэр. Барыллааһын быһыытынан пуорум чэрчитинэн түһэрсиллиэхтээх сөбүлэҥнэр былааннарын кээмэйэ — 50 мөлүйүөн солкуобай.

Олохтоох ураты бэлиэ (бренд)

Тэрээһин кыттыылаахтара Уһук Илин креативнай бородууксуйатын (киинэттэн уонна анимацияттан саҕалаан, муодаҕа уонна ас-үөл эйгэтигэр — гастрономияҕа тиийэ) билиһиннэриэхтэрэ. Ол курдук, сонун сүүрээннэринэн уратылаах бырайыктары көмүскүөхтэрэ, саха бастакы научнай-фантастическай киинэтэ сүрэхтэниэҕэ, олохтоох маастардар оҥоһуктарын быыстапката буолуоҕа. Бу барыта олохтоох бренд сайдыытын туоһутунан буолуоҕа.

Кыахтаах ыччаты өйөөһүн

Пуорумҥа үөрэх араас сонун көрүҥнэрэ, маастар-кылаастар уонна араас эйгэ исписэлиистэрэ кылгас кэм иһигэр суолталаах боппуруоһу быһаарыыга (хакатон) күрэстэһиэхтэрэ. Маны тэҥэ, ыччаттар араас оонньуулары айарга холонуохтара (геймдев, дизайн, урбанистика). Пуорум биир суолталаах тэрээһининэн БРИКС дойдуларыттан креативнай эйгэҕэ үлэлиир урбаанньыттарга аан дойдутааҕы бастакы стартап-эспэдииссийэ ыытыллыаҕа.

Пуорум ыытыллар былаһааккалара

Суолталаах тэрээһин чэрчитинэн Үлэ кыбартаала креативнай кластерга, Өрөспүүбүлүкэ, Комсомольскай, Доҕордоһуу болуоссаттар сүрүн былаһааккаларыгар үс күнү быһа быыстапкалар, атыы-эргиэн, араас дьарыктар, спортивнай тэрээһиннэр ыытыллыахтара. Киин куорат киинэ тыйаатырдарыгар уонна улуустарга Уһук Илиҥҥэ оҥоһуллубут киинэлэри көрдөрүөхтэрэ. Култуура уонна сынньалаҥ киин пааркатыгар кэнсиэрдэр, маастар-кылаастар, күрэхтэһиилэр, аттракционнар ыытыллыахтара. Үлэ кыбартаалыгар элбэх тэрээһин былааннанар, ол иһигэр тэрилтэ тиэргэнигэр гастрономическай бэстибээл, муода көрдөрүүтэ буолуоҕа.

Өрөспүүбүлүкэ болуоссаттарыгар ыам ыйын 30 күнүгэр Олоҥхо тыйаатырын артыыстара театрализованнай көстүүнү көрдөрүөхтэрэ. Бу дириҥ ис хоһоонноох ураты көрдөрүү Дьокуускай куорат олохтоохторун болҕомтотун тардыаҕа. Доҕордоһуу болуоссатыгар ыам ыйын 31 күнүгэр тэрээһини түмүктүүр дьоро киэһэ уонна олоҥхону көрдөрүү буолуоҕа.