С.А.Зверев-Кыыл Уола төрөөбүтэ 125 сылын көрсө: Сүүрүк Балбаара ахтыыта

Быйыл Аар Тайҕа ырыаһыта, Саха АССР искусствотын үтүөлээх диэйэтэлэ  С.А.Зверев-Кыыл Уола үбүлүөйдээх сылынан сибээстээн, биир дойдулааҕа, хоһооҥҥо хоһуйуллан, элбэхтик аата ааттаммыт Милэкэттэн төрүттээх, норуокка биллэринэн, Сүүрүк Балбаара диэн аатынан биллэр Варвара Григорьевна Макарованы көрсөн кэпсэттим.

Кини спортка ситиһиилэрин туһунан буолбакка, биир дойдулааҕын, улуу киһини кытары алтыһыытын туһунан сэһэргэстибит.
Варвара Григорьевна республикаҕа эрэ буолбакка, ветеран маастардар ортолоругар чэпчэки атлетикаҕа Европа алта төгүллээх, аан дойду үс төгүллээх чемпиона, спортивнай хаамыыга аан дойду кубогун призера, 2023 сыллаахха норуоттар икки ардыларынааҕы Тымныы полюһун сүүрүүгэ күрэҕэр иккис миэстэлээх призердара буолар. Сунтаар улууһун бочуоттаах гражданина, Сунтаар, Түбэй Дьаархан нэһилиэктэрин бочуоттаах гражданина. Варвара Григорьевна Сергей Афанасьевиһы кытары алтыһыытын маннык кэпсээтэ:
— Мин бэһис кылааска үөрэнэ сырыттахпына, Милэкэттэн Ыгыаттаҕа көһөн киирбиппит. Бары көһөн кэлбит ыаллар саҥа дьиэ туттан олохсуйбуппут. Сергей Афанасьевичтаах Ыгыаттаттан сэттэ километрдаах сиргэ Быһыттаахтарыгар олороллоро. Аҕабыт Григорий Николаевич Сергей Афанасьевиһы уруубут диирэ. Бөһүөлэккэ киирдэҕинэ ийэм минньигэс чэйбитин иһэ-иһэ, элбэхтик сэлэһэллэрэ. Сиэйэ оскуолатын бүтэрэн баран, Ыгыаттабар тахсан борооску көрүүтүгэр үлэлээбитим. Элбэх оҕолоох Балбаара Данилованы кытары, сууллаары турар хотоҥҥо сүүсчэкэ борооскуну көрөн, этэҥҥэ күөххэ үктэннэрбиппит.
1964 сыллаахха Сергей Афанасьевич биһиэхэ киирэн, Москваҕа аан дойду ыччаттарын фестивалыгар үҥкүүһүттэри сүүмэрдии сылдьарын туһунан кэпсээбитэ. Миигин кыраһыабайгын, уҥуоҕуҥ, этиҥ-сииниҥ үҥкүүгэ барсар диэбитэ. Ити кулун тутар ыйга кэпсэтии этэ. Уонча хонук ааспытын кэннэ дьоммор кэлэн эмиэ ыҥырбыта. Сопхуос салалтата орто хамнаспытын төлүүрүн эппитэ. Оччолорго мин Сергей Афанасьевичтан олус толлор этим. Кинини олус ирдэбиллээх, сатаабатаххына мөҕөр үһү диэни истэн аһарбыппын уонна оҕотук санаабар, борооскуларбын мин бардахпына ким көрүөй диэн кыккыраччы аккаастаабытым. Билигин сааһыран олорон, олус кэмсинэбин. Айар, үҥкүүлүүр дьоҕурбун сайыннарбатахпын диэн билигин саныыбын.
Биэлсэр-акушер үөрэҕин бүтэрэн, төрөөбүт нэһилиэкпэр анаммытым. Ону олохтоохторго Сергей Афанасьевич бэйэбит оҕобут кэллэ, олус кыһамньылаах, көрсүө, сэмэй, үлэһит кыыстанныбыт диэн, олохтоохторго үөрүүтүн үллэстибитин, дьонум киэн тутта этээччилэр.

Дьэ саҥа үлэлээн эрдэхпинэ, Сергей Афанасьевич улаханнык ыалдьан, куораттар аккаастаан ыыппыттара. Сунтаартан вертолетунан дьиэтигэр аҕалбыттара. Кини биир ый устата мин көрүүбэр-истиибэр киирбитэ. Нэһилиэгим ыарыһахтарын сарсыарда эрдэ көрүтэлээн, түүннэри-күнүстэри Сергей Афанасьевичтан арахпатаҕым,  харайбытым. Кини ити үлүгэр ыарахан ыарыыга сытан, олох хаппырыыстаабат этэ. Ыарыыны утары кытаанахтык турууласпыта. Сытар хоһугар дьиэ, хотон үлэтиттэн бокуойа суох сылдьар кэргэнэ Федора Егоровнаны ыҥыран ылан, тоһоҕолоон эппитэ. Варя кыыс миигин аһара көрдө-иһиттэ, харайда. Утуйдахпына добуочча харчыта биэрээр диэн дьаһайбыта. Ону мин үлэм, эбээһинэһим диэн аккаастааччы буоллум. Ону кырдьаҕаһым булгуччу ылаҕын диэн кытаанахтык эппитэ. Бу дойдуттан букатыннаахтык суох буолбутун кэннэ, кэргэнэ Федора Ивановна оҕонньорум кэриэһин толорон киллэрдим диэбитин, мин эмиэ кытаанахтык суох диэбиппэр, туппутунан тахсан барбыта. Санаабар, мин эмчит быһыытынан эбээһинэспин түһэн биэриэ суохтаахпын диэн, кытаанах санаалааҕым.
Үөһэттэн айдарыылаах киһи махталын, алгыһын ылан, билигин этэҥҥэ сылдьабын. Россия спордун маастара буолбутум. 2024 сыллаахха «Азия оҕолоро» спортивнай оонньууга факел тутар чиэскэ тиксибитим. Эмиэ ити сыл «Сахамедиа» холдинг тэрийбит «Саха сирин киэн туттуута»  бириэмийэтин лауреатынан  буолбутум. Онон, улахан киһи алгыһа олоҕум устун арчылыыр.

Марта Николаева