Сааскы билгэлэр

“Кыһын Саха сирин сөбүлээбит, быйыл барбат үһү”, — диэн дьон социальнай ситимнэринэн күлэ-үөрэ суруйар. Кырдьык, быйыл кыһын хаһааҥҥытааҕар да тымныы, хаардаах буолла. Аны халлаан бэркэ сылыйан иһэн былытынан бүрүнэн, өтөрүнэн хаарбыт ууллуох, халлааммыт сылыйыах сибикитэ биллибэт.  Аны сайыммыт хайдах буолар? Онон өбүгэлэрбит күнү-дьылы билгэлээһиннэрин көрүөҕүҥ. И.Сосин, И.Неустроев “Сахалыы күнү-дьылы билгэлээһиннэр”  кинигэлэриттэн сааскы кэмҥэ сыһыаннаах билгэлэри билиһиннэрэбит.

— Күһүн эбэтэр саас түһэр саппараҥ хаар уулаах буолар.

— Моҕотой эһэлиин биир тыыннаахтар, саас хаартан уу кэлиэх буоллаҕына, хороонун үрдүк сиргэ оҥостор.

— Өрүстэр, үрэхтэр уулара сааһын хааларыттан таһымнаатахтарына, балык сүүрүгү өксөйөр.

— Түннүк өстүөкүлэтигэр, арааматыгар таммахтар олорбут буоллахтарына, тымныы мөлтүүрүн, халлаан сылыйарын бэлиэтэ.

— Саас тураах арҕаа диэки хайыһан олорон дааҕыргыыр буоллаҕына, хаар өтөрүнэн кэлбэт.

— Саас уһуох буоллаҕына, курупааска хааһа эрдэ кытарар.

— Саас көмнөх хаара эрдэ түстэҕинэ, тыаллаах, уута суох саас буолар.

— Саас көмнөх тыалтан буолбакка, итийэн, таммахтаан, күн уотун сылааһыттан көөрөттөн түстэҕинэ, өҥ сайын кэлэрин бэлиэтэ.

— Саас көтөр үөрэ халыҥ буоллаҕына, саас көхтөөхтүк кэлэр.

— Саас тоҥот туруйата хаһыытаатаҕына, хатааһын буолар.

— Саас хаар бытааннык ууллар буоллаҕына, сайына ардахтаах, ичигэс, хаһыҥа суох буолар.

— Саас хаар түүн үөһүгэр диэри ууллар буоллаҕына, сайына сылаас уонна уһун буолар.

— Саас хаар үрдүгэр тураах быта (былахы курдук хара ыстаҥалас) түһэр буоллаҕына, аһыҥалаах сайын буолар.

— Саас хаар эрдэ хараардаҕына, ол кэннэ хара хапсыыр түстэҕинэ, үүннээйи тахсыыта бытаарар.

— Саас халлаан уһуннук хатаатаҕына, тииҥ үөскээбэт дьыла буолар.

— Саас эрдэлээн кэллэҕинэ, уулаах саас буолар.

— Саас эрдэ этиҥэ суох аҥардас чаҕылҕан эрэ чаҕылыйдаҕына, кураан сайын кэлэр.

— Саас эрдэ ырыа чыычаах (маҕаас чыычаах) ыллаатаҕына, хатааһыннаах саас буолар.

— Сааскы сарсыарда дьиэ таһыгар хаар чооруостара муһуннахтарына, хатааһыннаах саас буолар.

— Сааһын этиҥ дохсуннук этэр буоллаҕына, үүнүүлээх сайын буолар.

— Тураах саас эрдэ кэлэн баран саҥарбакка, соҕотоҕун соҥуоран баран сырыттаҕына, сааскыта улахан хатааһыннаах, оттон кэлээт даҕаны уйатын оҥостон, сымыыт баттаан тэриннэҕинэ, сааскыта ичигэс буолуоҕа.

— Тураах эрдэтээҕи саас хаарга умсар буоллаҕына, сотору күн-дьыл көнүөхтээх, халлаан сылыйыахтаах.

— Тураахтар саас күргүөмнүк кэллэхтэринэ, хатааһына суох буолар, саас кэлиитэ түргэтиир.