Сааскы халааҥҥа тыа хаһаайыстыбата бэлэмнэнэр

Саха сирин олохтоохторо сааскы халаан уута этэҥҥэ аастар диэн баҕалаахтар. Ол иһин туһааннаах тэрилтэлэр, күнү-дьылы кэтээн көрөөччүлэр биэрэр чахчыларын кэтээн көрөллөр. 

Өрөспүүбүлүкэ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин бастакы солбуйааччы Дмитрий Садовников, өрүү буоларын курдук, олох туох да омуна суох, тохсунньуттан халаантан сэрэтиитин саҕалаабыта. Ону сонуннары киэҥник тарҕатар сириэстибэлэр көрдөрдүлэр, суруйдулар, кэпсээтилэр. Онон ким да сэрэппэтэҕэ, тугу да билбэппит диир кыахпыт суох.

Харыы үөскээһинэ ыам ыйыгар гидрометеорологическай усулуобуйаттан тутулуктааҕа этиллэр. Уу ылар сирдэриттэн дьону көһөрүүгэ быстах олордор 252 пуун бэлэмнэммит. Гидрологическай туругу кэтээн көрүүгэ 199 пост үлэлиэҕэ дииллэр.

Муус устартан Арассыыйа ЫБМ уонна “Роскосмос” госкорпорациятын мобильнай приемнуур-передаточнай комплексын туһаныы былааннаммыт. Ону тэҥэ халааны утары тэрээһиннэри ыытыыга үп-харчы көрүллүбүт. Быһата, бэлэмнэнии үлэ бара турар.

Өлүөхүмэҕэ быстах пууннары бэрэбиэркэлээтилэр

СӨ Тыатын хаһаайыстыбатын уонна ас-үөл бэлиитикэтин министиэристибэтэ (миниистир А. Александров) сааскы халаан уутуттан тыа хаһаайыстыбатын сүөһүтүн-аһын, тутууларын уо. д.а. халаан содулуттан көмүскүүргэ эрдэттэн дьаһанан үлэлээн эрэр. Ол курдук, министиэристибэ “О задачах исполнительных органов государственной власти Республики Саха (Якутия), органов местного самоуправления, предприятий и организаций Республики Саха (Якутия) Якутской территориальной подсистемы Единой государственной системы предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций по безопасному пропуску весеннего половодья и летне-осенних паводков на территории Республики Саха (Якутия) в 2025 году” 2025 с. тохсунньу 24 күнүнээҕи СӨ Бырабыыталыстыбатын дьаһалыгар олоҕуран бу үлэни тэрийэр.

Министиэристибэ ГО уонна ЫБМ исписэлииһэ Илья Макаров иһитиннэрбитинэн, билиҥҥи туругунан, сүөһүнү уонна сылгыны быстах тутар пууннарга (ПВС) үүрэн таһаарыы былаанын, ону тэҥэ ыксаллаах балаһыанньа үөскүүр түгэнигэр сөп буолар күүһү, сириэстибэлэри чопчулууллар.

— Тыа хаһаайыстыбатын миниистирэ А. А. Александров үөһээ ыйыллыбыт чахчылары хомуйууга уонна учуоттааһыҥҥа сыыппараны туһанарга сорудахтаабыта. Билиҥҥитэ бу үлэ уруккулуу ыытыллар, xls табылыысса файлларынан. 2025 сыл устата “Тыа хаһаайыстыбатын иһитиннэрэр-аналитическай хааччыйыытын биир кэлим тиһигэ” көмпүүтэр баар бырагырааматыгар бастакы чахчылары хомуйуу, киллэрии уонна биэрии тэриллиэҕэ. Онон сыыппараны туһаныы хаһаайыстыбаннай үлэлэргэ сыһыаннаах (халааҥҥа) түргэн быһаарыныылары ылынарга көмөлөһүөҕэ.

Муниципальнай оройуоннар нэһилиэктэригэр хороҕор муостааҕы, сыспай сиэллээҕи быстах кэмҥэ туруорар пууннар туруктарын көрөбүт. Бу үлэҕэ министиэристибэ үлэһиттэрэ кытталлар. Ол курдук, ааспыт нэдиэлэҕэ Тыа хаһаайыстыбатын министиэристибэтин ГО уонна ЫБМ исписэлииһэ Өлүөхүмэ улууһугар сырытта. Чуолаан, Дэлгэй, Дабаан,
I Нөөрүктээйи, II Нөөрүктээйи, Кыыллаах, Троицкай уонна Хоро нэһилиэктэригэр баар маннык пууннарга бэрэбиэркэ ыытылынна.

Маны сэргэ сэттэ нэһилиэк баһылыгын, 4 нэһилиэк сүөһү иитээччилэрин кытта көрсүһүү тэрилиннэ. Бу көрсүһүүлэргэ быйылгы сыллааҕы халаан уутун этэҥҥэ аһарыы туһунан дьүүллэстибит. Нэһилиэктэргэ Өлүөхүмэ оройуонун тыа хаһаайыстыбатын управлениетын салайааччыта А. П. Антонов, солбуйааччыта Д. А. Павлов эмиэ тэҥҥэ сырыттылар, — диэтэ министиэристибэ ГО уонна ЫБМ исписэлииһэ Илья Петрович.

Муус устарга министиэристибэ Уус Маайа улууһугар быстах кэмҥэ туруорар пууннары көрүүнү былааннаабыт.

Намнар эбии икки пууну туталлар

Нам улууһун Тыатын хаһаайыстыбатын управлениетын (нач. В. Макаров) начаалынньыгын солбуйааччы Юрий Петров “Саха сирэ” хаһыакка иһитиннэрбитинэн, билиҥҥи туругунан, Нам улууһугар 13 быстах туруорар пуун (ПВС) баар. Өссө “Нам улууһун пуондатын” көмөтүнэн эбии икки пууну тута сылдьаллар, ыам ыйын 10 күнүгэр диэри бэлэм буолуохтаахтар. Ол курдук, Арбыҥҥа уонна Хатырык, Маймаҕа нэһилиэктэрин холбоон, пууннары оҥороллор. Онно сөптөөх үбү пуонда көрбүт. Бу пууннарга үүрэн таһаарбыт сүөһүлэрин, сылгыларын биэс күҥҥэ аһатыыга диэн 488 т от бэлэм, 19,5 т комбикорманан, 10,5 т зерно-фурааһынан хааччыйыахтара. Туһааннаах пууннар күрүөлэрин-хаһааларын абырахтыыллар. Уопсайа 6,5 км абырахтаныахтаах. Тыа хаһаайыстыбатын управлениета 536 кэтэх хаһаайыстыбаҕа, сүөһү иитэр 43 тэрээһиннээх хаһаайыстыбаҕа, сылгы иитэр 15 хаһаайыстыбаҕа бу пууннарга тахсалларын туһунан иһитиннэрэр кумааҕылары туттарар. Бу үлэ ыам ыйын 10 күнүгэр түмүктэниэхтээх.

— Билигин, халаантан көмүскэнэн страховкаланыҥ диэн үлэни ыытабыт. Билиҥҥитэ 1 страховкалыыр хампаанньа үлэлэһэн эрэр. Муус устар 18 күнүгэр сүөһүнү, сылгыны быстах кэмҥэ туруорар пууннарга үүрэн таһаарыыга практическай үөрэх ыытыахпыт. Онно ким-хайдах дьаһаныахтааҕын үөрэтиэхпит, бэлэмниэхпит, — диэтэ түмүккэ Ю. В. Петров.

“Сайылыкпытыгар эрдэ көһөбүт”

Римма Попова, Нам улууһун Үөдэй олохтооҕо:

— Биһиги ИП буоларбыт быһыытынан уонна сүөһүбүт элбэҕинэн сибээстээн, наҕыллык, туохха да ыксаабакка, сайылыкпытыгар көһөрбүтүн ордоробут. Былырыын сүөһүлэрбит бары ыам ыйын 3 күнүгэр бэйэлэрэ мырааны дабайан, сайылыктарыгар киирэн түһэ турбуттара. Сүөһүлэрбит улахан уу кэлэрин билбиттэр этэ. Инньэ гынан, биһиги ыам ыйын 9 күнүгэр көспүппүт. Биһиги хайаан да эрдэ көһөн, сүөһүнү барытын үөһээ таһааран, уу кэлэригэр бэлэм олороччубут. Уу ылар кутталлаах сирдэригэр олорооччулар эрдэттэн маннык дьаһаныҥ диэн сүбэлиибин.