Хамсаныы, хаамыы саас сылааргыыр кэмҥэ олус туһалаах
Кэлиҥҥи кэмҥэ магнитнай буурҕалар да дьайыыларыттан сылтаан саас дьыл кэмэ уларыйыытыгар дьон сылаата эмискэ киириэн сөп. Бу ордук кулун тутар ортотуттан муус устар ыйдарга дьайыан сөп. Дабылыанньалаах дьон ордук эмсэҕэлиэхтэрин сөп. Оттон орто саастаах дьоҥҥо сааскы сылаа хайдах киирэрий? Киһи тугу да гыныан баҕарбат курдук буолуон эбэтэр кыраттан да санаата түһүөн сөп.
Сылайбыт турук киһи олоҕун хаачыстыбатыгар күүскэ дьайыан сөп. От-мас, сир-дойду ириитэ, тыллыыта киһи уопсай туругар, этигэр-сиинигэр сылайыы биллэр. Кыһыҥҥы уһун кэм кэнниттэн сааскы сибиэһэй салгыҥҥа киһи үөрэ-көтө сылдьыан баҕарар эрээри, иммунитета мөлтөөн, сылаа киирэн, киһи кыраттан да кыйаханыан эбэтэр утуктуу сылдьар буолуон сөп. Маннык түгэҥҥэ уйулҕа эрэ үлэһиттэрэ буолбакка, иммунолог быраас көмөтө улахан суолталаах. Тоҕо эрэ битэмиини күһүн уонна саас эрэ иһиллиэхтээх курдук саныыбыт. Дьиҥэр, оннук буолбатах. Битэмиин кыһыннары иһиллибит буоллаҕына, сааскы сандалы киһи эрчимнээхтик көрсөр. Сааскы сырдыгы кытта тэҥҥэ сэниэлээхтик сылдьар туһуттан киһи сарсыарда кырата сүүрбэ мүнүүтэ сибиэһэй салгыҥҥа сылдьан чэбдигириэхтээх. Оттон эрдэ сатаан турар кыайтарбат буоллаҕына, сөптөөх эрэсиими киһи доруобуйатыгар охсуута суох гына өрөбүллэртэн саҕалыахтаах.
Киһи этигэр-сиинигэр уу тиийбэтэ сылайыы сүрүн төрүөтэ буолар. Онон кыһыҥҥы өттүгэр лиитирэ ууну күҥҥэ иһэр эбит буоллахха, саас ууну иһии икки төгүл элбиир. Сорох дьон саас утуктуу сылдьабыт диэн кофены, хойуу чэйи хото иһэллэр. Сүрэх быраастара бэлиэтииллэринэн, кофе, чэй ордук саас киһи доруобуйатыгар куһаҕан дьайыылаах буолуон сөп. Уһун кыһын кэнниттэн уһукта сатыы сылдьар эт-сиин, сүрэх кофеттан, чэйтэн, аһыы утахтан улахан ноҕуруусканы ылар. Маны сэргэ киһи аһылыгын көрүнүөхтээх. Кыһыҥҥы курдук элбэх углеводтаах, сыалаах-арыылаах аһы аһыыртан туттунуохтаах. Үгүс дьон саас киһи сыаны-арыыны сиэхтээх дииллэр эрээри, чэбдиктик сылдьыан баҕарар киһи аһылыга битэмииннээх уонна элбэх минераллаах буолуохтаах. Сүрүннээн оҕуруот аһа, куруппа, үүт, элбэх белоктаах аһылык буолуохтаах. Үүт аһылыкка суорат, иэдьэгэй ордук барсарын умнумаҥ.
Олоҕу баарынан ылыныы, үчүгэйи эрэ саныы сылдьыы, күннээҕи олоҕу чэпчэкитик аһарыы киһи олоҕун төһөлөөх чэпчэтэрэ буолуой. Киһи ис туруга санааттан тутулуктаах. Онон, сарсыардаттан үөрэ-көтө да буолбатаҕына, сэргэхтик, холкутук, үчүгэй настарыанньалаах уһуктан туруу киһиэхэ үтүө өрүтэ үгүс.
Үгүс дьон саас минераллаах битэмиини атыылаһан иһэллэр да ардыгар туһата суох курдук буолар. Ол курдук, битэмиини сөбө суох аһылыгы кытта сиэтэххэ, туһалыахтааҕар буортулуон сөп эбит. Холобур, кальций иһэр киһи кофе иһэрин тохтотуохтаах. Битэмиин эккэ-сииҥҥэ иҥимиэн сөп. Ону таһынан, кофеин тимири, калийы, цинкы, кальцийы киһи этиттэн-сииниттэн суурайар. Маны сэргэ туус эмиэ буортута үгүс. Элбэх туустаах оҕурсуну, балыгы сиир киһи кальцийа өрүү тиийбэт буолар. Оттон биир үрүүмкэ аһыы утах А уонна В битэмиини суурайар. Ону таһынан, антибиотик В битэмиин бөлөҕүн барытын сиирин миэдиктэр бэлиэтииллэр. Оттон табах А, С, Е, селен битэмииннэри сиир. Онон битэмиин иһиэх иннинэ кофеттан, туустаахтан уонна арыгыттан, табахтан аккаастаныахха наада. Саас бурдук аһылыгы аччатар наада. Ол оннугар дөлүһүөн, отон утахтарын рациоҥҥа эбэр туһалаах.
Хамсаныы, хаамыы саас сылаарҕыыр кэмҥэ олус туһалаах. Үгүс дьон сылайан сытыахтарын, олоруохтарын эрэ баҕараллар. Ол эрээри салгыҥҥа тахсан хамсанан, хааман саҕалаатахтарына, сэниэ киирбитин тута өйдүүллэр. Онон саас төһө кыалларынан сатыы сылдьыы, хаамыы олус туһалаах. Тыа сиригэр, дэриэбинэҕэ олорор киһи сатыы куорат киһитинээҕэр элбэхтик сылдьар. Маныаха массыына гааһа киһи тыҥатыгар эмиэ куһаҕаннык дьайар. Ол да иһин быраастар бэлиэтииллэринэн, улахан куорат олохтоохторо тыҥа ыарыытыгар түргэнник бэринимтиэ буолаллар.
Өскөтүн, түргэнник сылайыыны уонна битэмиин тиийбэтин араарбат буоллаххына, бэйэҕин кэтэнэн көрөрүҥ наада. Ол курдук, болҕомтоҥ намтыыр, умнуган буолбут, ону таһынан, кыраттан кыыһырар, киҥнэнэр буоллаххына, бу эйиэхэ сааскы сылайыы киирбит. Оттон тумууга, дьаҥҥа кыраттан да ылларар, уугун хаммат буоллаххына, битэмииниҥ тиийбэт диэн быһаараллар быраастар. Сылайыы битэмиин тиийбэтиттэн, киһилии сынньамматтан тахсар. Сааскы сылайыы халлаан уларыйыытын кытта ситимнээх. Бу уларыйыыларга эт-сиин, өй-санаа биһиэхэ биллибэтинэн истириэс ылар. Олохсуйбут ыарыылар, дьарҕалар бэргиэхтэрин сөп. Утуйан туран баран уугун хаммат, сынньанан баран сэниэҥ суох буоллаҕына, бырааска көрдөрүнэн анаалыс туттарарга сүбэлииллэр иммунологтар. Ол курдук, эндокриннай ситим мөлтөхтүк үлэлиириттэн эмиэ тахсыан сөбүн бэлиэтииллэр.
Сорох дьон дьыл кэмиттэн тутулуга суох үөрэ-көтө, бэрт сэргэхтик сылдьаллар. Оттон сорох дьон күһүн, саас санаата түһэр. Төрүөтэ кинилэр куһаҕан, уустук майгыларыгар буолбатаҕын уйулҕа үлэһиттэрэ этэллэр. Төрүөтэ кинилэр уйулҕаларыгар сытар. Сорох дьон бадарааны, кири-хоҕу сөбүлээбэтиттэн дьыл кэмин ылынымыан сөп эбит. Оттон сорох дьон ону чэпчэкитик ылынар. Уйулҕа үлэһиттэрэ маннык уустук кэмҥэ успуордунан дьарыктанарга сүбэлииллэр. Ол эрээри санаата түһэр, кыраттан кыйыттар киһи бэйэтигэр сөптөөх успуорт көрүҥүн талыахтаах. Бу көрүҥ, дьарык кини санаатын көтөҕүөхтээх. Онон, саамай куттала уонна улахан ноҕурууската суох көрүҥүнэн йога буоларын ыйаллар. Йоганан дьарыктаныы бастаан утаа ыарахаттардаах. Ол эрээри эрэсиими сөпкө сааһыланнахха, аһы көрүннэххэ, успуорт көрүҥэ настырыанньаны эрэ буолбакка, быһыыны-таһааны эмиэ тупсарарын умнумаҥ.
Олоҕу баарынан ылыныы, үчүгэйи эрэ саныы сылдьыы, күннээҕи олоҕу чэпчэкитик аһарыы киһи олоҕун төһөлөөх чэпчэтэрэ буолуой. Киһи ис туруга санааттан тутулуктаах. Онон, сарсыардаттан үөрэ-көтө да буолбатаҕына, сэргэхтик, холкутук, үчүгэй настарыанньалаах уһуктан туруу киһиэхэ үтүө өрүтэ үгүс. Маныаха кыра кыһалҕаны таһаҕас оҥостубакка, буолар быһыыга-майгыга судургутук сыһыаннаһыы олох хаачыстыбатын тупсарар. Киһини санаа сиэн да, өрө да көтөҕүөн сөп. Онон биир санаалаах дьоҥҥутун кытта алтыһан настарыанньаҕытын көтөҕүҥ. Киһи олоҕо биирдэ бэриллэрин умнумаҥ!
ХААРТЫСКА: HTTPS://PXHERE.COM/RU/PHOTO/1392188
Александр Афанасьевич ыччаты иитиигэ 40-ча сылы быһа айымньылаахтык үлэлии сылдьар. Кини олоҕун оҥкулун билсиһиннэрдэххэ,тыһыынча киһиттэн…
«Аар Кудай» кэрэ көстүү уонна духуобунас күрэхтэһиитэ бүгүн төрдүс күнүн ыытылынна. «Аар Кудай» куонкурус пресс-сэкирэтээрэ…
ДНӨ 2025 сыл саҕаланыаҕыттан Саха сирин тирэх пуунун мэхээнньиктэрэ "Якт-Сокол" 23 квадроциклы уонна 5 массыынаны…
Бу күннэргэ Өймөкөөн улууһун баһылыга Александр Оконешников Дьокуускай куоракка командировкаҕа сырыытын кэмигэр үгүс суолталаах боппуруостары…
Кулун тутар 19-22 күннэригэр А.Е.Кулаковскай аатынан норуоттар доҕордоһууларын дьиэтигэр "Мир Арктики-2025" уус-уран оҥоһуктар быыстапкалара буолуоҕа.…
Кэлэр нэдиэлэҕэ Дьокуускайга Саха Өрөспүүбүлүкэтин табаһыттарын IV сийиэһэ ыытыллаары турар. Онон, түгэнинэн туһанан, “Саха сирэ”…