«Саха сирэ» хаһыат бүгүн тугу суруйда?

“Олоҥхо ыһыаҕа Нерюнгригэ олус кэрэ  көстүүлээх Таастаах диэн сиргэ буолуоҕа.  Ыһыах ыалдьыттарын уонна кыттыылаахтарын кэрэ айылҕалаах, сөптөөх инфраструктуралаах, тырааныспар сылдьарыгар табыгастаах сиргэ-уокка, Ыһыах ыһыллар маанылаах түһүлгэтигэр үөрэ-көтө көрсүөхтэрэ.

Ыһыахха бэлэмнэнии үлэтэ 2024 сылтан саҕаламмыта. Соҕуруу Саха сиригэр сотору кэминэн тутуу үлэлэрэ тэтимнээхтик барыахтара, элбэх түһүлгэ, сиэр туом ыытыллар былаһааккалара, Аал Луук  мас баар буолуохтара. Эбийиэктэри барытын бэс ыйыгар туттарарга былаанныыллар. Ыһыах аһыллыытын,  сабыллыытын режиссерунан Б. Ойуунускай  аатынан Саха тыйаатырын сүрүн режиссера Руслан Тараховскай үлэлиир” диэн билиһиннэрэн туран, бүгүҥҥү хаһыакка суруналыыс Надежда Егорова Нерюнгригэ ыытыллыбыт суолталаах тэрээһини сырдатта.

“Балбаах сокуона биһиги усулуобуйабытыгар анамматах. Дьаамаҕа хараллан перегной буолан оҥоһулларын тахсарын уһуннук кэтэһэрбит буолуо. Холобур, киин Арассыыйа эҥээр балбаах икки-үс ыйынан перегной буолар буоллаҕына, биһиэхэ, Саха сиригэр, арыый уһун соҕус” диэн суруналыыс Ульяна Захарова “Биһиги усулуобуйабытыгар анамматах сокуон” матырыйаалыгар ким маннык санаатын эппитин бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.

“Саха сирэ” хаһыат куруук баччаларга аһыҥаны утары охсуһууга эрдэттэн бэлэмнэнэр туһунан тиэмэни көтөҕөр үгэстээх. Баҕар, сорохтор, хаардаахха тугун эмиэ аһыҥатай диэн сүөргүлүөхтэрин эмиэ сөп. Ол эрээри… “ диэн киирии тылыгар бэлиэтээбит суруналыыс Женни Стрюкова “Аһыҥа “атаакалыыр” матырыйаалын хайаан да бүгүҥҥү хаһыакка ааҕаргытыгар сүбэлиибин.

Саха сиригэр дьиэ тутуутунан дьарыктанар хампаанньалар былырыын бары баан  бэрэбиэркэтин ааспыттара.  Баан хас биирдии бэдэрээтчит кирэдьиити төһө төлөһөр кыахтааҕын бэрэбиэркэлиир,  өскөтө түһээҥҥэ иэстээх эбэтэр кирэдьиитин төлүүр болдьоҕун уһаппыт буоллаҕына,  кирэдьиит биэрбэт. Оччотугар  тутааччы бэйэтин харчытынан  тутарга күһэллэр” диэн суруналыыс  Антонина Эверстова “Бэдэрээтчиттэри сааһылыа, эрэлэ суохтары сыыйыа…” матырыйаалыгар дьиэ тутуутун ырытта.

“Урут сиэннэрин кытта өрүү  эбээлэр бодьуустаһар, алтыһар  эбит буоллахтарына, билигин эбээлэр ордук бэйэлэрин  көрүнэллэр. Олохторун баһыйар улахан аҥаара сэбиэскэй кэмҥэ ааспыт дьон сөбүлүүр дьарыктарынан үлүһүйэллэр. Маннык көстүү Арассыыйа  үрдүнэн барытынан бэлиэтэнэр. Аны төрөппүттэр, эбээлэр төһө даҕаны нууччалыы олуттаҕастык саҥардаллар, сиэннэрин кытта нууччалыы кэпсэтэ сатыыллар.  Билиҥҥитэ нууччалыы саҥарар оҕо дьиэ кэргэнигэр ийэ, аҕа, эбээ, эһээ өттүттэн болҕомто тиийбэт” диэн суруналыыс Людмила Поповаҕа ким санаатын үллэстибитин “Ийэ тылбыт  тоҕо уустук тылга  кубулуйда?” диэн матырыйаалыгар ааҕыҥ.

“Биир киэһэ байыаннай дьайыыга сылдьар  уолаттар эрийэн, манна биир интэриэһинэй кырдьаҕас баар, кини араҥаччылыыр аналлаах,  кэпсэтэҕин дуо диэн ыйыттылар. Сотору  бойобуой сорудахха үс-түөрт күҥҥэ барар, онон  билигин эрэ кэпсэттэххинэ сатанар диэн буолла. Тута сөбүлэһэн, кэпсэтэн бардыбыт”. Саллаат аҕатын байыаннай  дьайыы туһунан кэпсээнэ  уонна бар дьонугар этиитин суруналыыс  Сайаана Львова бүгүҥҥү хаһыакка сырдатта.

“Онно киинэ устаары сылдьарын, миигин оруолга ыҥырарын эппитигэр, төһөлөөх  долгуйбутум буолуой? Ол кэмҥэ ханнык баҕарар оруолга сөбүлэһэргэ бэлэм этим. Кэпсэтиигэ, оруолга, барытыгар ис сүрэхпиттэн наадыйар кэмим этэ. Тута сөбүлэспитим уонна ол оонньуохтадьоруойум хайдаҕын ыйыттым. Онуоха Валентин оруолга оонньуохтаах дьоруойум  бэйэм саастыы, уһун баттахтаах дьахтар буоларын кэпсээтэ. Баттахпын кырыйтарбыппын истэн Валентин төһө кылгаһын ыйытта, мунаахсыйар курдук буолла. Онуоха мин оруолбуттан матар буоллум диэн куттанан сүр ыксалынан: “Мин баттаҕым наһаа түргэнник уһуур ээ”, – дии охсубутум.  Бу киинэҕэ уһуллуу миэхэ улахан көмө, кынаттааһын курдук  буолбута” диэн бары сөбүлүүр артыыскабыт Татьяна Легантьева  Ульяна Захарованы кытта “Итии чэйгэ” сэһэргэһиитин ааҕыҥ.

Эмискэ ып-ыраас  халлааҥҥа этиҥ  эппитинии, 2022 сыл сэтинньи ый  саҥатыгар: “Мин баҕа  өттүбүнэн тылланан, байыаннай дьайыыга барар буоллум”, – диэн аҕалаах ийэтин  соһуппута”  суруналыыс Ангелина Васильева “Дьоруой  Дьөгүөрэп” уочаркатын салгыытын ааҕыҥ.

Нэдиэлэ аайы “Сарсыардааҥы биисинэс аһылык” диэн тэрээһиҥҥэ нолуок үлэһиттэрэ туох уларыйыы киирбитин, кэккэ суолталаах боппуруоска ыйыы-кэрдии биэрэн, сүбэ-ама биэрэллэр. Тендергэ, аукционнарга, бырагыраамалара кыттыыга тустаах исписэлиистэр үөрэтэллэр-такайаллар. Хонтуруоллуур уорганнар ирдэбиллэрин билиһиннэрэллэр. Бу туһунан бүгүҥҥү хаһыакка Бэрдьигэстээх эдэр урбаанньыта Данил Кириллин кэпсиир.

“Тоҕо сатамматый олоҥхону эмиэ ойуулук гынан, “фэнтэзи” истиилинэн тэттик киинэлэри устан тарҕатар? Олоҥхобут “Гарри Поттертан”, “Властелин колецтан” хаалсыбат, өссө баһыйыан да сөп. Бу барыта сахалыы тылынан оҥоһулуннаҕына, төрөппүккэ көмө буолан, оҕо болҕомтотун тардара чахчы. Сыыппара эйгэтигэр үлэлиир ыччаттарга сорук туруордахха, ылсыахтар этэ. Холобура, миэхэ этиилээх таҕыстахтарына, тоҕо аккаастаныахпыный?” диэн Валерий Никифоров-Күнү Күөдьүт санаатын тиэртэ. Саҥа кэрдиис кэм ыччаттарын толкуйдара олохтоох дии саныыбын. Бу туһунан бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.