«Саха сирэ» хаһыат бүгүн тугу суруйда?

Ааспыт нэдиэлэҕэ ситэриилээх былаас отчуотугар хаһыаппыт суруналыыстара баран кэллилэр.

Үөһээ Бүлүү улууһугар Саха Өрөспүүбүлүкэтин ситэриилээх былааһа нэһилиэнньэ иннигэр 2024 сыллаах үлэтин отчуоттаата. Отчуоттуур бөлөх үс күн устата улуус нэһилиэктэрин кэрийэн олохтоохтору кытары көрүстэ, тыын суолталаах, кыһалҕалаах боппуруостары иһиттэ, сүрүннэрин боротокуолга киллэрдэ. Үөһээ Бүлүү улууһун олохтоохторо отчуоттуур бөлөх састааба уларыйбакка, хаһыс да сылын тустаах эппиэттээх дьон кэлэллэриттэн, туруорсуулар үгүстэрэ быһаарыллан иһэллэриттэн астыналларын эттилэр. Бу туһунан суруналыыс Сайаана Львова сиһилии ырытта.

“Олунньу 17-21 күннэригэр  Өлүөхүмэ улууһугар Саха Өрөспүүбүлүкэтин ситэриилээх былааһын отчуота буолан ааста. Онтон суруналыыс хараҕынан бэлиэ, болҕомтону эрэйэр, нэһилиэнньэ туруорсар боппуруостарынан сүрүн түгэннэргэ тохтоон ааһыым” диэн туран, суруналыыс Людмила Попова былаас отчуотун сырдатта.

“Отчуоттарга сылдьан иһиттэххэ, дьон-сэргэ нэһилиэк кыһалҕатыттан саҕалаан, дойду балаһыанньатыгар тиийэ араас ыйытыылаах, олох үөһүгэр сылдьара көстөр. Улуус дьонун өрөспүүбүлүкэ бэнсииҥҥэ, оттук-оҕунуох матырыйаалларыгар, дьиэ-уот, хомунаалынай хаһаайыстыба, уот өҥөлөрүгэр сыана «бэйдиэ» барбыта долгутар. ХХI үйэҕэ оһоҕунан, чоҕунан оттуллар чааһынай дьиэлэр, тэрилтэлэр (оскуолалар, кулууптар) баалларыттан хомойоллорун биллэрэллэр” диэн Ньурба улууһугар отчуокка сылдьыбыт Надежда Егорова бүгүҥҥү хаһыакка ырытыытын ааҕыҥ.

”Кэрэхсэбиллээҕэ баар, кэлиҥҥи сылларга төһө да айана уустугун иһин, Дьааҥы, Өлөөн, Кэбээйи курдук ыраах хоту улуустартан кыттар буоллулар. Быйыл аан бастакытын Усуйаана улууһуттан кэллилэр. Саха сирин соҕуруу өттүттэн Нерюнгриттан уустар кытталлар этэ. Кинилэр соҕуруу көһөн барбыттарын кэнниттэн, аны Алдантан кэлэр буоллулар. Киһи үөрүөҕэ, кыттааччылар ортолоругар ыччаттар элбээтилэр. «Саха быһаҕын уһанан, айахпын ииттиэхпин сөп» диэн толкуй ыччат өйүгэр-санаатыгар иҥнэ. Бэйэҥ оҥоһуккун куйаар ситимин нөҥүө тас дойдуга даҕаны батарыахха сөп буолла. Онон ыччаттарбыт бэйэлэрин иннилэригэр улахан сыалы-соругу туруорунан, өр сылларга уһанан, идэтийбит аҕа көлүөнэ уустары кытта тэбис-тэҥҥэ күрэстэһэр таһымҥа таҕыстылар” диэн ким “Дархан уус” тэрээһин туһунан санаатын эппитин бүгүҥҥү хаһыакка ааҕыҥ.

Быйыл “Саха” НКИХ сэрийээл сулууспата тэриллибитэ биэс сыллаах үбүлүөйүн бэлиэтиир. Бу кэм устата 25 сэрийээл уһуллан, биһиги, көрөөччүлэр, олохпутун байытта диэтэхпинэ, сыыспатым буолуо. Хас биирдии сэрийээли ааҕа билэр буоллубут. Оттон онно оонньообут дьоруойдары аймахтарбыт курдук ылынныбыт. Ол, арааһа, биһиги аттыбытыгар сылдьар дьон олохторугар майгынныырыттан, күннээҕи түбүкпүтүн, санаабытын-онообутун, ситиһиибитин, кыһалҕабытын кытта ыкса сибээстээҕиттэн чугастык ылынарбыт буолуо. Бүгүн хаһыаппытыгар “Саха” НКИХ сэрийээл сулууспатын салайааччыта Марфа Пермякова ыалдьыттыыр.

“Бу курааны утары охсуһууга көдьүүстээх үлэ буолар. Таарыйа тыаны өрт уотуттан харыстыан сөп. Тыа саҕатынан 30 м кэтиттээх хаар балаһатын чиҥэтэбит. Оччоҕо манна хаар 15-20 хонук хойутаан ууллуо. Бу инчэҕэй сир балаһата тыаны өрт уотуттан көмүскүө. Хаар курааны суох гынар” диэн ким суруйбутун бүгүҥҥү хаһыакка “Тыа сирэ” рубрикаттан билиэххит.

“Кулун тутар 1 күнүттэн кирэдьиити ылартан бэйэни бобуу киириэҕэ, бу түөкүннээһин икки саамай тарҕаммыт көрүҥүн утары үлэлиэхтээх: уоруллубут эбэтэр албын докумуоннарынан киһи аатыгар кирэдьиити ылыыны тохтотуо, бэйэни бобуу баар буоллаҕына, түөкүттэр докумуону тута да сылдьан кыайан кирэдьиит ылыахтара суоҕа. Иккиһинэн, киһини сибилигин кирэдьииттэ ыл диэн ыгар түгэннэригэр, бэйэни бобуу толкуйданарга бириэмэ биэрэр” диэн бүгүҥҥү хаһыакка суруналыыс  Антонина Эверстова ырытта.

“Сахаларга “сиэргэ баппат быһыыламмыт” эбэтэр “сиэрэ-майгыта сатарыйбыт” диэн этиилэр бааллар. Хомойуох иһин, бу билиҥҥи олохпут хобдох көстүүтүн кытта ыкса ситимнээх. Бүгүҥҥү балаһаҕа сиэр-майгы, уопсастыбаннай миэстэ туһунан аҕыйах холобуру сырдатан ааһыахха” диэн суруналыыс Людмила Попова сырдатта.

“Өскөтүн, ыаллыы олорор дьонуҥ айдаарар, түүннэри утуппат, улаханнык муусука холбуур буоллахтарына, хайдах көмүскэниэххэ сөбүй? Тута полицияны ыҥыран ол дьоннуун өстөһүөх оннугар, бу дьон чахчы чуумпу нуорматын кэһэллэрин дуу, суоҕун дуу быһаарар наада. Билигин ыаллыы кыбартыыра айдаана, саҥалара-иҥэлэрэ чахчы улаханын быһаарар “шумомер” диэн тэрил баар” диэн туран, суруналыыс Ульяна Захарова ыаллыы дьон айдаанын ырытта.

”Сорох дьон олус ыарахан тыыннаах испэктээк диирин иһиттим. Ол эрэн, көртөн-нартан тэйэн, балысхан тэтимнээх олохпутуттан уоскуйан, тохтоон, бары да толкуйга оҕустардахпыт… дьиҥэр, ол туһалаах буоллаҕа эбээт. Баҕар, түҥнэстэн эрэри көннөрүөхпүт, сүтэрэн эрэрбитин харыстыахпыт, элбэтиэхпит, бэйэ бэйэбитигэр киһилии сыһыаннаһыахпыт, былыргыбытын, ааспыты, ортобутуттан туораабыт дьоммутун умнубат туһугар туруулаһыахпыт” диэн суруналыыс Надежда Егорова ханнык испэктээх туһунан суруйбутун бүгүҥҥү хаһыаттан билиэххит.